زمان تقریبی مطالعه: 19 دقیقه
چگونه فرزندم را از پوشک بگیرم؟ بهترین سن برای از پوشک گرفتن کودک چه زمانی است؟ این سؤالات و سؤالات مشابه، از بزرگ‌ترین نگرانی‌های والدین برای کودکانشان محسوب می‌شوند. گرفتن کودک از پوشک فرآیند مهمی است و درصورتی‌که غلط انجام شود، می‌تواند عوارضی همچون بی‌اختیاری ادرار در سنین بالاتر یا مثانه عصبی را به دنبال داشته باشد. گاهی اوقات آموزش دستشویی رفتن به کودکان و با شکست مواجه شدن، به سطح پایین مهارت والدین یا عدم آمادگی کودکان مربوط می‌شود. در ادامه این مطلب قصد داریم زمان و روش‌های صحیح گرفتن کودکان از پوشک را توضیح دهیم و به شما کمک کنیم به کودکانتان یاد بدهید استفاده از توالت را به پوشک ترجیح دهند.
چه موقع می‌توان برای گرفتن پوشک از کودک اقدام کرد؟
ازآنجاکه هر کودک با سرعت متفاوتی رشد می‌کند، سنی که باید استفاده از پوشک را متوقف کند متفاوت است. تحقیقات متعدد نشان می‌دهند که خیلی زود یا خیلی دیر گرفتن کودک از پوشک می‌تواند عوارض متعددی را به دنبال داشته باشد.
اگرچه مطالعات نشان می‌دهند سن مناسب برای از پوشک گرفتن کودک بین 18 الی 24 ماهگی است، اما سن تنها عاملی نیست که باید در مورد زمان مناسب برای از پوشک گرفتن کودک در نظر گرفت.
برای اینکه بدانید آیا وقتش رسیده است که کودکتان استفاده از پوشک را کنار بگذارد و آموزش توالت رفتن را شروع کند، به دنبال علائم آمادگی در کودک خود باشید.
اولین نشانه خشک ماندن پوشک کودک در شب است. کودکانی که در حال دیدن آموزش رفتن به دستشویی هستند ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد تا در طول شب خشک بمانند. نشانه اصلی خشک ماندن کودک شما در طول شب، پوشک خشک اول صبح است. وقتی متوجه چنین اتفاقی شدید می‌توانید از پوشک گرفتن کودک را در طول شب شروع کنید.
شب ادراری بین کودکان حتی در سنین مدرسه نیز رایج است. اگر کودکتان رختخواب را خیس کرد، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید در مورد آن انجام دهید.
از دیگر علائم آمادگی کودک برای آموزش توالت کردن شامل موارد زیر می‌شوند
- توانایی پیروی از دستورالعمل‌های ساده را دارد.
- کودک قادر به راه‌رفتن است و توانایی نشستن برای مدت‌زمان کوتاه را دارد
- علاقه‌مندی کودک به تماشای رفتن دیگران به توالت
- با کلمات یا حرکات به شما نشان می‌دهد که پوشکش خیس است
- نشان‌دادن علاقه در رفتن به توالت یا نشستن روی لگن
- نشان می‌دهد که از پوشیدن پوشک بیزار است
- می‌تواند شلوار خود را بالا و پایین بکشد
- درخواست تعویض پوشک کثیف
- حرکات منظم روده او
- نشان‌دادن علاقه به پوشیدن لباس زیر
آماده‌کردن کودک برای رفتن به دستشویی
قبل از شروع آموزش دستشویی رفتن به کودکان و از پوشک گرفتن کودک بهتر است به کمک ایده‌های زیر فرزندتان را برای این گام بزرگ آماده کنید.
- چند کلمه برای آموزش توالت رفتن به کودک آموزش دهید؛ مانند «دستشویی کوچک» , «دستشویی بزرگ»، «نیاز به دستشویی دارم» و غیره.
- وقتی پوشک کودکتان را عوض می‌کنید، مدفوع را از یک پوشک کثیف به صندلی توالت ببرید. اجازه دهید کودکتان روند انتقال مدفوع از پوشک به توالت را ببیند. سپس از او بخواهید روی مدفوع آب بریزد و شاهد ناپدید شدنش باشد.
- اجازه دهید فرزندتان شما یا سایر اعضای خانواده مورد اعتماد خود را در حال استفاده از توالت تماشا کند و در مورد کاری که انجام می‌دهید صحبت کند.
