چه عواملی باعث عفونت گوش کودک می شود؟+ درمان آن

زمان تقریبی مطالعه: 12 دقیقه

معمولاً وقتی کودک با درد یا مشکلی مواجه شود؛ سعی می‌کند ناراحتی خود را در رفتارش نشان دهد. اگر کودک شما در چند روز اخیر به طور غیرمعمول بداخلاقی می‌کند یا بهانه می‌گیرد؛ مسلماً برای آن اتفاقی رخ‌داده است. به‌عنوان‌مثال اگر دیدید کوچولوی شما مداوم گوش خود را می‌کشد؛ به‌سختی می‌خوابد و یا حتی تب دارد؛ ممکن است به عفونت گوش مبتلا شده باشد. عفونت گوش کودک یکی از رایج‌ترین عفونت‌هایی است که در میان نوزادان و کودکان رخ می‌دهد و وجود آن در رفتارهای کودک قابل‌مشاهده است.

این بیماری عفونی به دلایل مختلفی اتفاق می­افتد که با شناخت آن‌ها می‌توان از رخ‌دادن این عفونت در کودک جلوگیری کرد. معمولاً از آنتی‌بیوتیک برای عفونت گوش کودکان استفاده می‌شود اما بسیاری از راهکارهای خانگی نیز سبب بهبود روند درمان عفونت گوش کودکان می‌شوند.

یکی از مهم‌ترین نکاتی که به شما کمک می‌کند زودتر علائم یک بیماری را تشخیص دهید و نسبت به درمان آن اقدام کنید؛ شناخت نسبتاً کافی از آن بیماری است. در این مقاله با آگاهی نسبی از عفونت گوش کودکان می‌توانید علت رخ‌دادن آن را پیدا کنید و به رفع آن بپردازید. همچنین اگر نشانه های آن را در نوزاد خود مشاهده کردید با مراجعه به پزشک از عوارض جدی این بیماری عفونی جلوگیری نمایید.

عفونت گوش کودکان چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

عفونت گوش که در پزشکی با اصطلاح اوتیت میانی حاد (عفونت ناگهانی در گوش میانی) شناخته می‌شود؛ زمانی اتفاق می­افتد که ویروس­ ها و باکتری­ ها وارد گوش میانی و فضای پشت پرده گوش شوند. در این هنگام گوش پر از چرک و مایه عفونی می‌شود و با فشار به پرده سبب ایجاد درد در گوش کودک می‌شود.

چرا یک کودک عفونت گوش می‌گیرد؟

باید به شما بگوییم که عفونت گوش کودک یکی از بیماری­های عفونی رایج در بین کودکان است. اغلب اوقات پس از سرماخوردگی یا سایر بیماری‌های تنفسی عفونت گوش خود را در کودکان نشان می‌دهد. در واقع باکتری یا ویروس از طریق شیپور استاش به گوش میانی می‌رود و سبب ایجاد تورم می‌شود. این تورم می‌تواند باعث مسدود شدن لوله شیپور استاش شود که موجب می‌شود مایعات در عوض تخلیه در گوش میانی جمع شوند. این لوله در کودکان کوتاه‌تر است و شیب کمتری دارد. ازاین­رو راحت‌تر مسدود شده و تخلیه آن سخت‌تر است و سبب درد گوش کودک می‌شود. 

چه نشانه‌هایی عفونت گوش کودک را نشان می‌دهند؟

همان‌طور که گفته شد؛ زمانی که کودک دچار عفونت گوش شود؛ درد در رفتار و حرکات آن قابل تشخیص خواهد بود. مثلاً نوزادان با هیاهو و گریه و کشیدن گوش‌ها از درد خود خبر می‌دهند. به طور معمول نشانه‌های عفونت گوش به‌سرعت قابل تشخیص است.  از مهم­ترین علائم عفونت گوش کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• گوش درد
• رفتار بی­قرار و تحریک­ پذیر
• تب با دمای بالا
• کمبود انرژی
• مشکل شنوایی و عدم واکنش به شنیدن برخی از صداها
• خارج‌شدن ترشح و چرک از گوش
• احساس فشار یا پری در گوش
• خارش و سوزش گوش و اطراف آن
• پوسته‌پوسته شدن داخل گوش و اطراف آن
• کاهش اشتها
• عدم داشتن تعادل در حرکات
• بی­خوابی یا نداشتن خواب مناسب

چه عواملی احتمال رخ‌دادن عفونت گوش کودک را بالا می‌برند؟

با اینکه عفونت گوش کودک ممکن است پس از یک سرماخوردگی ساده نیز اتفاق بیفتد؛ اما عواملی نیز وجود دارند که احتمال رخ‌دادن آن را افزایش می‌دهند که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.

