زمان تقریبی مطالعه: 28 دقیقه
یکی از دغدغههای والدین کشف استعداد فرزندان و پرورش آنهاست که این موضوع با موفقیتشان در آینده ارتباط مستقیم دارد. بسیاری از پدر و مادرها مسیر اشتباهی را برای پرورش استعدادها و هوش فرزندشان انتخاب میکنند. آنها به سیستم آموزشی محدود میشوند و برنامههای آموزشی کودک را هم در همان راستا میچینند، اما روانشناسی نوین میگوید هوش افراد مختلف با یکدیگر متفاوت است. بنابراین هر کودکی در برخی زمینهها عملکرد بهتری دارد و باهوش محسوب میشود. آشنایی والدین با مفهوم هوش گاردنر کودکان به آنها کمک میکند که بتوانند توانمندیهای کودک خود را بهتر بشناسند و آن را تقویت کنند.
در این مقاله توضیح میدهیم هوش هشتگانه گاردنر چیست، چرا برخی از افراد به آن هوش نهگانه میگویند و چطور میتوانید این هوش را در فرزندتان کشف و تقویت کنید.
هوش گاردنر چیست؟
وقتی کلمه هوش را میشنویم، ممکن است بلافاصله مفهوم تست IQ به ذهنمان خطور کند. هوش اغلب به عنوان پتانسیل فکری ما تعریف میشود. چیزی که ما با آن متولد میشویم، چیزی که بتوان آن را اندازه گرفت و ظرفیتی که تغییر آن دشوار است، که در مقالهایی جداگانه به تعریف هوش و معیارهای آن پرداختهایم. در سالهای اخیر دیدگاههای متفاوتی درباره هوش مطرح شده است. یکی از معروفترین آنها، نظریه هوش گاردنر است که توسط هاوارد گاردنر، روانشناس هاروارد ارائه شده است.
گاردنر، در این نظریه بیان میکند که دیدگاههای روانشناسی سنتی، نسبت به هوش، بسیار محدود است و نیاز به تکامل دارد. او برای اولین بار نظریه خود را در سال ۱۹۸۳ در کتاب «چارچوبهای ذهن: نظریه هوش چند گانه» مطرح کرد.
در نظریه هوش های هشتگانه گاردنر، گاردنر ابتدا هشت نوع هوش را معرفی کرد و بعد در کتاب پیشنهاد داد که میتوان هوشی تحت عنوان «هوش اگزیستانسیالیستی» یا «هوش وجودی» را هم به این موارد اضافه کرد. به همین دلیل است که برخی از افراد این نظریه را با نام هوش نه گانه گاردنر نیز میشناسند.
گاردنر با ارائه این نظریه بیان کرد که استعدادها و توانمندیهای افراد طیف گستردهای را در بر میگیرد. ظرف فکری کودکان مختلف به یک بُعد محدود نیست و هر فردی میتواند هوش منحصر به فردی داشته باشد. با کمک تست گاردنر رایگان یرای کودکان می توان میزان و درجه هر کدام از هوش را در کودکان بررسی و مورد سنجش قرار داد.
بنابراین اگر کودکی در حل مسائل ریاضی قوی عمل نکند، کم هوش نیست. شاید این کودک در زمینه دیگری مانند برقراری ارتباط با دیگران یا مهارت سخنوری توانایی فوقالعادهای داشته باشد.
گاردنر همچنین بیان کرد زمانی که یکی از انواع هوش گاردنر برای کودکان قوی باشد، احتمالا توانمندیهای دیگری هم دارد؛ به عنوان مثال اگر کسی هوش موسیقیایی خوبی دارد، ممکن است هوش طبیعتگرا یا بین فردی بالایی هم داشته باشد.
هوش گاردنر برای کودکان
مطابق با نظریه هوش گاردنر نوزادان سالم در هنگام تولد همه هشت هوش را با درجات مختلف دارند. هر انسان با پروفایل هوشی منحصر به فرد متولد میشود که با دیگران متفاوت است. به عنوان مثال ممکن است در پروفایل هوش گاردنر یک کودک، درجه هوش موسیقی و ریاضی از سایر هوشها بیشتر باشد، اما میزان هوش کلامی در او زیاد نباشد و در کودک دیگر درجه هوش حرکتی- جسمی از همه بیشتر باشد. بنابراین سبک آموزش آن دو باید با هم متفاوت باشد و هرکدام مسیر منحصر به فردی را دنبال کند.
مورد دیگر آنکه درجات هوش های هشتگانه گاردنر (یا نهگانه) در پروفایل ذهنی کودکان همیشه ثابت باقی نمیماند. علاوه بر ژنتیک، عوامل محیطی هم روی میزان این هوشها تأثیر دارند. به طور کلی میتوان گفت پروفایل هوش چندگانه گاردنر برای کودکان با توجه به تجربیات فردی و تغییرات ژنتیکی آنها شکل میگیرد.
