هر آنچه که در مورد وضعیت رشد نوزاد ده ماهه باید بدانید

زمان تقریبی مطالعه: 21 دقیقه

درست از زمانی که نوزاد وارد ماه دهم از زندگی خود می‌شود، شما تغییرات مهم و البته هیجان‌انگیزی را چه از نظر رفتاری و چه جسمانی در او مشاهده می‌شود. به احتمال زیاد در این ماه شما از رشد شناختی نوزاد ده ماهه خود شگفت‌زده خواهید شد زیرا اکنون او می‌تواند قدم بردارد، به تنهایی بنشیند، بازی کند و حتی خودش غذا بخورد، بنابراین باید کم کم خودتان را برای لجبازی‌های شیرین او آماده کنید.

علاوه بر این، خبر خوشی که پدر و مادرها باید منتظر آن باشند نمایان شدن علاقمندی‌ها و ویژگی‌های شخصیتی در کودک ده‌ ماهه است و از همین ماه شما می‌توانید تشخیص دهید کودکتان پر شر و شور و کنجکاو یا آرام و مطیع است. اما در ده ماهگی کودک دیگر باید منتظر چه اتفاقاتی باشیم؟ با ما همراه باشید تا به شما بگوییم.

رشد جسمی – حرکتی نوزاد ده ماهه

همان‌طور که گفتیم در ده ماهگی نوزاد شما شاهد تغییرات بسیار زیادی خواهید بود پس بیاید تا تک به تک این تغییرات را بررسی کنیم.

رشد جسمی نوزاد در ده ماهگی

از حدود ده ماهگی به بعد، رشد سریعی که از زمان تولد شاهد آن بوده‌اید به‌تدریج کند خواهد شد. در این زمان، نوزاد شما باید چیزی حدود دوبرابر از زمان تولد، وزن گرفته باشد. البته بهتر این است وزن یا قد نوزاد ده ماهه خود را، تا زمانی که طبق نمودار رشد مورد انتظار پیش می‌رود، با سایر نوزادان مقایسه نکنید اما در مجموع استاندارد قدی و وزن نوزاد ده ماهه به شکل زیر است:

میانگین وزنی (حدودی):

• نوزاد ده ماهه پسر: ۹ کیلوگرم
• نوزاد ده ماهه دختر: ۸.۵ کیلوگرم

میانگین قدی (حدودی):

• نوزاد پسر در ده ماهگی: ۷۳ سانتی‌متر
• نوزاد دختر در ده ماهگی: ۷۱ سانتی‌متر

همان‌طور که می‌دانید از حدود ۶ ماهگی تا ۲ سالگی دور سر نوزادان با دور سینه او تناسب دارد و بنابراین دور سر نوزاد ده ماهه شما نیز باید با دور سینه او برابر باشد. اما نکته دیگری که در نوزاد قابل اهمیت است مسئله خواب و تغذیه در نوزاد ده ماهه است. جنب و جوش کودک در این مرحله نسبت به مراحل قبلی تغییرات چشمگیری خواهد داشت و بنابراین ممکن است در وزن او نیز تغییراتی به وجود بیاید

اصول خواب نوزاد ده ماهه

در این سن، برخی از نوزادان هنوز دو بار در روز خواب کوتاهی دارند، درحالی‌که برای برخی دیگر یک چرت در روز کافی است. مدت‌زمان این خواب‌های بین روزی می‌تواند بین یک الی دو ساعت باشد. به طور کلی صرف نظر از اینکه کودک شما چند بار در روز چرت می‌زند، خواب نوزاد 10 ماهه معمولاً ۱۴ ساعت و بیشتر اوقات، به حدود ۱۱ ساعت در شب و سه ساعت در روز خواهد رسید.

اما در حالی که اکثر نوزادان در این سن در طول شب خواب خوبی دارند، تعدادی از کودکان هستند که به‌راحتی نمی‌خوابند و یا نصفه شب از خواب بیدار می‌شوند. در این مورد عوامل زیادی مانند درد دندان، جهش رشد یا اضطراب‌ جدایی می‌توانند بر خواب کودک اثر بگذارند و علت گریه نوزاد ده ماهه در خواب باشند، ولی اگر نوزاد شما کاملاً سالم است و باز هم با خواب شب مشکل دارد می‌توانید روال خوابیدن را به او بیاموزید. خوابیدن قابل آموزش بوده و اگر برای خواباندن کودک خود تلاش می‌کنید، بررسی روش‌های مختلف آموزش خواب می‌توانند مفید باشند.