• سن: این بیماری عفونی به دلیل کوتاه بودن و شکل شیپور استاش در نوزادان و کودکان ۶ماهه تا دو‌ساله بیشتر اتفاق می‌افتد.
• سیستم ایمنی ضعیف: سیستم ایمنی بدن کودکان درحال‌رشد است و نمی‌تواند به‌خوبی در برابر ویروس مقاومت کند.
• محیط و پیرامون کودک: مسلماً احتمال عفونت گوش کودک سه‌ساله که در میان جمعی از افراد مبتلا به این بیماری هستند؛ بیشتر است تا کودکی که در محیط بهداشتی خانه وقت خود را می‌گذارند. به‌طورکلی کودکان در محیط­ های گروهی بیشتر در معرض بیماری‌های عفونی قرار می‌گیرند.
• تغذیه نوزاد: نوزادانی که از شیشه آب یا شیر می­نوشند؛ مخصوصاً در حال درازکشیدن؛ نسبت به نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند؛ بیشتر دچار عفونت گوش می‌شوند.
• آلودگی هوا یا دود: قرارگرفتن در معرض دود سیگار و تنباکو یا سطح بالایی از آلودگی هوا، خطر ابتلا به عفونت گوش کودکان و کم‌شنوایی را افزایش می‌دهد.

عفونت گوش کودک چگونه درمان می‌شود؟

درمان عفونت گوش کودک به عواملی همچون سن، شدت عفونت و ماهیت عفونت که برای اولین‌بار است یا به‌صورت مکرر اتفاق می­افتد؛ بستگی دارد. در بسیاری از اوقات عفونت گوش به‌خودی‌خود خوب می‌شود و عوارضی ندارد. زمانی که فرد درد داشته باشد؛ تحت‌نظر پزشک داروهایی برای تسکین درد و تب را می‌تواند مصرف کند و با آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده روند درمان خود را بهبود بخشد. البته در بسیاری از اوقات درمانگر در چند روز علائم عفونت را بررسی می‌کند و در صورت نیاز و معمولاً پس از سه روز، اگر علائم شدید باشند؛ برای کودک آنتی‌بیوتیک یا دیگر داروهای مؤثر را تجویز می‌کند. باید به این نکته توجه داشته باشید که اگر برای کودک شما دارویی تجویز شد؛ آن را طبق دستور مصرف کند و تا بهبودی کامل، مصرف دارو عفونت گوش کودکان را قطع نکنید.

مراقبت‌های خانگی مؤثر در بهبود عفونت گوش

حتی زمانی که آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت گوش کودک تجویز می‌شود؛ برای به‌دست‌آوردن سلامتی کامل بهتر است از درمان‌های خانگی غافل نشویم و شرایط را برای بهبودی هرچه زودتر کودکمان فراهم آوریم.

• استفاده از داروهای مسکن برای تب و درد: این داروها که بدون نسخه نیز قابل تهیه هستند به کاهش درد و تب در کودک شما کمک می‌کنند. البته بهتر است در صورت لزوم باتوجه‌به سن و وزن کودک خود و با مشورت پزشک از آن‌ها استفاده کنید.
• یک بسته کمپرس سرد یا گرم را بر روی گوش کودک قرار دهید. برای این کار می‌توانید یک حوله را گرم کرده و تا زمانی که خنک شود؛ بر روی گوش کودک بگذارید.
• از هیدراته بودن کودک مطمئن شوید و از خوراندن مایعات سرد به آن غافل نشوید.
• درازکشیدن درد عفونت گوش کودک را افزایش می‌دهد؛ با بالا آوردن سر کودک مقداری از فشار آن را کاهش دهید.

عوارض عفونت گوش در کودکان

اگر عفونت گوش کودکان و درمان آن روند طبیعی خود را طی نکند و به‌صورت طولانی‌مدت ادامه پیدا کند؛ می‌تواند عوارض جدی به‌سلامت گوش و بدن کودک وارد نماید. برخی از این عوارض به شرح زیر هستند.

ازدست‌دادن شنوایی

ممکن است با تجمع مایعات در گوش، کودک مقداری از شنوایی خود را به‌صورت خفیف و موقت از دست بدهد. البته اگر این عفونت‌ها به‌صورت مکرر اتفاق بیفتد؛ می‌توانند به ساختارهای داخلی گوش آسیب برسانند و باعث کاهش شنوایی قابل‌توجهی در کودک شوند.

تأخیر در رشد گفتار و زبان

کودکان برای یادگیری زبان و رشد گفتار نیاز دارند که به‌خوبی بشنوند و تلفظ صحیح را یاد بگیرند. ازدست‌دادن شنوایی یا ایجاد اختلال در آن، حتی در زمان کوتاه، می‌تواند رشد گفتار و زبان را تحت‌تأثیر قرار دهد.

پارگی پرده گوش

اگر مایعات جمع شده در گوش به‌صورت مدت‌زمان طولانی در آن باقی بماند؛ ممکن است به پرده گوش آسیب برسد و موجب پارگی در آن شود. اگر این آسیب به‌خودی‌خود خوب نشود؛ به جراحی نیاز دارد. برای خارج کردن این مایعات چیزی را در مجرای گوش قرار ندهید چرا که بسیار خطرناک است و می‌تواند آسیب­ های بیشتری به گوش وارد کند.

گسترش عفونت

اگر عفونت گوش کودک از بین نرود و درمان نشود؛ ممکن است به خارج از گوش گسترش پیدا کند. این عفونت می‌تواند به استخوان پشت‌گوش نیز آسیب برساند و موجب اشکال در غشای اطراف مغز و نخاع شود.