انواع هوش گاردنر
توضیحات درباره انواع هوش گاردنر برای کودکان و جزئیات آنها بسیار گسترده است؛ به همین دلیل در این مقاله درباره هرکدام از انواع هوشها توضیحات مختصری ارائه میدهیم و توضیحات بیشتر را به مقالاتی که به صورت اختصاصی برای هر یک از انواع هوش نوشته میشود، موکول میکنیم.
هوش گاردنر انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
- هوش حرکتی- جسمی
- هوش زبانی- کلامی
- هوش درون فردی
- هوش بین فردی
- هوش منطق و ریاضی
- هوش موسیقی
- هوش طبیعتگرا
- هوش دیداری فضایی
هوش وجودی نهمین هوش پیشنهادی در هوش چندگانه گاردنر است که میتواند به این لیست اضافه شود.
هوش حرکتی چیست؟
یکی از هوش های چندگانه گاردنر، هوش حرکتی است که در کودکانی که فعالیت حرکتی زیادی دارند بروز میکند. این هوش با نام های دیگری چون هوش حرکتی ورزشی، هوش حرکتی جنبشی نیز شناخته میشود.
به این کودکان، اغلب ممکن است برچسب بیشفعالی زده شود. زیرا هوش حرکتی کودکان معمولا باعث ناسازگاری، جنب و جوش و بی توجهی به درس در آنها میشود. این کودکان از یک جا نشستن فرار میکنند. اگر آنها توسط والدین یا مربیان درک نشوند ممکن است برای همیشه از درس و مدرسه فرار کنند.
در واقع این کودکان فعالیت و جنبوجوش را وسیلهای برای کشف میدانند. آنها دوست دارند با لمس کردن اشیا اطلاعات را پردازش کنند و نسبت به محرکهای فیزیکی محیط بسیار حساساند.
آنها ورزشکاران موفقی هستند چون در انجام حرکات جسمانی مختلف، انجام حرکتهای ورزشی سخت و کنترل اعضای بدن خود خوب عمل میکنند. البته این بدان معنا نیست که آنها بدون تمرین میتوانند قهرمان المپیک شوند. بلکه افرادی که هوش حرکتی جسمی خوبی دارند، پتانسیل بیشتری برای موفقیت در رشتههای ورزشی خواهند داشت. این افراد به خوبی میتوانند واکنشهای بدنشان را با توجه به آنچه میبینند، کنترل کنند.
مایکل جردن، بیب روث (بازیکن مشهور بیسبال) و یومینگ پی (معمار آمریکایی) افراد مشهوری بودند که هوش حرکتی جسمی بالایی داشتند.
ویژگیهای هوش بدنی حرکتی در کودکان
کودکان دارای هوش حرکتی بدنی بالا اغلب دارای ویژگیهایی مانند موارد زیر هستند:
- به جنبوجوش و تحرک علاقه دارند.
- از کارهای یَدی لذت میبرند و دوست دارند با دستهایشان چیزی خلق کنند.
- اعضای مختلف بدن آنها با هم هماهنگ است.
- بهجای دیدن یا شنیدن، با انجامدادن یاد میگیرند.
روشهای تقویت هوش بدنی حرکتی
برای تقویت این هوش در کودکان باید فعالیتهایی را طراحی کرد که کودک بتواند اشیا را لمس کند. فعالیت فیزیکی داشته باشد، امکان کشف در محیط برای او فراهم باشد و به امکانات موردنیاز برای فعالیت در زمینه هنرهای تجسمی مانند مجسمهسازی، مدلسازی و… دسترسی داشته باشد.
مواردی مانند پیادهروی، کوهپیمایی، گردش در طبیعت و آموزش در حین انجام این فعالیتها به آموزش او کمک میکند
برای آشنایی بیشتر با ویژگی کودکان باهوش حرکتی بالا، شغل مناسب این افراد، مزایا و معایب این هوش و روش پرورش آن میتوانید مقاله هوش حرکتی را مطالعه کنید.
هوش کلامی زبانی گاردنر چیست؟
کودکانی که هوش کلامی زبانی قدرتمندی دارند، میدانند در چه موقعیتهایی از چه جملاتی استفاده کنند. آنها از همان کودکی واژههای جدید را خیلی زود یاد میگیرند و به دایره لغاتشان اضافه میکنند. افرادی هوش کلامی خوبی دارند، چه در هنگام صحبت کردن و چه در هنگام نوشتن میدانند دقیقا چه واژهای را در چه موقعیتی به کار ببرند و سخنوران خوبی هستند. مشاغلی چون وکیل، نویسنده و معلم برای آنها انتخاب مناسبی است.