- چند لگن را در قسمت‌های مختلف خانه مانند اتاق، هال و غیره قرار دهید تا در مواقعی که کودک نیاز فوری به دستشویی داشت بتواند سریع خودش را به آن‌ها برساند.
چه زمانی باید کودک را به دستشویی ببرید
- سعی کنید برای از پوشک گرفتن کودک، توالت رفتن را بخشی از برنامه منظم روزانه او قرار دهید. به‌عنوان‌مثال او را تشویق کنید که صبح‌ها و قبل و بعد از میان وعده یا غذا از لگن استفاده کند.
- وقتی کودکتان علائمی مانند چرخیدن در اطراف، خروج باد، ساکت شدن یا دور شدن از شما نشان می‌دهد، او را تشویق کنید که به دستشویی برود؛ اما هرگز او را مجبور به رفتن به دستشویی نکنید.
- اگر کودک شما 3 تا 5 دقیقه بعد از نشستن در توالت، دستشویی نکرد، اجازه دهید از توالت خارج شود. بهتر است کودک شما برای مدت طولانی روی توالت ننشیند، زیرا این کار مانند تنبیه است.
چگونه فرزند خود را تشویق به دستشویی رفتن کنیم
- فرزندتان را به‌خاطر تلاشش تحسین کنید؛ به‌عنوان‌مثال می‌توانید بگویید ممنون که روی لگن نشستی یا ممنون که دستشویی رفتی.
- اگر گاهی اوقات فرزندتان فراموش کرد به دستشویی برود و خودش را کثیف کرد، او را سرزنش نکنید؛ فقط بدون سروصدا او را تمیز کنید.
چگونه به کودک لباس بپوشانیم
- از پوشک فقط در شب یا هنگام خواب روز استفاده کنید.
- لباس‌های راحتی به کودکان بپوشانید که بتوانند به‌راحتی آن‌ها را دربیاورند. در روزهای گرم وقتی در خانه هستید، فرزندتان را با زیرشلواری رها کنید.
چگونه کودک خود را تمیز و بهداشتی نگه داریم
- تا زمانی که مشغول از پوشک گرفتن کودک هستید تا او یاد بگیرد خودش را تمیز کند شما او را پاک کنید. به‌خاطر داشته باشید که از جلو به عقب پاک کنید؛ بخصوص برای دختران.
- به پسرتان یاد دهید بعد از ادرار کردن مدت کوتاهی آلت تناسلی خود را تکان دهد تا از شر قطرات خلاص شود.
- نحوه شستن دست‌ها را پس از استفاده از توالت به کودک خود آموزش دهید.
ابزارهای کمکی گرفتن کودک از پوشک
از مهم‌ترین ابزارها برای از پوشک گرفتن کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-لگن کودک یا توالت فرنگی
کودکان می‌توانند آموزش توالت رفتن را به کمک لگن کودک یا توالت فرنگی شروع کنند. برای این منظور می‌توانید برای کودکتان یک لگن ساده و در سایز کوچک بخرید تا کودک بتواند به‌راحتی پاهایش را روی زمین بگذارد و هنگامی که مدفوع دارد کمی به سمت جلو خم شود. ازآنجاکه ترس بسیاری از کودکان از افتادن در توالت مانع از آموزش دستشویی رفتن به آن‌ها می‌شود، لگن‌ها می‌توانند احساس امنیت بیشتری ایجاد کنند.
2-چهارپایه یا زیرپایی
در زمان از پوشک گرفتن کودک، او می‌تواند از چهارپایه یا زیرپایی برای راحت نشستن روی توالت فرنگی و بلند شدن از آن و همچنین ثابت و محکم وضعیتش استفاده کند.
3-تبدیل صندلی
اگر نمی‌خواهید برای خرید توالت فرنگی یا لگن زیاد هزینه کنید، می‌توانید یک تبدیل صندلی را برای توالت فرنگی خودتان بخرید. تنها نکته‌ای که باید موردتوجه قرار دهید این است که تبدیل صندلی راحت و ایمن باشد و محکم به توالت وصل شود.
4-استفاده از کتاب داستان برای از پوشک گرفتن کودک
از بهترین کتاب‌هایی که می‌توان به کمک آن‌ها نسبت به از پوشک گرفتن کودک اقدام کرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-کتاب مقوایی همه باید بروند دستشویی
«همه باید بروند دستشویی»، کتابی است پر از تصاویر و داستانی بامزه در مورد رفتن بچه‌ها به دستشویی. بعضی از بچه‌ها از گفتن اینکه دستشویی دارند خجالت می‌کشند و آنقدر نمی‌گویند و معطل می‌کنند تا خرابکاری به بار می‌آید. این کتاب با تاکید جمله «خودم می‌توانم» بچه‌ها را تشویق می‌کند تا هنگام دستشویی داشتن، این موضوع را پنهان نکنند و در موردش حرف بزنند.