عفونت گوش در کدام رده سنی رایج‌تر است؟

عفونت گوش در همه سنین اتفاق می­ افتد. این بیماری تاکنون هم در نوزادان و هم در بزرگسالان دیده شده است. اما در میان کودکان مخصوصاً در سنین ۶ماهه تا دو‌ساله رواج بیشتری دارد. چرا که این رده سنی از افراد لوله شیپور استاش آن‌ها نسبت به بزرگسالان کوتاه‌تر است و باکتری ها را زودتر انتقال می‌دهد.

 کودکان از سیستم ایمنی ضعیف‌تری نسبت به بزرگسالان در برابر باکتری‌ها و ویروس‌ها دارند و به همین علت زودتر بیمار می‌شوند. مثلاً عفونت گوش کودک دو ساله ممکن است به این دلیل باشد.

دوره نقاهت عفونت گوش کودک چقدر طول می‌کشد؟

عفونت گوش کودک به طور معمول پس از سه روز به‌خودی‌خود درمان می‌شود. درصورتی‌که این بیماری عفونی شدید باشد و آنتی‌بیوتیک برای آن تجویز شود؛ ممکن است تا حدود 6 هفته یا حتی بیشتر نیز طول بکشد. البته معمولاً آنتی‌بیوتیک‌ها در یک دوره 10 روزه تجویز می‌شوند که پس از مصرف آن‌ها، علائم بهبودی در فرد نشان داده می‌شود. کودکانی که ۶ساله یا بزرگ‌تر هستند و یا عفونت شدید ندارند، دوره درمان کوتاه‌تری را تجربه می‌کنند و پس از 5 تا 7 روز بهبود می­ یابند.

چگونه از عفونت گوش در کودکمان پیشگیری کنیم؟

هیچ کاری نمی‌تواند تضمین کند که کودک شما هیچگاه به عفونت گوش مبتلا نمی‌شود. اما انجام برخی از نکات و رعایت آن‌ها از بروز عفونت گوش کودکان جلوگیری می‌کند. توصیه­های زیر شما را در پیشگیری از عفونت گوش یاری می­نماید.

• به نوزادان حداقل تا 6 ماه شیر دهید. اگر کودک شما با شیشه تغذیه می‌کند، به‌جای آنکه در حالت خوابیده با شیشه به آن شیر بدهید؛ آن را در هنگام تغذیه در زاویه نگه دارید.
• از قرارگرفتن کودک خود در معرض دود سیگار یا تنباکو و همچنین آلودگی­ های شدید هوا جلوگیری کنید.
• برای پیشگیری از مبتلا شدن کودک به عفونت گوش، والدین باید دست‌های خود را به‌صورت مرتب بشویند و از انتشار میکروب‌ها که می‌توانند باعث سرماخوردگی یا بیماری‌های عفونی شوند؛ جلوگیری کنند.
• واکسیناسیون کودک به‌روز نگه داشته شود. چرا که انجام واکسیناسیون­ های خاص، احتمال بروز عفونت گوش کودک را تا حد بسیاری کاهش می‌دهد.

عفونت گوش چگونه تشخیص داده می‌شود؟

زمانی که به پزشک اطفال برای عفونت گوش کودکان مراجعه کنید؛ ابتدا از شما درباره سلامت فرزندتان در چند روز اخیر سؤال می‌کند تا متوجه نشانه­ های اولیه بروز عفونت گوش در کودک شود. سپس با معاینه فیزیکی، وجود این بیماری را تشخیص می‌دهد. در واقع پزشک با معاینه کردن گوش‌های کودک، پرده گوش قرمز و ملتهب را معاینه می‌کند. این معاینه فیزیکی با ابزاری به نام اتوسکوپ انجام می‌گیرد که برای نگاه‌کردن به پرده گوش استفاده می‌شود و با کمک آن؛ مایعات جمع شده در پشت آن نیز قابل دیدن هستند و عفونت به‌راحتی قابل تشخیص است.

چه زمانی باید برای درمان عفونت گوش کودک به پزشک مراجعه کرد؟

عفونت گوش کودک یکی از رایج‌ترین عفونت‌هایی است که در میان کودکان و نوزادان اتفاق می­افتد. شما می‌توانید با آگاهی داشتن از علائم این عفونت و بادقت در رفتار کودک خود، وجود آن را تشخیص دهید. مثلاً اگر کودک شما تب دارد و به‌سختی می‌خوابد و همچنین گوش خود را می‌کشد؛ احتمال مبتلا شدن آن به عفونت گوش بالا است. ازآنجایی‌که در بسیاری از مواقع این بیماری عفونی به‌خودی‌خود خوب می‌شود؛ می‌توانید با درمان­ های خانگی درد کودک را کاهش دهید. اگر پس از گذشت سه روز، همچنان این علائم وجود داشتند یا شدت یافتند؛ می‌توانید با مراجعه به پزشک، نسبت به درمان کودک خود اقدام کنید.

سؤالات متداول