بسیاری از شاعران، نویسندگان و سخنوران مانند مایا آنجلو، اپرا وینفری یا ویلیام شکسپیر هوش کلامی- زبانی فوقالعادهای دارند.
ویژگیهای هوش کلامی زبانی
کودکان دارای هوش کلامی زبانی:
- میتوانند داستانهای حرفهای بنویسند یا تعریف کنند.
- حافظه قدرتمندی دارند و جزئیات اطلاعات مختلف را بهخاطر میسپارند و تعریف میکنند.
- مهارت خوبی در خواندن دارند.
- مهارتهای زبانی در آنها قدرتمند است و معمولاً راحتتر از دیگران زبانهای جدید را یاد میگیرند.
- میتوانند خلاقانه و خوب بنویسند.
- مسائل را به بهترین روش تحلیل میکنند و توضیح میدهند.
روشهای تقویت هوش کلامی زبانی
هوش زبانی به کودک کمک میکند که ترتیب و معنای کلمات را درک کند به همین منظور برای تقویت این هوش در کودک بهتر است از روشهای زیر بهره گرفت:
- او را به یک کودک کتابخوان تبدیل کنید (البته درصورتیکه به کتاب خواندن علاقه داشته باشد).
- از کودک بخواهید اطلاعاتی که یاد میگیرد را بهخاطر بسپارد و بعداً درباره آنها با شما صحبت کند.
- از او بخواهید خاطرات روزش را بنویسد یا تعریف کند.
- او را در معرض بحث و مناظره درباره نظراتش قرار دهید.
- و…
برای آشنایی بیشتر با ویژگی کودکان باهوش زبانی بالا، شغل مناسب این افراد، مزایا و معایب این هوش و روش پرورش آن میتوانید مقاله هوش زبانی را مطالعه کنید.
هوش درون فردی کودکان چیست؟
کودکانی که هوش درون فردی خوبی دارند، به خوبی میتوانند احساسات و حالات عاطفی خودشان را درک کنند. این کودکان ترجیح میدهند به جای سپری کردن زمان با دیگران، به تنهایی بازی کنند و از کارهایی چون رویاپردازی، تحلیل رفتار خود و پیدا کردن نقاط ضعف و قوت خودشان لذت میبرند.
تقویت این نوع هوش در آینده میتواند به آنها کمک کند تا بر برنامهریزی و مدیریت زندگی خود تمرکز خوبی داشته باشند.
سقراط، آلبرت اینشتین، مهاتما گاندی، مادر ترزا، بیل گیتس، النور روزولت، ویتالیک بوترین و رونالد ریگان مشهورترین افراد دارای هوش درون فردی بالا هستند.
ویژگیهای هوش درونفردی
هوش درونفردی شاید در سنین کودکی، نمود پیدا نکند. زیرا کودکان با نظریهها یا نقاط ضعف و قوت آشنا نیستند و بهمرورزمان این مفاهیم را یاد میگیرند و هوش درونفردی خود را نمایان میکنند. به همین دلیل باید دقت بیشتری برای کشف آن در کودک داشت. بهطورکلی کودکانی که دارای هوش درونفردی بالا هستند، ویژگیهای زیرا دارند.
- آنها با شناختن خود شروع به شناخت افراد دیگر میکنند.
- از تنهایی و کنار آمدن با چیزی بهتنهایی لذت میبرند.
- شهود آنها قوی است
- اگرچه از نقاط قوت خودآگاه هستند، اما اغلب به آن افتخار نمیکنند.
- کودکانی مستقل هستند و اعتمادبهنفس بالایی دارند
- آنها میتوانند بسیاری از احساسات، بهویژه خشم خود را کنترل کنند.
- تمایل دارند احساسات و افکار خود را به روشهای خلاقانه مانند نوشتن یا موسیقی بیان کنند
- به دنبال خودشناسی هستند و هرچه آگاهی بیشتری نسبت به خودشان داشته باشند، خوشحالتر خواهند بود.
- هوش درونفردی فقط در مورد افکار و احساسات درونی کودک صدق نمیکند. افراد باهوش درونفردی بالا میتوانند احساسات و افکار دیگران را نیز درک کنند که این یک ویژگی رهبری بسیار مهم است.
- و…
گاهی به افراد باهوش درونفردی برچسب خودشیفتگی زده میشود. اما درست نیست زیرا خودشیفتگی یک اختلال شخصیتی است، درحالیکه هوش درونفردی یک اختلال نیست. این افراد انگیزه بالایی دارند تا آنچه را که میآموزند در زندگی روزمره خود به کار گیرند. این افراد اغلب برای رسیدن به اهداف خود مصمم هستند.