2-کتاب مقوایی کی جیش داره؟ نی‌نی طلا – مجموعه ترانه‌های ماما نی‌نی
«کی جیش داره نی نی طلا» کتابی است شعرگونه با ریتمی دلنشین و فضایی سرشار از رنگ‌های شاد که یکی از بهترین کتاب‌های از پوشک گرفتن کودک است. طراحی جالب و جذاب این کتاب باعث شده است کودک کتابش را همانند یک عروسک به آغوش بکشد. علاوه بر این، پستانک روی جلد بر جذابیت کتاب افزوده و آن را بیش‌ازپیش سرگرم‌کننده و مهیج کرده است.
3-سبزی‌ها شورت می‌پوشند
بچه‌ها ما همیشه سبزی‌ها را در سبزی‌فروشی تصور کردیم. حالا بیاید تصوراتمان را کنار بگذاریم و ببینیم که «سبزی‌ها شورت می‌پوشند». اصلاً خود شما اول چه لباسی را تنتان می‌کنید؟ پوشک؟ شوخی می‌کنید! شما دیگر بچه‌های بزرگی شده‌اید و وقت آن رسیده که شورت پایتان کنید. پس قبل از هر چیزی شورت می‌پوشیم… شورت‌های سبزی‌ها مدل‌های خیلی زیادی دارند. اصلاً تا حالا سیب‌زمینی تپلی‌ای را دیده‌اید که شورت کوچکی پا کرده باشد؟ یا پیازی که شورت خیلی بزرگی بپوشد؟ اگر شما جای سبزی‌های توی کتاب بودید، کدام شورت را دوست داشتید؟ «سبزی‌ها شورت می‌پوشند» کتاب تصویری فوق‌العاده‌ای در مورد از پوشک گرفتن کودک و ترغیب او به پوشیدن شورت است.
4-کتاب مقوایی مامان بیا جیش دارم
کودک‌ها معمولاً از دوسالگی شروع به حرف‌زدن می‌کنند و نیازها و خواسته‌هایشان را به زبان می‌آورند. از طرف دیگر کم‌کم آمادگی پیدا می‌کنند تا مسئولیت انجام کارهایشان را بر عهده بگیرند و کارها را خودشان انجام دهند. یکی از مهم‌ترین این کارها دفع ادرار است. وقتی کودک می‌گوید مامان بیا جیش دارم باید به او کمک کنیم تا کم‌کم خودش یاد بگیرد این کار را انجام دهد. برای این منظور می‌توانیم او را تشویق کنیم روی لگن بنشیند. «مامان بیا جیش دارم» کتاب تصویری مقوایی جالبی است که موضوعش آموزش دستشویی رفتن به کودکان است.
روش‌های از پوشک گرفتن کودک
بعد از اینکه شما از توانایی کودکتان مطمئن شدید باید راه‌های مختلفی را امتحان کنید تا کودک راضی شود با پوشک خداحافظی کند. ازجمله روش‌هایی که می‌توانید در از پوشک گرفتن کودک امتحان کنید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1.دورنگه داشتن پوشک از چشم کودک
اینکه کودک به پوشک دسترسی داشته باشد یا خیر، می‌تواند روی مدت‌زمان کنارگذاشتن پوشک و شروع به استفاده کردن از توالت تأثیرگذار باشد.
صرف‌نظر از سن، جلوی دید بودن پوشک می‌تواند به کودک این علامت را بدهد که شما در مورد آموزش دستشویی رفتن به او جدی نیستید و انتظار ندارید که او بتواند بدون پوشک دستشویی کند. تا زمانی که پوشک در دسترس کودک باشد، امیدوار است که می‌تواند با کمک آن ادامه دهد. ازآنجاکه بچه‌ها با استفاده از پوشک راحت‌تر هستند و با دستشویی رفتن آشنایی ندارند، اغلب این مسیر را انتخاب می‌کنند.
اگر کودک شما همچنان به استفاده از پوشک اصرار کند، وضع بدتر می‌شود؛ زیرا شما به‌عنوان والدین باید تصمیم بگیرید که درخواست او را بپذیرید یا خیر. نپذیرفتن درخواست او می‌تواند منجر به عصبانیتش شود و پذیرفتن درخواستش نیز از پوشک گرفتن کودک و آموزش دستشویی رفتن به کودکان را به تعویق می‌اندازد.
