زمان تقریبی مطالعه: 14 دقیقه
تب کودکان می‌تواند برای والدین ترسناک باشد. چه به‌تازگی پدر یا مادر شده باشید چه نه رنج کشیدن فرزندتان برای شما آسان نخواهد بود. علاوه بر این، هنگامی‌که کودکتان دچار تب می‌شود ممکن است گاهی اوقات ندانید که چه کاری انجام دهید و چه کاری انجام ندهید. این در حالی است که همه کودکان در برخی مواقع تب می‌کنند. تب کردن کودکان معمولاً هیچ آسیبی به همراه ندارد و اغلب نشانه این است که بدن کودک در حال مبارزه با عفونت است.
بااین‌حال، اگر وقتی فرزندتان دچار تب می‌شود استرس زیادی تجربه می‌کنید و نمی‌دانید چه کاری انجام دهید، خواندن این مقاله به شما کمک می‌کند علت تب فرزندتان را تشخیص دهید و از سوی دیگر، به پایین آوردن تب او کمک کنید؛ بنابراین، اگر می‌خواهید در این مورد اطلاعات بیشتری کسب کنید در ادامه با ما همراه باشید.
تب کودکان چیست؟
قبل از اینکه به راه‌های کاهش تب کودکان بپردازیم، مهم است در این مورد بدانید که تب چیست. تب هنگامی اتفاق می‌افتد که ترموستات داخلی بدن، دمای بدن را به بالاتر از حد طبیعی افزایش دهد. این ترموستات در بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس قرار دارد. در ارتباط با دمای طبیعی بدن کودک، هیپوتالاموس می‌داند که دمای بدن او باید چقدر باشد (معمولاً حدود 37 درجه سانتی‌گراد) و برای حفظ دمای طبیعی پیام‌هایی را به بدن ارسال می‌کند.
دمای بدن بیشتر افراد در طول روز کمی تغییر می‌کند و برای مثال، دمای بدن در صبح‌ها کمی پایین‌تر و در عصرها کمی بالاتر است. علاوه بر این، درجه حرارت بدن باتوجه‌به فعالیت کودک و در طول دویدن، بازی و ورزش او تغییر می‌کند. بااین‌حال، هیپوتالاموس در واکنش به عفونت، بیماری یا سایر عوامل، دمای بدن را افزایش می‌دهد اما چرا کودکان تب می‌کنند؟ محققان بر این باورند که افزایش درجه حرارت بدن، راهی برای مبارزه با میکروب‌هایی است که باعث عفونت می‌شوند. درواقع، تب کردن کودکان باعث می‌شود که بدن به مکان کمتر راحتی برای میکروب‌ها تبدیل شود.
علائم تب کودکان چیست؟
کودکانی که به تب مبتلا می‌شوند ممکن است احساس ناراحتی و پریشانی را تجربه کنند. مهم‌ترین نشانه تب کودکان، دمای بدن بالاتر از 38 درجه سانتی‌گراد است. علاوه بر این، آن‌ها ممکن است علائم زیر را نیز نشان دهند:
- ممکن است کودک مثل گذشته فعال و پرحرف نباشد.
- ممکن است کودک بی‌قرارتر، تشنه‌تر و از سوی دیگر، کمتر گرسنه باشد.
- ممکن است کودک احساس گرما کند.
علائم تب می‌تواند شبیه به علائم سایر بیماری‌ها باشد. متخصصان مطرح می‌کنند که اگر کودک کمتر از سه ماه سن دارد و دمای بدن او 38 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر است تماس فوری با پزشک الزامی است.
مهم‌ترین علل تب در کودکان چیست؟
رایج‌ترین علل تب کودکان، عفونت‌های ویروسی هستند. بااین‌حال، تب در کودکان می‌تواند از مسائل دیگری نیز ناشی شود. در ادامه با مهم‌ترین علل تب در کودکان بیشتر آشنا می‌شوید.