اصول تغذیه و رژیم غذایی نوزاد در ده ماهگی

کودک شما اکنون ممکن است کمی چاق شود اما نگران نباشید؛ به کودک خود غذاهای مغذی بدهید و هرگز غذا را از او دور نکنید تا فرآیند وزن‌گیری نوزاد ده ماهه به درستی انجام شود. غذای نوزاد ده ماهه باید شامل سبزیجات، میوه‌ها، غلات (مانند نان، ماکارونی و برنج)، لبنیات و پروتئین باشد. فراموش نکنید که آب بهترین نوشیدنی برای نوزادان است پس از نوشیدنی‌های شیرین و صنعتی پرهیز کنید. کودک ده ماهه همچنین به ازای هر کیلوگرم از وزن خود به یک صد میلی‌لیتر آب نیاز دارد. توجه داشته باشید آبی که به نوزاد می‌دهید حتماً جوشیده و ولرم باشد.

علاوه بر این، بهتر است غذاهایی که نمک زیاد، چربی اشباع شده و قند دارند را نیز از کودک دور نگه‌دارید. سایر غذاهایی که برای کودک ده ماهه منع دارند:

• آجیل و ذرت (به جهت خطر خفگی کودک)
• عسل
• شیر گاو (زیر یک سال توصیه نمی‌شود)
• سبزیجات خام

در ده ماهگی نوزاد که چند دندان هم درآمده، بهتر است غذاهای سفت‌‌تر را نیز در وعده‌های غذایی کودک بگنجانید. همچنین در این سن کودکان عاشق بازی و کشف و جستجو هستند بنابراین غذاهای انگشتی (finger food) نیز گزینه خوبی برای بازی و غذا خوردن هستند. زمانی که غذای کودک را به شکل فینگرفود و تکه‌های کوچک درمی‌آورید، کودک در ده ماهگی می‌تواند مهارت‌های حرکتی و هماهنگی مانند استفاده از انگشتان برای غذا برداشتن و در دهان گذاشتن را نیز در حین غذا خوردن تمرین کند.

بدون شک چند بار اول که کودک شما خودش غذا می‌خورد کمی نامرتب خواهد بود و اطراف را کثیف می‌کند، اما این کار به تقویت مهارت حرکتی او کمک می‌کند.

از شیر گرفتن نوزاد ده ماهه

بسیاری از متخصصان توصیه می‌کنند که ده ماهگی نوزاد زمان مناسبی برای از شیر مادر گرفتن کودک است زیرا در این زمان کودک در روز ۳ وعده‌غذای جامد می‌خورد. آن‌ها همچنین توصیه می‌کنند ۳ یا ۴ وعده شیرخشک در کنار مواد مقوی دیگر می‌تواند جایگزین شیر مادر نیز شود.

بهداشت و سلامتی در ده ماهگی

اولین یا دومین سرماخوردگی نوزاد ده ماهه در این سن، به‌خصوص اگر به‌تازگی مهدکودک را شروع کرده باشد، امکان‌پذیر است. علاوه بر این، در ده ماهگی رنگ پوست کودک باید مورد بررسی قرار گیرد تا در صورت کم‌خونی یا فقر آهن احتمالی تشخیص و انواع ویتامین‌های موردنیاز نوزاد تجویز شود.

واکسن‌ نوزاد ده ماهه

از نظر واکسن‌ نوزاد در ده ماهگی درصورتی‌که نوزاد دوز نهایی از واکسن هپاتیت ب را دریافت نکرده‌ می‌توان در این سن واکسن را تزریق کرد. همچنین اگر دوز سوم واکسن فلج اطفال هنوز تزریق نشده باشد، می‌توان در ده ماهگی نوزاد برای آن اقدام نمود.

دندان نوزاد در ده ماهگی

در ده ماهگی کودک باید حداقل دو دندان مرکزی پایین دیده شوند و در غیر این صورت ممکن است از علائم تأخیر رشدی باشد.

