بیماری سرخجه در کودکان چیست؟

زمان تقریبی مطالعه: 13 دقیقه

سرخجه در کودکان یک بیماری ویروسی است که باعث تب خفیف و بثورات پوستی می‌شود. این عارضه سرخک آلمانی نیز نامیده می‌شود، اما توسط ویروس مشابهی که باعث سرخک می‌شود ایجاد نمی‌شود. سرخجه کودکان از طریق تماس با مایع بینی و گلو منتقل می‌شود و با واکسن قابل پیشگیری است.

نوزادان و کودکانی که سرخجه می‌گیرند معمولا تنها بثورات و برخی علائم تنفسی خفیف دارند. این عارضه می‌تواند یک عفونت خطرناک برای نوزاد داخل رحم باشد. حتی می‌تواند منجر به سقط جنین یا نقایص مادرزادی شود.

علت سرخجه در کودکان چیست؟

کودکان ممکن است از طریق استفاده از غذا یا نوشیدنی فردی که آلوده است به سرخجه مبتلا شوند. کودکانی که سرخجه دارند از یک هفته قبل تا یک هفته بعد از ظاهر شدن بثورات، بیشتر عامل انتقال هستند. کودکی که آلوده است اما علائمی ندارد و در دوره نهفتگی یا کمون بیماری سرخجه به سر می‌برد نیز می‌تواند ویروس را منتشر کند.

علائم سرخجه در کودکان

علائم  سرخجه ممکن است در هر کودک کمی متفاوت رخ دهد. معمولاً بین 14 تا 21 روز طول می‌کشد تا کودک پس از تماس با ویروس، علائم سرخجه را نشان بدهد. علائم اولیه سرخجه در کودکان شبیه علائم سرماخوردگی خفیف است و با موارد زیر شروع می‌شود:

• احساس خوب نداشتن
• تب کم
• گلودرد
• آبریزش بینی
• اسهال

این علائم ممکن است یک تا 5 روز طول بکشد

سپس بثورات پوستی ظاهر می‌شوند این بثورات

• روی صورت به شکل راش صورتی با برجستگی‌های کوچک شروع می‌شود.
• پس از گسترش در بالاتنه، بازوها و پاها را نیز درگیر می‌کند.
• در عرض 3 تا 5 روز محو می‌شود.

در برخی از کودکان ممکن است منجر به ورم غدد لنفاوی گردن شود و در بزرگ‌ترها می‌تواند درد و التهاب مفاصل را به دنبال داشته باشد.

راش دارای نقاطی است که

• ممکن است در پوست‌های تیره‌تر قهوه‌ای، خاکستری یا بنفش و در پوست‌های روشن‌تر صورتی به نظر برسد.
• وقتی آن‌ها را فشار می‌دهید سفید هستند و با رنگ پوست زیرین کودک مطابقت دارند.
• به تدریج ادغام می‌شوند و تکه‌هایی را تشکیل می‌دهند که می‌توانند صاف یا ناهموار باشند.

روش تشخیص سرخجه

پزشک می‌تواند سرخجه در کودکان را با بررسی علائم کودک و مشاهده بثورات او تشخیص دهد اما تست‌های آزمایشگاهی تنها راه برای تأیید تشخیص سرخجه هستند.

پزشک می‌تواند ویروس سرخجه در کودکان را با استفاده از یکی از موارد زیر آزمایش کند

• سواب گلو
• نمونه خون
• خلط یا نمونه تنفسی
• سواب نازوفارنکس
• ادرار

آیا سرخجه در کودکان مسری است؟

بله. سرخجه در کودکان مسری است و از طریق قطرات ریز مایع که از طریق عطسه و سرفه از بینی و گلو خارج می‌شود، از فردی به فرد دیگر قابل انتقال است.

این ویروس همچنین می‌تواند از جریان خون خانم‌های باردار عبور کند و باعث آلوده شدن فرزند متولد نشده او شود. نوزادانی که با سندرم سرخجه مادرزادی متولد می‌شوند در معرض خطر مشکلات جدی رشد، تفکر، قلب و چشم، شنوایی و کبد، طحال و مغز استخوان قرار دارند.

خطرات و عوارض بیماری سرخجه

جدی‌ترین عوارض سرخجه در کودکان ممکن است در دوران بارداری اتفاق بیفتد، زمانی که ویروس می‌تواند از مادر به نوزاد داخل رحم منتقل شود. این خطر در 3 ماه اول بارداری بیشتر است. نوزادانی که آلوده می‌شوند ممکن است دارای نقایص مادرزادی جدی به نام سندرم سرخجه مادرزادی (CRS) باشند.