عفونت‌های ویروسی
بیشتر تب‌ها ناشی از عفونت‌ها و سایر بیماری‌ها هستند. در این میان، عفونت‌های ویروسی از میان این عفونت‌ها رایج‌ترین علل تب کودکان هستند. برخی از عفونت‌های ویروسی عبارت‌اند از:
- عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی (سرماخوردگی) که با علائمی مثل گلودرد، تب، گرفتگی بینی و سرفه همراه است.
- آنفولانزا که با علائمی مثل سردرد، لرز، تب، درد عضلانی، خستگی، سرفه و گلودرد همراه است.
- کووید -19 که تب کودکان در اُمیکرون با علائمی مثل آبریزش بینی، دل‌درد، سردرد و اسهال و استفراغ همراه است.
- گاستروانتریت یا بیماری التهاب معده‌ای روده‌ای که با علائمی مثل تب، استفراغ، اسهال، دل‌درد و کم‌آبی بدن همراه است.
- بیماری دست، پا و دهان که در این بیماری علاوه بر تب، بثورات تاول مانندی در کف دست، کف پا، باسن، زبان و دهان بروز پیدا می‌کند.
- تب دنگی یا تب دانگی که با تب، درد عضلات و ماهیچه‌ها، سردرد و بثورات پوستی همراه است.
- آبله‌مرغان که علاوه بر تب باعث ایجاد بثورات تاول مانند در بدن نیز می‌شود.
- سرخک: سرخک معمولاً با تب خفیف تا متوسط شروع می‌شود و سپس با سرفه‌های مداوم، آبریزش بینی، التهاب چشم‌ها و گلودرد همراه می‌گردد.
عفونت‌های باکتریایی
عفونت‌های باکتریایی شیوع کمتری نسبت به عفونت‌های ویروسی دارند اما آن‌ها نیز می‌توانند باعث تب کودکان شوند. برای مثال از میان این عفونت‌ها می‌توان به ذات‌الریه، عفونت‌های دستگاه ادراری و عفونت کلیه اشاره کرد.
واکسیناسیون
در برخی مواقع، کودکان پس از دریافت واکسن دچار تب می‌شوند. واکسن‌ها به‌منظور تحریک سیستم ایمنی برای ایجاد ایمنی در مقابل یک باکتری یا ویروس طراحی شده‌اند. به همین دلیل، ممکن است پس از دریافت واکسن، تب ایجاد شود. بااین‌حال، تب کودکان بعد از واکسیناسیون معمولاً طولانی نیست.
بیماری‌های التهابی
برخی بیماری‌های التهابی نیز می‌توانند با تب همراه باشند که از میان آن‌ها می‌توان به بیماری کاوازاکی، برخی از انواع بیماری آرتریت ازجمله آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان و همچنین، تومورها اشاره کرد. آفت دهان کودک همراه با تب اگرچه می‌تواند نشانه‌ای از بیماری دست، پا و دهان باشد اما درعین‌حال ممکن است نشان‌دهنده ابتلا به سندرم مارشال نیز باشد.
دندان‌درآوردن
علاوه بر این، لازم است بدانید تب کودکان برای دندان حقیقت ندارد. پزشکان بر این باورند که تب با دندان‌درآوردن کودکان ارتباطی ندارد.
تب در کودکان کرونایی
اگرچه تب در کودکان کرونایی بسیار شایع است اما این مسئله تنها در بیماری کووید -19 مشاهده نمی‌شود. بیماری‌های آنفولانزا و سرماخوردگی نیز با تب کودکان همراه هستند. بااین‌حال، تب و سردرد در سرماخوردگی به‌ندرت اتفاق می‌افتد و سرفه کردن در این بیماری خفیف تا متوسط است.