مراقبت از بهداشت و ایمنی نوزاد در ده ماهگی

مراقبت از بهداشت و ایمنی نوزاد ده ماهه بسیار مهم است. ازآنجایی‌که کودک می‌تواند اشیا را به سمت خود بکشد و در دهان بگذارد این مرحله از رشد نوراد ده ماهه مرحله مهمی به‌حساب می‌رود.

وضعیت مدفوع نوزاد در ده ماهگی

نوزاد سالم همچنین در طول روز باید سه الی چهار بار مدفوع کند و بلافاصله پوشک او عوض شود تا از سوختگی و عفونت در امان باشد.

دمای طبیعی بدن نوزاد ده ماهه

 دمای طبیعی بدن نوزاد 10 ماهه نیز متوسط بین ۳۶.۶ درجه تا ۳۷.۲ درجه سانتیگراد است.

بازی‌های مناسب رشد جسمانی نوزاد ده ماهه

یکی از مهم‌ترین و لذت‌بخش‌ترین راه‌ها برای مراقبت از کودک در این سن، بازی است. بخش بزرگی از چیزهایی که کودک شما در حال حاضر می‌آموزد از طریق بازی و اکتشاف به دست می‌آید به‌خصوص اگر شما بتوانید در برقراری ارتباط با کودک ده ماهه خود در حین بازی موفق عمل کنید. کودکان با بازی‌کردن یاد می‌گیرند که در مورد دنیا چه چیزی را باور کنند، چگونه عشق بورزند، چطور اعتماد کنند، و.. بنابراین هرچه بیشتر با کودک خود بازی کنید مهارت‌های فیزیکی بیشتری را تقویت و توسعه می‌دهید.

همانطور که گفتیم کودکان در سن ده ماهگی بسیار کنجکاو و عاشق بازی‌های جستجو هستند. برای این که کودک شما رشد جسمانی بهتری داشته باشد می‌توانید بازی‌های زیر را با او انجام دهید:

• ایجاد صدا با دو دست
• بازی خانه‌سازی (روی‌هم چیدن)
• راه‌رفتن با کمک
• حباب بازی
• کتاب خواندن

رشد حرکتی نوزاد ده ماهه

کودک در ده ماهگی از آزادی خود و کاوش اشیا جدید به طریق مختلف لذت می‌برد. آن‌ها در این سن می‌توانند بخزند، از جای خود بلند شوند، بنشینند، چمباتمه بزنند، و درحالی‌که دستان خود را به جایی گرفته‌اند و در اطراف بچرخند. اکنون که تنها چند ماه دیگر تا راه‌رفتن باقی‌مانده است، می‌توانید انتظار داشته باشید تغییرات زیادی را در میزان حرکات نوزاد ۱۰ماهه خود شاهد باشید. هماهنگی‌های حرکتی کودک شما همچنین در این سن به طور ویژه‌ای افزایش یافته و می‌تواند وسایلی که دوست دارد را پیدا کند و به دنبال آن‌ها برود.

مهارت‌های حرکتی نوزاد ده ماهه

کودکان در این سن معمولاً دوست دارند که شما هر دو دست آن‌ها را بگیرید و آن‌ها را راه ببرید. کودک ده ماهه همچنین می‌تواند از انگشت شست و سبابه خود برای برداشتن اشیا بسیار ماهرانه استفاده کند. آن‌ها همچنین اشیاء را در این سن به راحتی تشخیص می‌دهند و با سرعتی که باعث تعجبتان خواهد شد به سمت شی می‌روند و ازآنجایی‌که کودکان در این سن تمایل دارند تا  همه چیز را به سمت دهان خود ببرند پس اشیا ریز و خطرناک که امکان خفگی دارند را تا جایی که ممکن است از دسترس کودک کنجکاو خود دور نگه‌دارید.

 از دیگر مهارت‌های حرکتی نوزاد ده ماهه باید به توانایی دست زدن و دست تکان دادن نیز اشاره کنیم که علاوه بر ویژگی خاص این سن یعنی توانایی تقلید رفتارها فرآیند یادگیری را به‌سرعت باور نکردنی گسترش می‌دهد.