روشهای تقویت هوش درونفردی
برای تقویت این هوش در کودک باید فعالیتهایی را انجام دهید که کودک را به فکر و تحلیل وامیدارد. تمرینات ذهنی (MentalUP) برای این کودکان مناسب است. این تمرینات به تقویت تواناییهای شناختی کودک در زمینههای حافظه، توجه، منطق، بصری و کلامی کمک میکند. برای این کار از مربیان این زمینه کمک بگیرید.
در فعالیتها باید از کودک بخواهید احساساتش را همیشه نشان دهد و شفاف باشد. سرکوب احساسات را به او یاد ندهید.
کودکان با پتانسیل هوش درونفردی بالا ممکن است در سازگاری با محیطهای اجتماعی مشکل داشته باشند، اما این مشکلی است که میتوان با سرگرمیهای اجتماعی بر آن غلبه کرد. مشارکت بیشتر در جوامع اجتماعی و فعالیتهای هوش هیجانی میتواند به مدیریت و در نهایت ازبینبردن اضطراب اجتماعی کمک کند.
تقویت استعداد هوش درونفردی برای کودکان با بازی هم امکانپذیر است. مثالهای زیادی در این باره میتوان زد که برای آشنایی بیشتر با این روشها، مزایا و معایب این هوش، شغل مناسب آن و … میتوانید مقاله هوش درونفردی در کودکان را مطالعه کنید.
هوش بین فردی یا اجتماعی چیست؟
تعریف هوش بین فردی از نظر روانشناسان مختلف متفاوت است. در نظریه هوش گاردنر، کودکانی دارای هوش بین فردی هستند که در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران خوب هستند. این افراد میتوانند احساسات دیگران را درک کنند و حتی بدون اینکه مخاطبانشان چیزی بگویند، متوجه نیت یا خواستههای آنها میشوند.
در لیست افراد دارای هوش بین فردی قدرتمند نامهایی چون آلبرت انیشتین، مارک زاکربرگ، مارتین لوتر کینگ و مشیل اوباما دیده میشود.
ویژگیهای هوش بینفردی
کودکان دارای هوش بینفردی زیاد:
- دیگران را بهخوبی درک میکنند
- ارتباط کلامی خوبی با دیگران برقرار میکنند
- در برقراری ارتباط غیرکلامی عملکرد خوبی دارند
- بهراحتی میتوانند با کودکان دیگر و حتی بزرگسالان دوست شوند.
- اگر در یک تیم باشند، میتوانند تعادل برقرار کنند و اختلافات میان سایر اعضا را از بین میبرند.
روشهای تقویت هوش بینفردی
حضور در اجتماع و تعامل به تقویت این هوش در کودکان کمک میکند که در ادامه به برخی از این موارد اشاره میکنیم:
- با ثبتنام در باشگاه یا کلاسهای دیگر کودک را عضو تیمهای مختلف کنید.
- کودک را در معرض ارتباط با دیگران قرار دهید و مطمئن شوید بخشی از روزش را به صحبت با دیگران اختصاص میدهد (البته نه غریبهها!)
- موقعیت ملاقات با دوستان جدید و ایجاد ارتباطات تازه را برای کودک فراهم کنید.
- از کودک بخواهید از روشهایی که میتواند به دیگران کمک کند.
- و…
برای آشنایی بیشتر با روشهای تقویت هوش گاردنر بینفردی، مزایا و معایب این هوش، شغل مناسب آن و … میتوانید مقاله هوش بینفردی در کودکان را مطالعه کنید.
هوش منطقی ریاضی گاردنر
تقریباً همه کسانی که با اختراعات خود دنیا را تغییر دادند یک مهارت مشترک داشته اند: هوش ریاضی.
مثل استیون هاوکینگ که قوانین مکانیک سیاهچاله ها را کشف کرد یا آیزاک نیوتن که از دانش خود در فیزیک استفاده کرد و قانون گرانش را به لطف یک سیب کشف کرد.
و بیل گیتس که سیستم عامل ویندوز را اختراع کرد، سیستم عاملی که 90 درصد از تمام رایانه های شخصی در جهان را اجرا می کند.
همه این افراد که تقریباً تمام دنیا را تحت تأثیر قرار دادند، همگی افرادی با هوش منطقی بالایی هستند.
افرادی که هوش منطقی ریاضی خوبی دارند، میتوانند در رشتههای مرتبط با ریاضی، برنامهنویسی، موسیقی، مهندسی یا حسابداری موفق باشند.
ویژگیهای هوش منطقی ریاضی
کودکانی که هوش منطقی ریاضی خوبی دارند، در استدلال کردن، تشخیص الگوها و تجزیه تحلیل و حل مسائل قدرتمند هستند. آنها از حل کردن مسائل ریاضی و چالشی لذت میبرند و به دنبال مفاهیمی که در بین اعداد، روابط و الگوها وجود دارد، میگردند. این دسته از کودکان علاقه بسیاری به فکرکردن درباره مسائل و پیداکردن استدلالهای منطقی دارند و میتواند انتزاعی فکر کند.