دورنگه داشتن پوشک از دید کودک می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. اگر فکر می‌کنید کودک شما آماده است تا استفاده از پوشک را کنار بگذارد، پوشک‌ها را در جایی نگهداری کنید که کودک نتواند آن‌ها را ببیند یا به آن‌ها دسترسی داشته باشد.
2-از پوشک گرفتن کودک به روش دکتر برازلتون
دکتر برازلتون، پزشک و متخصص اطفال مشهور آمریکایی، رویکرد کودک محور (child-oriented (CO)) را در سال 1962 پس از مشاهده شکست‌های متعدد والدین در آموزش توالت رفتن به کودکان معرفی کرد. او مشکوک بود به اینکه بسیاری از والدین قبل از اینکه کودکانشان از لحاظ جسمی و ذهنی آماده باشند، آن‌ها را به سمت توالت هل می‌دهند و توصیه کرد تا زمانی که خود کودک نشانه‌هایی از آمادگی‌اش را نمایان نکرد، آموزش دستشویی رفتن به او را به تأخیر بیندازند.
با روش برازلتون برای از پوشک گرفتن کودک، بعد از مشاهده علائم آمادگی باید یک سری از کارها را انجام دهید. قبل از شروع هر مرحله، باید صبر کنید تا فرزندتان علاقه نشان دهد. هیچ جدول زمانی برای پیگیری وجود ندارد؛ این کودک است که سرعت را تعیین می‌کند.
مرحله ۱- کودک شما لگن را ببیند و با لباس‌هایش روی آن بنشیند.
مرحله ۲-لگن را درون اتاق نشیمن قرار دهید تا کودک به نشستن روی آن عادت کند. حتی می‌توانید زمانی که کودک روی لگن نشسته است برایش قصه یا کتاب بخوانید.
مرحله ۳-اگر کودک در پوشکش مدفوع کرد، محتویات پوشک را درون لگن خالی کنید و به کودک توضیح دهید که اینجا محلی برای دفع مدفوع است. این کار را در زمان‌های دیگر دوباره تکرار کنید تا ملکه ذهن کودک شود.
مرحله۴- سپس برای مدت‌زمان کوتاه پوشکش را دربیاورید و وقتی یاد گرفت درون لگن مدفوع کند، نحوه بالاکشیدن لباس زیر و شلوار را به او آموزش دهید.
3-روش دوروزه یا سه‌روزه
این روش از پوشک گرفتن کودک ابتدا در دهه 1970 توسط روان‌شناسان رفتاری ناتان آزرین و ریچارد فاکس توسعه پیدا کرد و در کتاب پرفروش آن‌ها «آموزش توالت در کمتر از یک روز» چاپ شد. آزرین و فاکس در ابتدا این روش را روی کودکانی که دارای ناتوانی‌های ذهنی بودند تست کردند، اما بعداً متوجه شدند که روی همه کودکان به‌خوبی جواب می‌دهد.
برای انجام این روش، والدین باید آموزش را به تعطیلات آخر هفته موکول کنند. در روز اول، پوشک کودک را بازکرده و او را آزادانه رها کنید ممکن است. او از اینکه پوشک ندارد خجالت بکشد، اما اهمیتی ندهید. به او مقدار زیادی مایعات و آبمیوه بدهید تا نیاز به دفع ادرار بیشتری داشته باشد. سپس نحوه استفاده از دستشویی را به طور کامل به او یاد بدهید.
در روز دوم از پوشک گرفتن کودک، زمانی که فکر می‌کنید کودک ادرار دارد، پوشکش را باز کنید و او را تنها برای یک ساعت از خانه دور کنید. از او بخواهید اگر نیاز به دفع ادرار داشت حتماً به شما اطلاع دهد. با این کار به او یاد می‌دهید مواقعی که نیاز به دستشویی داشت را به شما اعلام کند. بعد از یک ساعت به خانه برگردید و مجدداً روش روز اول را تکرار کنید.
در روز سوم، نیز مانند روز دوم رفتار کنید، اما کودک را دومرتبه از خانه بیرون ببرید. ترس از ادرار کردن در لباسش و در بیرون از خانه باعث می‌شود مواقعی که دستشویی داشت به شما اعلام کند.