علائم تأخیر در رشد حرکتی نوزاد ده ماهه

 یکی از مسیرهایی که می‌توانید روند رشدی کودک خود را از طریق آن پیگیری کنید، توانایی‌های حرکتی او است. نوزاد 10 ماهه باید بتواند به‌راحتی چهار دست‌وپا حرکت کند، به کمک شما بایستد و راه برود  و به‌تنهایی بنشنید. اما اگر در هر یک از این رفتارها اختلالی را حس کردید بهتر است با یک متخصص رشد مشورت کنید.

به‌طورکلی، تا زمانی که کودک شما در اطراف محیط خود حرکت می‌کند، از دستان خود استفاده می‌کند و سروصدا می‌کند، هیچ نگرانی در مورد رشد او نباید وجود داشته باشد حتی اگر  شما احساس کنید که او کمی از هم‌بازی‌ها و همسن‌های خود عقب است.

بازی‌های مناسب رشد حرکتی نوزاد ده ماهه

راه‌رفتن برای نوزاد 10 ماهه شما مانند یک کشف جدید و هیجان‌انگیز است. به همین دلیل شما می‌توانید با تهیه اسباب‌بازی‌هایی که به او کمک می‌کند این مهارت‌ها را تمرین کند یا با راه رفتن با آن‌ها یا گرفتن دست‌هایش در حالت ایستاده، به رشد مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف کودک خود کمک کنید.

از دیگر توانایی‌های نوزاد در ده ماهگی نگه‌داشتن اسباب‌بازی در یک‌دست و استفاده از دست دیگر برای کارهای متفاوت است. علاوه بر این کودکان در این سن علاقه‌ زیادی به چگونگی قراردادن اشیای کوچک‌تر در بزرگ‌تر دارند بنابراین بازی‌هایی مانند چیدن فنجان‌ها یا انداختن اشیا در سطل می‌تواند آن‌ها را بسیار سرگرم کند.

رشد شناختی نوزاد ده ماهه

در ده ماهگی نوزاد، رشد شناختی کودک شما در درجه اول، بر حل مشکل متمرکز است. کودکان در این سن از مهارت‌های تحرک و استدلال خود برای بررسی چالش‌هایی مانند «چگونه می‌توانم آن اسباب‌بازی را آنجا بیاورم؟» استفاده  و هم‌زمان شروع به پاسخگویی به درخواست‌ها، دستورات و گفتن کلماتی مانند «نه» نیز می‌کنند.

از دیگر تغییراتی که در رفتار نوزاد در ده ماهگی می‌توانید شاهد باشید به همراه روش‌های تقویت رشد شناختی:

حرکت‌دادن اسباب‌بازی‌ها روی سطح

کودک شما در این سن از اشیاء کشویی که در حین حرکت سر و صدا ایجاد کنند لذت می‌برد. در این مهارت او از حواس چندگانه برای حرکت و تشخیص صدا در محیط فیزیکی خود استفاده می‌کند.

جستجو و نگاه کردن به اطراف برای پیدا کردن صداها

یکی از نشانه‌های رشد شناختی نوزاد ده ماهه نگاه کردن به اطراف و جستجو برای یافتن صداهای مختلف است. این مهارت به خصوص با صداهایی که برای کودک آشنا هستند مانند صدای هواپیما، پارس سگ، یا باز و بسته شدن در، می‌تواند به خوبی تقویت شود. (7 تا 10 ماهگی)

پاسخ دادن به درخواست‌های ساده

کودک ده ماهه می‌تواند به بعضی درخواست‌های شما پاسخ دهد. مثلاً اگر به او بگویید «بیا» ممکن است شروع به حرکت به سمت شما کند یا اگر بگویید «بالا»، ممکن است دست‌هایشان را بالا ببرد تا او را بلند کنید.

استفاده با هدف از اشیا

در سن ده ماهگی اگر کودک شما اسباب‌بازی‌ای می‌خواهد که روی پتویی در آن نزدیکی باشد، ممکن است دستش را دراز کند تا پتو را بگیرد و آن را به سمت خود بکشد تا اسباب‌بازی را بگیرد.

گذشتن از موانع برای رسیدن به آنچه می‌خواهد

اگر کودک شما چیزی در این نزدیکی می‌خواهد اما یک شی در سر راه وجود دارد (مانند یک بالش) ممکن است شروع به حرکت در اطراف آن کند یا به بالای آن برسد تا چیزی را که می‌خواهد بگیرد.