توانایی نتیجهگیری و مشاهدات نیز از ویژگیهای مهم افراد باهوش ریاضی است. اگرچه گاهی اوقات این تصور را ایجاد میکنند که گیج شدهاند، اما ذهنشان مانند یک کامپیوتر در پسزمینه کار میکند.
روشهای تقویت هوش منطقی ریاضی
برای تقویت این هوش در کودک بهتر است والدین فعالیتهایی را طراحی کنند که مهارتهای ذهنی فرزندان تقوی کند. به این منظور باید مهارت ذهنی او را بهسرعت و به طور مؤثر آزمایش کنید تا سطح هوش ریاضی منطقی فعلی او را ببینید. سپس کودک شما میتواند با طیفی از سؤالات منطقی هوش ریاضی، پازلهای منطقی و بازیهای ذهنی، مهارتهای خود را بهبود بخشد.
بهتر است مسائل ریاضی متناسب با سن و سواد کودک طراحی شود. از دیگر فعالیتها در این زمینه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- به همراه کودک آزمایشهای علمی انجام دهید و نتایج را تحلیل کنید.
- تاحدیکه کودک یاد گرفته، محاسبات پیچیده را به او بسپارید.
- از او بخواهید الگوها و روابط میان اعداد و مفاهیم ریاضی را پیدا کند.
- و…
برای آشنایی بیشتر با این روشها، مزایا و معایب این هوش، شغل مناسب آن و … میتوانید مقاله هوش منطقی ریاضی در کودکان را مطالعه کنید.
هوش موسیقیایی گاردنر
کودکانی که هوش موسیقیایی قدرتمندی دارند، در تشخیص الگوی میان صداها، تشخیص ریتم و صداهای مختلف خوب هستند. افرادی که این نوع هوش گاردنر را دارند، راحتتر از دیگران میتوانند موسیقی را یاد بگیرند، آهنگسازی کنند و صداهای مختلف را تشخیص دهند.
جلیل شهناز، محمدرضا شجریان، موتسارت و مارین الساپ افرادی هستند که هوش موسیقیایی قدرتمندی دارند و نتیجه آن را در کارهایشان هم میبنیم.
ویژگیهای هوش موسیقیایی
کودکان دارای هوش موسیقی بالا:
- در تشخیص صداهای مختلف دقیق هستند.
- میتوانند صداها را با هم ترکیب کنند و موسیقی بسازند.
- نواختن ساز را سریع یاد میگیرند و به تمرینکردن علاقه دارند.
- آهنگها و ملودیها را سریع بهخاطر میسپارند
روشهای تقویت هوش موسیقیایی
- کودک را به کلاس موسیقی بفرستید.
- از او بخواهید آواز بخواند و ملودیها را حفظ کند.
- از او بخواهید عمیق به آهنگ گوش کند تا بتواند ریتم و سازهایی که در آهنگ نواخته میشوند را تشخیص دهد.
- تئوری موسیقی را به او آموزش دهید.
- از او بخواهید ملودی آهنگهای محبوبش را حفظ کند.
- و…
برای آشنایی بیشتر با این هوش گاردنر موسیقیایی، مزایا و معایب این هوش، شغل مناسب آن و … میتوانید مقاله هوش موسیقیایی در کودکان را مطالعه کنید
هوش طبیعت گرا چیست؟
هوش طبیعت گرا یکی از جدیدترین مواردی است که به لیست انواع هوش چند گانه گاردنر اضافه شده، اما منتقدان بسیاری دارد. منتقدان میگویند علاقه به طبیعت جزو هوشها محسوب نمیشود و گاردنر حتی استعدادها را هم به عنوان انواع هوش میشناسد.
گاردنر معتقد است افرادی که هوش طبیعت گرا دارند، از حضور در طبیعت لذت میبرند و با آن ارتباط خوبی برقرار میکنند. آنها به پرورش گیاهان و حیوانات و کاوش در طبیعت علاقه دارند و حتی از جزئیترین تغییراتی که در محیط رخ میدهد، آگاه میشوند.
جان مور، مایک تایسون و داروین نامهای مشهوری هستند که در لیست افراد دارای هوش طبیعتگرا دیده میشوند.
ویژگیهای هوش طبیعتگرا
کودکان دارای هوش طبیعتگرا:
- به موضوعات مرتبط با گیاهشناسی، زمینشناسی، جانورشناسی و زیست علاقه دارند.
- از کمپینگ، باغبانی و هر فعالیتی که در دل طبیعت باشد، لذت میبرند.
- از درسهایی که ارتباطی به طبیعت ندارد، بیزار هستند.
- به پرورش گلوگیاه و حیوانات علاقه زیادی دارند.