چه مواردی روند از پوشک گرفتن کودک را به تأخیر می‌اندازند
حتی بعد از اینکه کودک را از پوشک گرفتید، باز هم ممکن است زمان ببرد تا او از توالت استفاده کند. اگر علی‌رغم آمادگی رشدی فرزندتان، هنوز به استفاده از پوشک تمایل نشان می‌دهد، بهتر است بیشتر دقت کنید تا دلیل این مشکل پیدا شود. از مهم‌ترین مواردی که روند از پوشک گرفتن کودک را به تأخیر می‌اندازند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-استفاده از شلوارهای تمرینی
اگرچه شلوارهای تمرینی روشی محبوب برای گرفتن کودک از پوشک هستند، اما می‌توانند مانع پیشرفت آموزش دستشویی رفتن به آن‌ها شوند.
برای کودکی که از پوشک استفاده می‌کند درصورتی‌که قبلاً به آموزش دستشویی رفتن رغبت نشان داده است، استفاده از شلوارهای تمرینی مانند پریدن از چاله به چاه است. شلوارهای تمرینی به‌اندازه پوشک‌ها جاذب نیستند و تمیزکردن آن‌ها دشوارتر از پوشک است.
اگر باز هم موافق استفاده از چنین شلوارهایی هستند، سعی کنید در طول شب باشد و بعد از بیدارشدن کودک از خواب، از او بخواهید به دستشویی برود و لباس زیر بپوشد. درست همانند پوشک، شلوارهای تمرینی یکبار مصرف را در جاهایی قرار دهید که دور از دسترس کودکان باشند.
2-روش آموزش دستشویی رفتن به کودکان
بررسی کنید که آیا روش آموزش دستشویی رفتن به کودکتان درست است یا خیر. هر کودکی به شیوه‌ای متفاوت یاد می‌گیرد، بنابراین ممکن است روش آموزشی شما مناسب کودکتان نباشد و شاید بهتر باشد روش متفاوتی را امتحان کنید.
3-ترس
ممکن است کودک شما از رفتن به توالت بترسد. در چنین مواقعی با او در مورد ترس‌هایش صحبت کنید و به او اطمینان بدهید که استفاده از توالت بخشی طبیعی از فرآیند رشد است. اگر این مشکل همچنان ادامه پیدا کرد با یک متخصص اطفال صحبت کنید تا ببینید آیا برای رفع چنین مشکلی به مداخله حرفه‌ای دیگری نیاز هست یا خیر.
4-مشکلات پزشکی
گاهی اوقات علی‌رغم تمامی تلاش‌های شما، ممکن است مشکل پزشکی دلیل عدم توالت رفتن کودکتان باشد. با یک متخصص اطفال صحبت کنید تا ببینید آیا مشکلات جسمی مانند عدم کنترل عضلات، درد ناشی از یبوست یا عفونت‌های مکرر مجاری ادراری می‌توانند در این مشکل دخیل باشند یا خیر.
رفتارهای غلط برای از پوشک گرفتن کودک
ترک پوشک به معنای کنترل اسفنکترها است؛ ظرفیتی که همه انسان‌ها دارند مگر اینکه شرایط جسمی یا روانی اجازه آن را ندهد. دقیقاً به همین دلیل است که باید به این روند به‌عنوان چیزی طبیعی نگاه کرد، چیزی که نباید عجله یا اجباری در آن دخیل باشد، زیرا می‌تواند عواقب جدی‌تری را به همراه داشته باشد. هنگام از پوشک گرفتن کودک باید بسیار مراقب رفتارها و حرف‌هایتان باشید. رایج‌ترین رفتارهای غلط برای گرفتن کودک از پوشک شامل موارد زیر می‌شوند
1-پاداش و جایزه دادن
اگر به کوچولوی خود بگویید که اگر در لگن یا توالت ادرار یا مدفوع کند به او جایزه می‌دهید، به‌احتمال زیاد بعداً، اگر جایزه‌ای وجود نداشته باشد، این کار را انجام نداده و به حرفتان گوش نمی‌دهد. در عوض می‌توانید با یک آهنگ یا تشویق کردنش، این عمل او را جشن بگیرید.
2-تنبیه کردن
خیلی مراقب حرف‌ها و کلماتتان باشید. بچه‌ها را احمق، خنگ، بچه بد، کثیف و تنبل خطاب نکنید. همچنین با گرفتن اسباب‌بازی‌ها یا تهدیدکردن، آن‌ها را تنبیه نکنید. به‌خاطر داشته باشید که این یک فرآیند طبیعی است و نباید اجباری در کار باشد.