گوش دادن انتخابی به کلمات

کودک شما در حال درک این مفهوم است که کلمات معنی دارند. برای ارزیابی این مهارت شناختی بگویید: «برو توپت را برای من بیاور» و ببینید آیا کلمه «توپ» را می‌شناسد یا خیر.

پرتاب اشیا

در سن ده ماهگی، بیشتر پرتاب‌هایی که کودک انجام می‌دهد غیرارادی است اما به مرور همانطور که می‌بیند که تکان دادن یا پرت کردن یک شی گاهی باعث پرواز آن می‌شود، کشف می‌کند که می‌تواند اشیا را به شکل عمدی نیز رها کند.

بازی‌های مناسب رشد شناختی نوزاد ده ماهه

پیش از این درمورد رفتارهای نشان‌دهنده رشد شناختی نوزاد ده ماهه به طور کامل صحبت کردیم. برای تقویت این مهارت‌ها بازی‌های فراوانی وجود دارند که هم می‌توانید آن‌ها را از اسباب‌بازی فروشی‌ها تهیه کنید و هم می‌توانید با وسایلی که در خانه دارید بازی‌های جدید برای کودک ده ماهه خود بسازید.

برای مثال رها کردن عمدی اشیا و پرتاب آن‌ها برای کودک شما یک چالش خوب هم از نظر حرکتی و هم از نظر شناختی است و یا استفاده از اسباب‌بازی‌هایی که صدای حیوانات یا اشیا مختلف را برای کودک پخش می‌کنند نیز می‌تواند به رشد شناختی او کمک کنند.

همانطور که گفتیم کودک ده ماهه عاشق صدای کشیدن اشیا روی زمین است پس برای حمایت از این علاقه جدید، یک اسباب بازی چرخ‌دار که به راحتی روی زمین کشیده می‌شود به کودک بدهید تا این مهارت نیز تقویت شود. در کنار همه این بازی‌ها، می‌توانید اسباب‌بازی مورد علاقه کودک را کمی دورتر از جایی که هست قرار دهید تا کودک با استفاده از مهارت حل مسئله خود راهی برای رسیدن به آن پیدا کند.

رشد زبانی نوزاد ده ماهه

اکثر نوزادان ده ماهه در این سن به درخواست‌های کلامی ساده مانند بیا، نکن، بنشین و… پاسخ می‌دهند آن‌ها همچنین اکنون نام خود را می‌شناسند و به شنیدن آن واکنش نشان می‌دهند. کودک شما همچنین در حرکات مختلف مانند تکان دادن سر خود به معنی نه یا تکان دادن دست برای خداحافظی نیز ماهر می‌شوند.

حرف‌زدن کودک ده ماهه بیشتر به شکل آواهایی است که کم کم چهارچوب پیدا می‌کند در این سن شما ممکن است کلماتی مانند «دادا» و «ماما» یا صداهایی مانند صدای تعجب مانند «اوه اوه» یا تقلید برخی از صداها را نیز از کودک بشنوید.

بازی و راه‌های تقویت زبان نوزاد ده ماهه

نوزاد 10 ماهه شما در حال یادگیری یک زبان جدید است و پس تا جایی که می‌توانید با کودک حرف بزنید و گفتگوها را ادامه دهید. اگر کودک شما دستش را به سمت کتابی دراز کرد، بپرسید: «دوست داری داستانی بخوانی؟» اگر به گاو روی جلد اشاره کرد، بگویید: «گاو را پیدا کردی! گاو چه می‌گوید؟» حال منتظر پاسخ کودک باشید و سپس پاسخ صحیح را بیان کنید

 برای تقویت مهارت زبان نوزاد ده ماهه خود برای او کتاب بخوانید همانطور که در حال خواندن کتاب هستید، خلاق باشید، داستان‌های خود را متناسب با تصاویر بسازید و از کودک در مورد تصاویر سؤال بپرسید تا او نیز در این بازی مشارکت داشته باشد. علاوه بر این، خواندن شعر و آهنگ با ریتم برای کودک بسیار جذاب بوده و بر رشد زبانی و شناختی او نیز بسیار مؤثر است.