روشهای پرورش هوش گاردنر طبیعتگرا
- به همراه کودک در طبیعت گردش کنید و او را به اردوهای طبیعتگردی بفرستید.
- از کودک بخواهید درباره آنچه در طبیعت میبیند مطالعه کند و اطلاعات دستهبندی شده و منظم در این زمینه داشته باشد.
- برای کودک حیوان خانگی یا گلوگیاه آپارتمانی بخرید و مسئولیت پرورش و رشد آنها را به او واگذار کنید.
- و…
برای آشنایی بیشتر با این روشها، مزایا و معایب این هوش، شغل مناسب آن و … میتوانید مقاله هوش طبیعتگرا در کودکان را مطالعه کنید.
هوش دیداری فضایی گاردنر چیست؟
اولین نشانه زیاد بودن هوش دیداری- فضایی، در کودکان تجسم قدرتمند است. کودکانی که هوش دیداری- فضایی دارند، به خوبی میتوانند چیزی که نمیبینند را تجسم کنند. آنها از تماشای فیلم و تصاویر بیشتر از شنیدن صداها لذت میبرند و ترجیح میدهند مسائل مختلف را با شکل، نقشه و نمودار یاد بگیرند. این دسته از کودکان به محض اینکه وارد فضای جدید میشوند، به تمام جزئیات بصری توجه میکنند و بعد از مدت کوتاهی به درک خوبی از فضای اطرافشان میرسند.
لئوناردو داوینچی، یومینگ پی، میکل آنژ و محمود فرشچیان افراد مشهوری هستند که هوش بصری قدرتمندی دارند.
ویژگیهای هوش فضایی
کودکان دارای این نوع هوش گاردنر:
- از هنرهای تجسمی لذت میبرند.
- معماران خوبی هستند.
- الگوهای بصری را خیلی سریع پیدا میکنند.
روشهای پرورش هوش تصویری فضایی
- از کودک بخواهید بنویسد؛ از داستانهای تخیلی گرفته تا وقایع روزمره.
- از کودک بخواهید به محیط اطرافش بادقت نگاه کند و آن را تفسیر کند.
- بازیهای پازلی برای او بخرید.
- او را به کلاسهای مرتبط با هنرهای بصری مانند نقاشی بفرستید.
- و…
برای آشنایی بیشتر با این روشها، مزایا و معایب این هوش، شغل مناسب آن و … میتوانید مقاله هوش فضایی در کودکان را مطالعه کنید.
هوش وجودی یا هوش اگزیستانسیالیستی
هوش نه گانه گاردنر که با اضافه شدن این هوش به لیست هوش چندگانه کودکان به این نام معروف شده است. کودکان با این ویژگی، فلسفی فکر میکنند. در ذهن این افراد ارزشهایی به هم پیوسته وجود دارد که از آن برای درک افراد و دنیای اطرافشان استفاده میکنند. از نظر گاردنر، فلاسفه، مربیهای بزرگ و عارفان افرادی هستند که هوش وجودی قدرتمندی دارند.
بسیاری از افراد دارای هوش وجودی قدرتمند، در طول تاریخ به شهرت رسیدهاند؛ سقراط، بودا و اوشو از جمله این افراد هستند.
ویژگی هوش گاردنر برای کودکان باهوش وجودی بالا
از جمله ویژگی کودکان دارای هوش وجودی بالا این است که بهجای توجه به جزئیات، به کل توجه میکنند. بهعنوانمثال زمانی که میخواهند کاری را انجام دهند، به چشماندازهای بلندمدت توجه میکنند و بهتر میتوانند سختیهای مسیر را پشت سر بگذارند.
برای آشنایی بیشتر با این روشها، مزایا و معایب این هوش، شغل مناسب آن و … میتوانید مقاله هوش وجودی در کودکان را مطالعه کنید.
نظر مربیان در مور هوش گاردنر برای کودکان
نظریه گاردنر هم مورد تشویق برخی روانشناسان و مربیان قرار گرفته و هم مورد انتقاد آنها است. منتقدان استدلال میکنند که تعریف گاردنر از هوش بسیار گسترده است و هشت «هوش» متفاوت او صرفاً استعدادها، ویژگیهای شخصیتی و تواناییها را نشان میدهد. نظریه گاردنر همچنین از فقدان تحقیقات تجربی پشتیبانی میکند.
با وجود این، نظریه هوشهای چندگانه از محبوبیت قابلتوجهی نزد مربیان برخوردار است. بسیاری از معلمان از هوشهای چندگانه در فلسفههای تدریس خود استفاده میکنند و برای ادغام نظریه گاردنر در کلاس درس تلاش میکنند.
