بسیاری از والدین از لجبازی کودک پنج ساله خود شاکی هستند. لجبازی کودکان پنج ساله تا حدودی طبیعی است. همان‌طور که فرزند شما بزرگ‌تر می‌شود، احساس قدرت بیشتر و هویت مستقل‌تری پیدا می‌کند. هر چقدر هم که ممکن است تحمل لجبازی کودکان 4 تا 5 ساله برای شما سخت باشد، بدانید که لجبازی و سرکشی بسیار طبیعی است.
زمان می‌برد تا بچه‌های کوچک یاد بگیرند که چگونه مخالفت و ناراحتی‌های خود را مدیریت کنند. کودکان 5 ساله دارای احساسات بزرگی هستند و هنوز مهارت‌های کلامی یا خودتنظیمی زیادی برای بیان احساسات خشم، ناامیدی یا غم ندارند. تا زمانی که کنترل تکانه و خودتنظیمی بیشتری ایجاد نکرده باشند که کنترل تکانه در حدود 4 یا 5 سالگی شکل بیشتری به خود می‌گیرد. ناامیدی آنها ممکن است شبیه به رفتارهای سرپیچی یا خارج از کنترل به نظر برسد، درحالی‌که واقعاً این‌طور نیست. درحالی‌که لجبازی ممکن است یک ویژگی عمومی دوران کودکی باشد، درک اینکه چرا کودک شما لجباز است؟ به شما کمک می‌کند تا بهتر به آن رسیدگی کنید و یک محیط خانوادگی هماهنگ را ایجاد کنید. در ادامه به مهم‌ترین علل لجبازی کودک پنج ساله می‌پردازیم.
در این بخش می توانید قسمت سوم پادکست رادیو پیواز با عنوان “با لجبازی کودکان چه کنیم؟” را ملاحظه بفرمایید.
1) سطح پایین تر از بلوغ
کودکان در سنی هستند که هنوز بر هنر خودتنظیمی مسلط نشده‌اند. آنها اغلب هنگام مریضی، گرسنگی، خواب‌آلودگی یا بی‌حوصلگی خود را آشفته می‌بینند که نمی‌توانند این احساسات را کنترل کنند. آنها همچنین به راحتی بیش از حد تحریک می‌شوند که این تحریک زیاد منجر به لجبازی کودکان 5ساله می‌شود.
2) نیاز به خودمختاری
کودکان محیط اطراف خود را هیجان‌انگیز می‌دانند و به دنبال کشف جهان هستند و این را نباید به پای لجبازی کودک پنج ساله گذاشت. این کودکان تلاش می‌کنند توانایی‌ها و محدودیت‌های خود را کشف کنند. بااین‌حال، والدین ممکن است نگران ایمنی فرزندان خود باشند و آنها را از انجام برخی کارها که منجر به سرکشی و رفتار لجوجانه می‌شود، بازدارند.
3) قرارگرفتن اولیه در معرض نمایشگرها
مطالعات نشان می‌دهد که قرارگرفتن زودهنگام در معرض نمایشگرها می‌تواند مشکلاتی را در مدیریت هیجانی در کودکان ایجاد کند و در لجبازی کودک پنج ساله وثر باشد. با افزایش وابستگی به صفحه نمایش، کودکان ممکن است در معرض تصاویر سریع، موسیقی بلند و الگوهای منفی قرار گیرند که آنها را بیش از حد تحریک، مضطرب و پرخاشگر می‌کند.
4) برخورد با سوء استفاده یا بی توجهی
کودکان بین توجه مثبت و منفی تفاوت قائل نمی‌شوند. ناآگاهی والدین از نیازهای اساسی کودک مانند غذا، آب، راحتی و بازی باعث می‌شود که کودکان به‌عنوان راهی برای جلب‌توجه رفتار لجوجانه داشته باشند. مطالعات همچنین نشان می‌دهند که کودکانی که مورد آزار قرار می‌گیرند، به‌عنوان راهی برای محافظت از خود، به مشکلات خشم و سرسختی مبتلا می‌شوند.
5) وجود یک وضعیت روانی
لجبازی به‌عنوان یک ویژگی ممکن است عمدتاً در کودکان مبتلا به شرایطی مانند اختلالات طیف اوتیسم، اختلالات خلقی، اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی، ناتوانی‌های یادگیری، سندرم داون و اختلال نافرمانی مقابله‌ای بیشتر دیده شود.
6) سبک های فرزندپروری نادرست
سبک‌های فرزندپروری نقش بسیار مهمی در رشد عاطفی و رفتاری کودک دارد. کودکانی که والدینی بیش از حد محدودکننده یا مستبد دارند، تمایل دارند به‌عنوان راهی برای اعمال استقلال خود لجبازی کنند. با این حال، اگر والدین بیش از حد سهل گیر باشند، ممکن است ناخواسته به گونه‌ای رفتار کنند که لجبازی کودک پنج ساله را تقویت کند.
علائم لجبازی در کودکان ۵ ساله
هر کودکی که آزادی می‌خواهد، لجباز نیست. توجه داشته باشید که قبل از انجام هر اقدامی برای کودک خود متوجه شوید که آیا کودک شما لجبازی می‌کند یا ویژگی شخصیتی مصمم بودن را دارد. کودکانی که ویژگی اراده قوی را دارند بسیار باهوش و خلاق هستند. این کودکان درباره موضوعات مختلفی سؤالات زیادی می‌پرسند که ممکن است به‌عنوان لجبازی خود را بروز دهد. از سوی دیگر، کودکان لجباز به عقاید خود پایبند هستند و حاضر نیستند به حرف‌های شما گوش دهند. در ادامه تعدادی علائم لجبازی در کودکان ۵ ساله مطرح می‌کنیم.