چه زمانی باید برای رشد زبانی کودک ده ماهه با متخصص مشورت کرد؟

نوزاد 10 ماهه باید بتواند صداهایی را تولید کند. برای مثلاً همانطور که گفتیم در این سن صداهایی مانند «او» یا کلمات کوتاهی مانند «ماما» نیز از کودک شنیده می‌شود بنابراین اگر کودک شما آرام و بی‌صدا است باید با یک متخصص در این باره مشورت کنید.

رشد اجتماعی و عاطفی نوزاد ده ماهه

یکی از مهارت های اجتماعی عاطفی کودک ده ماهه، تقلید است. در این سن ممکن است متوجه شوید که کودک شما تقریباً از هر کاری که انجام می‌دهید، از برس زدن موهایتان تا برداشتن گوشی، کپی می‌کند. کودک شما به صدای کلمات شما گوش می‌دهد و شما را با دقت تماشا می‌کند تا واکنش شما را نسبت به موقعیت ها بسنجد. به عنوان مثال، اگر شما برای یک فیلم غمگین گریه کنید، کودک ناراحتی شما را درک کرده و ممکن است او هم گریه کند.

در ده ماهگی کودک می‌تواند دستورات ساده و یک مرحله‌ای مانند «بای بای کن» یا «دست بزن» را درک و از آن‌ها پیروی کند. کودک همچنین قادر است معانی را به کلمات خاصی بچسبانند. مثلاً وقتی می‌گویید «ماشین» یا «سگ»، کودک شما ممکن است به آن شی اشاره کند و حتی صدای آن‌ها را بگوید.

نوزاد 10 ماهه همچنین می‌بایست افراد آشنا را از افراد غریبه تشخیص دهد. آن‌ها معمولاً با دیدن افرادی که می‌شناسند لبخند می‌زنند و از افراد غریبه دوری می‌کنند یا قایم می‌شوند.

بازی و روش‌های مؤثر برای رشد اجتماعی نوزاد ده ماهه

کودک ده ماهه هنوز توانایی برقراری ارتباط و بازی با همسالان خود را ندارد اما یکی از بازی‌هایی که برای تقویت مهارت‌های اجتماعی کودک می‌توانید انجام دهید بازی قایم باشک است. از آنجا که کودک در این سن پایداری اشیا را درک می‌کند این بازی می‌تواند به کاهش اضطراب و ارتباط بهتر با افراد کمک بسزایی کند.

بررسی وضعیت توجه اشتراکی نوزاد ده ماهه

از موارد مهمی که در سن ده ماهگی نوزاد باید آزمایش و بررسی شود توجه اشتراکی نوزاد است. توجه اشتراکی یا (Shared attention) به توانایی توجه کودک بر روی یک یا چند موضوع به طور همزمان یا به زبان ساده‌تر، توانایی تمرکز بر اطلاعات در حیطه توجه دیداری گفته می‌شود. برای مثال کودک ده ماهه باید بتواند یک خط را دنبال کند در غیر این صورت احتمال مشکلات بینایی، شنوایی یا اوتیسم در کودک وجود دارد.

توجه اشتراکی همچنین برای رشد مهارت‌های زبانی و شناختی و اجتماعی بسیار مهم تلقی می‌شود و به عنوان یک عنصر کلیدی نقش مهمی در هوش نوزاد ده ماهه دارد. نقص در این ویژگی یکی از نخستین روش‌های شناخت اوتیسم نیز به شمار می‌رود. به همین دلیل مداخله زودهنگام در صورت نقص توجه اشتراکی نقش تعیین‌کننده‌ای در شناسایی اختلالات احتمالی دارد.

علائم تأخیر رشدی نوزاد ده ماهه

به‌طورکلی باید بدانید نوزادان با سرعت‌های مختلفی رشد می‌کنند، اما در صورتی که کودک ده ماهه شما علائم زیر را دارد بهتر است با یک متخصص مشورت کنید تا از سلامت او مطمئن شوید. این علائم شامل:

• وقتی کودک افرادی را که خوب می‌شناسد، می‌بیند خوشحال نمی‌شود.
• کودک تماس چشمی برقرار نمی‌کند.
• شما یا یک مراقب فرد دیگر نمی‌توانید او را آرام کنید.
• کودک اصلاً شروع به حرکت نکرده است.
• کودک نمی‌تواند بنشیند.
• وقتی کسی با کودک صحبت می‌کند غرغر یا صداهای دیگری تولید نمی‌کند.

سؤالات متداول