از سوی دیگر، تشخیص تب کرونا از تب آنفولانزا و درنتیجه تشخیص این دو بیماری از یکدیگر دشوارتر است. بااین‌حال، یک تفاوت اصلی میان این دو وجود دارد که این تفاوت این است که بیماری کووید -19 می‌تواند منجر به تغییر یا ازدست‌دادن حس چشایی یا بویایی شود. به یاد داشته باشید که تنها کسی که می‌تواند به شما در تشخیص علت تب فرزندتان کمک کند پزشک است.
تب و تشنج در کودکان چگونه است؟
کودکان بین شش ماه تا پنج سال ممکن است به دلیل تب دچار تشنج شوند. در این شرایط، احتمال بروز مجدد تشنج وجود دارد اما معمولاً این تشنج‌ها به‌مرورزمان برطرف می‌شوند. همچنین، مهم است به یاد داشته باشید که تب و تشنج در کودکان به این معنی نیست که فرزندتان مبتلا به صرع است. از سوی دیگر، شواهدی در این مورد وجود ندارد که درمان تب می‌تواند خطر تشنج ناشی از تب را کاهش دهد.
تشنج معمولاً چند دقیقه طول می‌کشد و به‌صورت خودبه‌خود متوقف می‌گردد. اگرچه تشنج‌های ناشی از تب ممکن است جدی به نظر برسند اما بیشتر آن‌ها بدون دریافت درمان متوقف می‌شوند و همچنین، مشکلات سلامتی دیگری را به همراه ندارند. همراه شدن تب و تپش قلب در کودکان نیز مسئله‌ای طبیعی است که با درمان تب کودکان، ضربان قلب آن‌ها به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
آیا تب کودکان نیاز به درمان دارد؟
اگر کودک به دلیل تب، احساس ناراحتی داشته باشد باید تحت درمان قرار گیرد. درمان تب کودک به بدن او کمک نمی‌کند که سریع‌تر از شر عفونت خلاص شود. در مقابل، درمان باعث می‌شود که احساس ناراحتی مرتبط با تب در کودک تسکین پیدا کند؛ بنابراین، به یاد داشته باشید که روش‌های درمان، کمکی به رفع علت تب نمی‌کنند اما می‌توانند علائم کودک را تسکین دهند و باعث احساس راحتی او شوند.
چگونه می‌توانید به کاهش تب فرزندتان کمک کنید؟
همان‌طور که مطرح شد همیشه تب‌های کودکان نیاز به درمان ندارند و در بیشتر موارد، تب کردن کودکان تنها زمانی باید درمان شود که آن‌ها احساس ناراحتی داشته باشند. در ادامه با روش‌هایی برای کاهش علائم همراه با تب و درمان تب کودکان آشنا می‌شوید.
دارو
اگر فرزندتان بدخلق یا پریشان است می‌توانید بر اساس سن یا وزن کودک، به او استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید. به یاد داشته باشید هرگز به فرزندتان آسپرین ندهید، مگر اینکه پزشک آن را تجویز کرده باشد. مصرف آسپرین توسط کودک می‌تواند او را در معرض ابتلا به سندرم ری قرار دهد. همچنین، اگر نمی‌دانید باید چقدر دارو به فرزندتان بدهید یا فرزندتان کمتر از دو سال سن دارد، حتماً با پزشک در این مورد صحبت کنید.
به کودکان زیر دو سال، هرگز نباید بدون مشورت با پزشک دارو داد. از سوی دیگر، اگر فرزندتان به مشکلی پزشکی دچار است برای اینکه بدانید کدام دارو برای او مناسب‌تر است با پزشک مشورت کنید. به‌خاطر داشته باشید که اگرچه دارو می‌تواند تب کودکان را به‌صورت موقت پایین بیاورد اما معمولاً باعث نمی‌شود که دمای بدن به حالت عادی برگردد. دارو، علت اصلی طب را درمان نمی‌کند.