CRS گروهی از مشکلات سلامتی در نوزاد است که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• نقص‌های قلبی
• آب مروارید
•  ناشنوایی
•  تأخیر در یادگیری
• آسیب کبد و طحال
• دیابت
• مشکلات تیروئید

برخی از خانم‌هایی که در دوران بارداری به سرخجه مبتلا می‌شوند، سقط جنین دارند. در موارد دیگر، نوزاد مدت زیادی پس از تولد زنده نمی‌ماند.

در موارد نادر، سرخجه می‌تواند باعث مشکلات سلامتی جدی‌تری مانند عفونت‌های مغزی یا تورم و مشکلات خونریزی شود.

عوارض سرخجه در بارداری برای جنین

سندرم سرخجه مادرزادی (CRS) یک بیماری در نوزادان است که ناشی از عفونت مادر با ویروس سرخجه در دوران بارداری است. هنگامی که عفونت سرخجه در اوایل بارداری رخ می‌دهد، عواقب جدی – مانند سقط جنین، مرده‌زایی و مجموعه‌ای از نقایص شدید مادرزادی در نوزادان – را به دنبال دارد. خطر ابتلا به عفونت و نقایص مادرزادی در طول 12 هفته اول بارداری بیشتر است و پس از آن کاهش می‌یابد. نقایص پس از عفونت در هفته بیستم (بعد از آن) بارداری نادر است. نقایص مادرزادی شایع CRS شامل آب مروارید، بیماری قلبی مادرزادی، اختلال شنوایی و تأخیر در رشد است. نوزادان مبتلا به CRS اغلب با بیش از یکی از این علائم ظاهر می‌شوند، اما ممکن است یک نقص خودش را بیشتر نشان بدهد که آن هم اختلال شنوایی است.

تفاوت سرخجه و سرخک

اگرچه علائم سرخک و سرخجه در کودکان ممکن است شبیه به هم باشند اما عارضه‌های یکسانی نیستند. در ادامه به بررسی تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازیم

سرخجه	سرخک
سرخجه توسط ویروس سرخجه ایجاد می‌شود که به غدد لنفاوی، چشم‌ها و پوست حمله می‌کند.	سرخک توسط موربیلی ویروس ایجاد می‌شود که دستگاه تنفسی را آلوده می‌کند.
معمولاً خفیف است، اما می‌تواند در زنان باردار شدید شود.	شدید است و می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.
با بثورات صورتی مشخص می‌شود که از صورت شروع شده و به بدن گسترش می‌یابد و سه تا پنج‌روز طول می‌کشد. بثورات ممکن است خارش‌دار بوده و با علائم دیگری مانند قرمزی و آبریزش چشم، آبریزش بینی، سردرد و درد مفاصل همراه باشد.	علائم با تب بالا، آبریزش بینی، سرفه و چشمان قرمز و آبریزش چشم شروع می‌شود. دو تا سه روز پس از علائم اولیه، لکه‌های سفید ریز با مراکز سفید متمایل به آبی در زمینه قرمز در داخل دهان روی پوشش داخلی گونه (لکه‌های کوپلیک) یافت می‌شوند. بثورات به صورت لکه‌های قرمز صاف روی صورت در خط مو ظاهر می‌شود و به سمت پایین به گردن، تنه، بازوها و پاها گسترش می‌یابد.
علائم ممکن است 14 تا 21 روز پس از تماس با ویروس ظاهر شود.	علائم ممکن است 7 تا 14 روز پس از تماس با ویروس ظاهر شود.
در موارد نادر، سرخجه می‌تواند مشکلات جدی از جمله عفونت مغزی و مشکلات خونریزی ایجاد کند. نوزادان آلوده می‌توانند به سندرم سرخجه مادرزادی مبتلا شوند که دارای نقایص مادرزادی مانند موارد زیر باشند: مشکلات قلبیاز دست دادن شنوایی و بیناییناتوانی ذهنیآسیب کبد یا طحال	عوارض سرخک عبارت‌اند از: عفونت گوشبرونشیتپنومونی یا ذات‌الریهآنسفالیتمشکلات بارداری (مانند سقط جنین، مرده‌زایی و زایمان زودرس)

چه زمانی باید برای درمان سرخجه کودک با پزشک تماس بگیرم

از آنجا که سرخجه در کودکان به‌راحتی با سایر بیماری‌ها مانند سرخک و مخملک اشتباه گرفته می‌شود، پزشک او را معاینه خواهد کرد و برای تأیید تشخیص، نمونه خون خواهد گرفت.