بهعنوانمثال میگویند یک کودک با روشهای بصری خیلی بهتر یاد میگیرد و کودک دیگر مهارت شنیداری خوبی دارد و با شنیدن یاد میگیرد. به همین دلیل سعی میکنند با هر کودک مطابق با سبک یادگیری مناسب برای خودش رفتار کنند. مطابق با نظریه گاردنر، نباید روشهای یادگیری کودکان را محدود کرد، زیرا آنها هوش چندگانه دارند و ممکن است اطلاعات مختلف را به روشهای گوناگون یاد بگیرند.
تست هوش گاردنر
تست هوش گاردنر به شیوههای مختلفی گرفته میشود، با ورود به لینک تست هوش گاردنر رایگان میتوانید به سؤالاتی که در پرسشنامه مطرح شده پاسخ دهید و بسنجید که کدام یک از انواع هوشهای هشتگانه در کودک شما قویتر است.
بسیاری از افراد با استفاده از آزمون هوش گاردنر متوجه میشوند که کودکشان به چه حوزهای علاقه دارد و در چه شغلی میتوانند عملکرد بهتری داشته باشد. به همین دلیل این تست با نام تست استعدادیابی گاردنر هم شناخته میشود. تست هوش گاردنر رایگان به کودکان محدود نمیشود؛ بنابراین میتوانید خودتان هم در این تست شرکت کنید و بسنجید که کدام یک از هوشهای هشتگانه در شما قویتر است.
تفسیر تست هوش گاردنر برای کودکان
بعد از تست هوش هشتگانه، تفسیر نتایج آن هم اهمیت بسیاری دارد. توصیه میشود تفسیر نتایج و استعدادیابی کودکان را به فردی متخصص در این زمینه بسپارید و خودتان از روی نتایج بهدستآمده درباره فرزندتان قضاوت نکنید.
در تفسیر تست هوش گاردنر، هرکدام از هوشهای هشتگانه ۵۰ نمره دارند. هرچه نمره یک هوش بیشتر باشد، یعنی درجه آن در پروفایل ذهنی کودک بیشتر است. معمولاً نتایج بعد از پاسخدادن به پرسشها بهصورت آنلاین به شما نمایش داده میشود و تفسیر تست گاردنر بر اساس نمراتی که در هر هوش بهدستآمده، انجام میشود.
کاربرد هوش های چندگانه گاردنر
استفاده از نتایج تست هوش هشتگانه گاردنر کودکان، میتواند والدین را در تصمیمگیری برای انتخاب کلاسها، وسایل و امکانات متناسب با علاقه و استعداد کودک هدایت کند. به این ترتیب والدین با حرکت و تصمیمگیری مطابق با ویژگیهای منحصر بفرد فرزند خود میتوانند بهترین بستر و شرایط را برای به حداکثر رساندن رشد و بهزیستی فرزندشان فراهم کنند.
همچنین از دیگر موارد کاربرد هوش هشتگانه گاردنر میتوان به کمک به نوجوانان برای هدایت تحصیلی و انتخاب رشته اشاره کرد.
کاربرد هوش های چندگانه گاردنر در مدرسه
استفاده از نتابج تست هوش چندگانه گاردنر میتواند در مدرسه یا سایر محیطهای آموزشی نیز مورد استفاده قرار بگیرد تا هر یک از کودکان بر حسب توانایی و استعدادهای خود آموزش ببینند.
همچنین باور بنیادی نظریه هوش چندگانه گاردنر این بستر را ایجاد میکند که از ارزیابی همه کودکان با یک مقیاس و معیار ثابت و یکسان خودداری شود. در نتیجهی این ارزیابیهای واقعگرایانه از ایجاد فضای رقابت ناسالم و مقایسه نابجا میان دانشآموزان پیشگیری میشود. این موضوع در رشد اعتماد بنفس و خودبسندگی دانشآموزان و ایجاد احساس کفایت در آنها تاثیر بسزایی دارد.
آموزش بر اساس هوش چندگانه گاردنر
نظریه هوش هشتگانه گاردنر کودکان بر این باور استوار است که هر یک از کودکان تواناییها و استعدادهای ویژهای دارند و هر یک از افراد در یک یا چند زمینه از هوش، عملکرد قویتری دارد. از این باور میتوان در سیاستها و برنامهریزیهای آموزشی به نحو احسن استفاده کرده و امکانات و شرایط آموزشی متنوعی متناسب با تنوع ابعاد هوش میان کودکان در نظر گرفت.
همچنین در میان سبکهای یادگیری کودکان نیز تفاوت وجود دارد. مثلا ممکن است کودکی از راه شنیداری بیشتر مطالب را بیاموزد و هوش موسیقیایی بهتری داشته باشد. درحالیکه کودک دیگری بهتر از راه خواندن و نوشتن مطالب را فرا بگیرد. بدین ترتیب، در نظر گرفتن سبکهای یادگیری نیز در آموزش بر اساس هوش چندگانه گاردنر بسیار حائز اهمیت است.