- آنها نیاز شدیدی به تأیید و شنیده شدن دارند. پس رفتارهای زیادی نشان می‌دهند تا توجه شما را جلب کنند.
- آنها به شدت دنبال مستقل شدن هستند.
- آنها مصر هستند تا کاری را که دوست دارند انجام دهند.
- همه کودکان عصبانی می‌شوند، اما افراد لجباز با شدت زیادی عصبانیت خود را بروز می‌دهند.
- آنها کارها را با سرعت خود انجام می‌دهند.
مدیریت لجبازی کودک پنج ساله ممکن است دشوار باشد، اما غیر ممکن نیست.
لجبازی کودکان تا چه سنی طبیعی است؟
طبق روانشناسی کودک لجبازی جزو مراحل طبیعی رشد کودک محسوب می‌شود و استثنا بردار هم نیست. همه کودکان در برهه‌ای از رشد خود رفتارهای لجبازانه را از خود نشان می‌دهند. لجبازی در سنین مختلف خود را با ویژگی‌های مختلفی نشان می‌دهد و تا سن نوجوانی وجود دارد.
به طور کلی کودکان به دلیل ناتوانایی‌هایشان از تولد تا ۲ سالگی به شدت به مراقبان خود وابسته هستند. سن 2 تا 3 سالگی چون استقلال کودک بیشتر می‌شود آغاز لجبازی و منفی کاری است. در این سن کودکان از غذا خوردن یا لباس پوشیدن و کارهای دیگر امتناع می‌کنند که برای والدین به‌عنوان لجبازی شناخته شده است. سن 3 سالگی اوج لجبازی کودکان است. بچه‌ها از ۲ تا ۳ سالگی می‌خواهند خود را ثابت کنند که رفتارهای لجبازانه از خود نشان می‌دهند. درحالی‌که این گونه رفتارها لجبازی نیستند؛ بلکه نوعی برای اثبات وجود و به دست آوردن استقلال است. لجبازی کودک پنج ساله کم کم کاهش پیدا می‌کند. ولی در نوجوانی دوباره خود را با شدت زیادی نشان می‌دهد.
تفاوت‌های جنسیتی در لجبازی کودکان پنج ساله چگونه است؟
لجبازی در کودکان 5 ساله هم دختران و هم پسران وجود دارد. در این سن کودکان به دلیل به دست آوردن استقلال و رشد فکری رفتارهای لجبازانه از خود بروز می‌دهند. بروز رفتارهای لجبازی در سن 5 سالگی تا حدی طبیعی و جزء رشد کودک است. میزان لجبازی کودک پنج ساله در پسران بیشتر از دختران است.
به دلیل تفاوت ژنتیکی و جسورتر بودن پسرها و سبک تربیتی متفاوت والدین بین دختر و پسر، رفتار لجبازانه در پسرها بیشتر نمود پیدا می‌کند. سبک تربیتی و برخورد والدین در بروز رفتار لجبازانه کودکان 5 ساله بسیار مؤثر است.
چگونه والدین می‌توانند لجبازی کودکان پنج ساله را شناسایی و مدیریت کنند؟
لجبازی کودک پنج ساله بیشتر به دلیل رد درخواست‌های دیگران مشخص می‌شود. در این سن لجبازی اعتراض به خودخواهی دیگران است. نادیده گرفتن یا سرکوب شدید لجبازی کودک 5ساله نه تنها به شکستن مقاومت کمک نمی‌کند. بلکه به طور قابل توجهی وضعیت ناراحتی روانی کودک لجباز را بدتر می‌کند. برای شناسایی لجبازی کودکان 4 تا 5 ساله مراحل را مورد توجه قرار دهید.
- با سؤال از فرزندتان شروع کنید که چه چیزی او را ناراحت کرده است. حتی اگر کودک نسبت به سؤال شما بی‌تفاوتی نشان دهد، او مخفیانه بی‌صبرانه منتظر ادامه گفتگو است. بنابراین سعی کنید مکالمه را باز کنید تا کودک به گفتگو بپیوندد.
- اکثر کودکان پیش دبستانی مطمئن هستند که دیگران می‌توانند افکار آنها را بخوانند. ممکن است فرزند شما نیز از این قاعده مستثنی نباشد. “چرا مادربزرگ حدس نزده است که من می‌خواهم خودم اسباب‌بازی‌ها را ظرف یک ساعت تمیز کنم و از دست من عصبانی شده است؟” کودک را متقاعد کنید که دیگران نسبت به نیات آنها آگاهی ندارند.
- درحالی‌که لحن گفتگوی خود را دوستانه نگه می‌دارید، از خود کودک مصرانه بخواهید تا از کسی که در مقابل او رفتار لجبازانه نشان داده است عذرخواهی کند. این باعث می‌شود که کودک 5 ساله از وسوسه آتی برای نشان دادن توهین جلوگیری کند.
- از فرزندتان بخواهید آشکارا درباره چیزهایی که دوست ندارد صحبت کند. با آموزش این عادت در خانه می‌توانند از این مهارت مفید در ارتباط با همسالان خود استفاده کنند.