پایین آوردن تب کودک در خانه
وقتی فرزندتان تب دارد، لباس‌هایی سبک به تن او بپوشانید و همچنین، بر روی او ملحفه یا پتویی سبک بیندازید. پوشاندن بیش از اندازه کودک باعث می‌شود که گرما نتواند از بدن کودک خارج شود و درنتیجه، دمای بدن او افزایش پیدا کند. از سوی دیگر، مطمئن شوید که دمای اتاق کودک مناسب و نه خیلی گرم و نه خیلی سرد است.
اگرچه برخی از والدین برای پایین آوردن تب کودک در خانه از روش حمام کردن او با اسفنج و آب ولرم استفاده می‌کنند اما این کار به‌صورت موقتی کمک‌کننده است و حتی می‌تواند موجب ناراحتی کودک شود. استفاده از کیسه یخ یا حمام آب سرد برای کاهش تب نیز می‌تواند موجب لرز کودک و افزایش دمای بدن او شود.
پایین آوردن تب در کودک با پاشویه
متخصصان، پاشویه کردن را برای درمان تب کودکان زیر پنج سال توصیه نمی‌کنند. علاوه بر این، آن‌ها توصیه می‌کنند که برای پاشویه کردن فرزندتان به‌هیچ‌عنوان از آب سرد استفاده نکنید زیرا این کار به بدن فرزندتان شوک وارد می‌کند. در عوض، برای پاشویه کردن او از آب ولرم استفاده کنید. پاشویه کردن باعث می‌شود که عروق پوست منبسط شوند، خون بیشتری به پوست برسد و درنتیجه، تب آسان‌تر کاهش پیدا کند.
پایین آوردن تب کودک با پیاز
یکی از روش‌های سنتی کاهش تب کودکان، پایین آوردن تب کودک با پیاز است. پیاز می‌تواند به کاهش تب و همچنین، تسکین بدن‌درد کمک کند. برای انجام این روش، دو یا سه برش ضخیم از پیاز تهیه کنید و قبل از خواب کودک، چند دقیقه بر روی پای او بمالید. این روند را دو بار در روز تکرار کنید تا تب کردن کودکان به‌صورت خودکار کاهش پیدا کند. یکی دیگر از این روش‌های سنتی، پایین آوردن تب کودک با گلاب است که برای انجام آن، گلاب را با کمی آب مخلوط کنید و سپس دستمالی را به این ترکیب آغشته کنید و آن را به دست، پا و صورت کودک بمالید.
کاهش تب با غذا و نوشیدنی
یکی از نکات مهم درمان خانگی تب کودک توجه به رژیم غذایی اوست. برای جلوگیری از کم‌آبی بدن کودک به او مایعات فراوان بدهید زیرا تب کودکان باعث می‌شود که بدن آن‌ها سریع‌تر از حالت معمول آب از دست بدهد. آب و سوپ و ژلاتین طعم‌دار گزینه‌های مناسب هستند. از سوی دیگر، از دادن نوشیدنی‌های کافئین‌دار، نوشابه و چای به فرزندتان خودداری کنید زیرا این مایعات می‌توانند با افزایش ادرار، کم‌آبی بدن را تشدید کنند.
در شرایط وجود تب و استفراغ در کودکان یا تب و اسهال در آن‌ها نیز ممکن است دادن محلول الکترولیت خوراکی به آن‌ها کمک‌کننده باشد. بااین‌حال، مشورت با پزشک در این مورد ضروری است. این محلول به جبران آب ازدست‌رفته بدن کمک می‌کند.
همچنین، در این شرایط، نوشیدنی‌های ورزشی به فرزندتان ندهید زیرا این نوشیدنی‌ها برای کودکان کوچک‌تر مناسب نیستند و به دلیل قند اضافه‌ای که دارند می‌توانند اسهال را تشدید کنند. علاوه بر این، مصرف میوه‌ها و آب سیب را در هنگام تب کودکان برایشان محدود کنید. به‌طورکلی، اجازه دهید فرزندتان در حد معقول هر چه می‌خواهد بخورد اما اگر تمایلی به خوردن یا نوشیدن خوراکی‌ای ندارد، او را مجبور نکنید.