روشهای تقویت هوش چندگانه گاردنر
در قسمتهای قبل درباره روشهای تقویت هوشهای هشتگانه به طور مجزا در هر هوش توضیحاتی ارائه دادیم، اما در ادامه روشهایی را یاد میگیرید که به تقویت انواع هوش گاردنر کمک میکنند.
بازیهای هوش هشتگانه
همانطور که پیشازاین اشاره کردیم، تجربه زیسته یکی از عوامل تأثیرگذار روی هوش گاردنر است. بازیکردن مهمترین تجربه زیسته کودکان است که در طی آن آزمونوخطا میکنند، ارتباط برقرار میکنند و یاد میگیرند؛ بنابراین هر بازی میتواند برای تقویت یکی از انواع هوش هشتگانه گاردنر کاربردی باشد. زمانی که کشف میکنید فرزند شما در کدام یک از انواع هوشهای هشتگانه بهتر است، میتوانید با بازیهای مرتبط مهارتهای او در همان زمینه را تقویت کنید.
برخی از بازیهای مناسب برای تقویت هوش گاردنر عبارت است از:
- هوش کلامی: بازیهای تختهای، تقلید، داستانگویی، کارتهای حافظه، ساختن کلمه، اجرای نقش و…
- هوش منطقی-ریاضی: جورچین و پازل، معما، چرتکه، لگو، معکب روبیک، هرم لونپوس
- هوش فضایی: بازیهای ساختنی، رانی پارک، هزارتو، لگو، پازل و…
- هوش موسیقیایی: اجرای سازهای مختلف مانند درام و بلز، داستانها و اجراهای موزیکال و…
- هوش بدنی-جنبشی: قایمباشک، رقص، پرش، دو، صندلیبازی، وسطی، بازیهای ساختنی، اسکیت و دوچرخه و…
- هوش بین فردی: بازیهای گروهی، شرکت در کمپها و گروهها و انجمنها، تئاتر و…
- هوش درون فردی: گفتگو با کودک، انجام مسئولیتهای کوچک، خواندن کتاب و شعر و…
- هوش طبیعتگرا: کار با میکروسکوپ، تلسوپ، جستجو در طبیعت، کاشتن گیاه، مراقبت از حیوانات، شن و ماسه بازی، کار با سفال و…
کتاب هوش هشتگانه کودکان
تقویت هوش هشتگانه کودکان، کتابهای بسیار زیادی دارد، اما همه آنها کاربردی نیستند. به یاد داشته باشید که کودکان به بازی و سرگرمی علاقه دارند و ترجیح میدهند با فعالیتهای سرگرمکننده یاد بگیرند. با استفاده از کتابها و پادکستهای مخصوص به کودکان که نقاشیها، آهنگها و متنهای جذابی دارند، میتوانید هوش چندگانه گاردنر را در فرزندتان تقویت کنید.
کتابهایی که در این زمینه نوشته شدهاند میتوانند راهنمای مؤثری برای والدین برای تقویت انواع هوشها در کودکان باشند.
سؤالات متداول
هاوارد گاردنر، روانشناس هاروارد معتقد است که استعدادها و توانمندیهای افراد طیف گستردهای را در بر میگیرد. بنابراین ظرف فکری افراد مختلف به یک بُعد محدود نیست و هر فردی میتواند هوش منحصر به فردی داشته باشد. او هشت نوع هوش را برای انسان تعریف میکند.
با کشف صحیح استعداد کودکان (و حتی بزرگسالان) میتوانید آنها را در مسیر صحیح هدایت کنید تا در آینده در حوزهای فعالیت کنند که پتانسیل بالقوه برای رشد را دارند. کاربرد هوش گاردنر این است که به ما نشان دهد نیازی نیست همه کودکان پزشک یا مهندس شوند
به کمک تست رایگان سنجش هوش گاردنر و تفسیر علمی نتایج تست میتوانید بفهمید در کدام یک از انواع آن بهتر هستید.
گاردنر میگوید افراد میتوانند طیف گستردهای از توانمندیهای ذهنی را داشته باشند و هوش یک مفهوم مشخص مانند IQ نیست که در هنگام تولد وجود داشته باشد و هیچوقت هم تغییر نکند.
تحقیقات نشان میدهد هوش هیجانی به صورت مستقیم با بسیاری از عوامل روانشناسی اجتماعی در افراد ارتباط دارد. به همین دلیل افراد با تقویت هوش هیجانی خود میتوانند مشکلات بین فردیشان را از بین ببرند و کیفیت روابط اجتماعیشان را افزایش دهند. حتی اگر هوش بین فردی، بخشی از هوش هیجانی نباشد، کاملا به آن وابسته است.