اگر نوزاد شما دو‌ماهه یا کمتر است و تب بالای 37 درجه دارد، اگر سن او از 2 ماه بیشتر است و تب او به 39 درجه رسیده است، اگر او 6 ماه یا بیشتر است و تب او به 40 درجه رسیده است یا اگر علائمی غیر از تب و راش دارد با پزشک تماس بگیرید.

پیشگیری از بیماری سرخجه

واکسن سرخجه در کودکان از آن‌ها در برابر این بیماری محافظت می‌کند. ایمن‌سازی گسترده باعث جلوگیری از انتشار ویروس و محافظت از کودکان و نوزادان در برابر مشکلات جدی سلامتی ناشی از سندرم سرخجه مادرزادی می‌شود.

امروزه بیشتر عفونت‌های سرخجه در جوانان ایمن نشده دیده می‌شود. در واقع، کارشناسان می‌گویند که حدود 10 درصد از جوانان علیه سرخجه واکسینه نشده‌اند که می‌تواند برای هر کودکی که ممکن است روزی به دنیا بیاید خطرناک باشد.

کودکان معمولاً واکسن را در 12 تا 15 ماهگی به عنوان بخشی از ایمن‌سازی برنامه‌ریزی‌شده سرخک – اوریون – سرخجه (MMR) یا واکسن سرخک-اوریون – سرخجه – واریسلا (MMRV) دریافت می‌کنند. بیشتر آن‌ها دوز دوم را در 4 تا 6 سالگی می‌زنند؛ مانند همه برنامه‌های ایمن سازی، استثنائات مهم و شرایط خاصی نیز در این رابطه وجود دارد. به عنوان مثال، کودکی که به خارج از ایالات متحده سفر می‌کند، می‌تواند واکسن را از 6 ماهگی دریافت کند. با پزشک صحبت کنید تا ببینید کودک شما چه زمانی باید واکسن بزند.

واکسن سرخجه را نباید به خانم‌های باردار یا خانمی که قصد بارداری در عرض یک ماه پس از دریافت آن را دارد، تزریق کرد. اگر به باردار شدن فکر می‌کنید، مطمئن شوید که از طریق آزمایش خون یا اثبات ایمن سازی نسبت به سرخجه مصون هستید. اگر ایمنی ندارید، حداقل یک ماه قبل از بارداری واکسن را دریافت کنید.

خانم‌های بارداری که مصون نیستند باید از افرادی که این بیماری را دارند دوری کنند و پس از به دنیا آمدن فرزندشان واکسن را بزنند تا در بارداری‌های آینده مصون باشند.

اگر کودک شما سرخجه دارد، می‌توانید از گسترش ویروس جلوگیری کنید. فرزندتان را به مدت ۷ روز قبل از شروع تا ۷ روز بعد از شروع بثورات، از مدرسه و دورهمی‌ها دور نگه دارید. برای دریافت راهنمایی بیشتر با پزشک کودک صحبت کنید. توجه داشته باشید که کودکی که با سرخجه متولد می‌شود تا یک سالگی مسری محسوب می‌شود.

درمان سرخجه در کودکان

عارضه سرخجه در کودکان یک ویروس است، بنابراین آنتی‌بیوتیک‌ها جواب نمی‌دهند.

اغلب اوقات، عفونت در کودکان آن‌قدر خفیف است که نیازی به درمان ندارد. می‌توانید با مسکن‌هایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن کودکان، تب فرزندتان را پایین بیاورید و درد او را کاهش دهید. به دلیل خطر ابتلا به یک بیماری نادر اما جدی به نام سندرم ری، به کودک یا نوجوان خود آسپرین ندهید.

اگر باردار هستید و فکر می‌کنید به سرخجه مبتلا شده‌اید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است بتوانید آنتی‌بادی‌هایی به نام هایپرایمون گلوبولین مصرف کنید تا به بدنتان در مبارزه با ویروس کمک کند.

در مورد درمان‌های خانگی سرخجه و درمان سرخجه کودکان در طب سنتی، هیچ دارویی وجود ندارد که ویروس را سریع‌تر از بین ببرد؛ اما استراحت و مسکن‌ها می‌توانند در موارد خفیف و در صورت نیاز، کمک‌کننده باشند.

پرستاری از کودک مبتلا به سرخجه

اگرچه راه‌های درمان سرخجه در کودکان زیاد نیست، اما مهم است که به کودک خود مایعات زیادی بدهید و اجازه دهید استراحت کند. همچنین می‌توانید برای کمک به تسکین ناراحتی، درد یا تب به کودک پاراستامول بدهید. برای دانستن دوز مناسب بر اساس وزن و سن فرزندتان، به برگه دستورالعمل دارو مراجعه کنید.

سؤالات متداول