استراحت کردن و درمان تب در کودک
مطمئن شوید که فرزندتان به‌اندازه کافی استراحت می‌کند. اگرچه ماندن در تختخواب برای کودک ضروری نیست اما کودکی که بیمار است به استراحت بیشتری نیاز دارد. از سوی دیگر، بهتر است کودکی که تب دارد را به مهدکودک یا مدرسه نفرستید. بیشتر پزشکان بر این باورند که اگر کودک به مدت 24 ساعت تب نداشته باشد می‌تواند به مهدکودک یا مدرسه بازگردد.
چه زمانی لازم است با پزشک تماس بگیرید؟
اینکه در چه زمانی برای تب کودکان لازم است با پزشک تماس بگیرید به سن کودک، بیماری او و همچنین، علائم دیگری که در کنار تب تجربه می‌کند بستگی دارد. اگر فرزندتان در یکی از شرایط زیر قرار دارد لازم است با پزشک تماس بگیرید:
- نوزاد کمتر از سه ماه با دمای مقعدی 38 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر
- کودک بزرگ‌تر با دمای بالاتر از 39 درجه سانتی‌گراد
همچنین اگر تب فرزند نوپا یا خردسال یا تب کودک چهارساله کمتر از 39 درجه سانتی‌گراد است اما با علائم زیر همراه است با پزشک تماس بگیرید:
- امتناع از نوشیدن مایعات
- اسهال طولانی‌مدت یا استفراغ مکرر
- علائم کم‌آبی بدن ازجمله ادرار کمتر، عدم وجود اشک در هنگام گریه کردن، هوشیاری کمتر و فعالیت کمتر از حد معمول
- شکایات خاص مانند گلودرد یا گوش‌درد
- داشتن تب مداوم پس از 24 ساعت (در کودکان کمتر از دو سال) یا 72 ساعت (در کودکان دوساله و بالاتر)
- تب شدید، حتی اگر هر شب چند ساعت طول بکشد
- ابتلا به بیماری مزمن مثل بیماری قلبی، سرطان، لوپوس یا بیماری سلول داسی
- بثورات پوستی
- درد در هنگام ادرار کردن
از سوی دیگر، اگر تب کودکان با علائم زیر همراه شود، دریافت مراقبت پزشکی اورژانسی ضروری است:
- گریه‌ای که متوقف نمی‌شود
- تحریک‌پذیری یا بی‌قراری شدید
- بی‌حالی و مشکل در بیدارشدن
- بثورات یا لکه‌های بنفش که شبیه کبودی روی پوست هستند (که قبل از بیمار شدن کودک شما وجود نداشتند)
- آبی شدن لب‌ها، زبان یا ناخن‌ها
- بیرون‌زدگی یا فرورفتگی قسمت نرم روی سر نوزاد
- گرفتگی گردن
- سردرد شدید
- امتناع از حرکت
- مشکلات تنفسی که با تمیزکردن بینی بهتر نمی‌شود
- خم شدن به جلو و آبریزش
- تشنج
- دل‌درد متوسط تا شدید
درنهایت، همه کودکان در برخی مواقع تب می‌کنند و در بیشتر موارد، تب آن‌ها ظرف چند روز بهبود پیدا می‌کند. رایج‌ترین علت تب کودکان عفونت‌های ویروسی ازجمله سرماخوردگی، آنفولانزا و بیماری کووید -19 است که در اغلب موارد، این مسئله نگران‌کننده نیست. بااین‌حال، اگر فرزندتان علاوه بر تب، علائم نگران‌کننده دیگری دارد یا در این مورد با سؤالات یا ابهاماتی روبرو هستید مهم است در این مورد با پزشک مشورت کنید. در این شرایط می‌توانید با استفاده از برخی روش‌های خانگی نیز به بهبود علائم همراه با تب در فرزندتان کمک کنید.
