ممکن است برای شما هم به عنوان یک پدر یا مادر این سوال پیش آمده باشد که دلیل لجبازی کودک چیست و شروع سن لجبازی کودکان چه موقعی است؟
در پاسخ باید بگوییم هیچ بچهای لجباز، پرخاشگر و غرغرو به دنیا نمیآید، بلکه ما والدین هستیم که با رفتارهایمان موجبات لجبازی آنها را فراهم میکنیم.
خیلی از ما نحوه رفتار با کودک لجباز را بلد نیستیم و نمیدانیم تنها از طریق صبر و درک درست است که میتوانیم این رفتار آنها را اصلاح کنیم. اگر بدانیم چرا بچهها لجبازی میکنند و از این طریق میخواهند چه چیزی را به ما بفهمانند، مشکلات خیلی راحت حل میشوند. به دلیل اهمیت این موضوع، قصد داریم در این مطلب به بررسی سن لجبازی در کودکان در سالهای مختلف زندگی آنها بپردازیم و در انتها راهکارهایی را برای برخورد با کودک لجباز ارائه دهیم. با ما همراه شوید.
در این بخش می توانید قسمت سوم پادکست رادیو پیواز با عنوان “با لجبازی کودکان چه کنیم؟” را ملاحظه بفرمایید.
شروع سن لجبازی کودکان
به طور کلی میتوان گفت بعد از یک سالگی، وقتی کودک بتواند راه برود و صحبت کند، رفتارهای لجبازانه از خودش نشان میدهد. در این برهه زمانی که شروع سن لجبازی کودک است، به نظر میرسد او از انجام خلاف آنچه والدینش میگویند و زیر پا گذاشتن قوانین لذت میبرد.
در چنین مواقعی حتی گفتن جمله «مامان نکن!» میتواند باعث شود او رفتار نامطلوبش را از روی بغض تکرار کند. تا زمانی که شما همان رفتار منفی را از خودتان نشان دهید، حقیقت را نمیپذیرد و محدودیتهایش را زیر پا نمیگذارد.
لجبازی کودکان زیر دو سال
دو سال اول زندگی کودکان نقش بسیار مهمی را در فرآیند رشد آنها ایفا میکند. کودکان در این سن مشغول کشف محیط پیرامون هستند و کمکم زیربنای شخصیتشان شکل میگیرد. بهعبارتدیگر میتوان گفت آنچه کودک در این دو سال یاد میگیرد، نحوه رفتار او را در سنین بالاتر نشان میدهد.
سن لجبازی در کودک در این برهه کاملا طبیعی بوده و به دلیل رشد شناختی آنهاست. سن لجبازی در دوران کودکی بیشتر شبیه به شیطنت و تقلید از رفتارهای دیگران به نظر میرسد.
همچنین سن لجبازی کودکان به دلیل آزمایش و تعیین حد و مرزهای مجاز رفتاری باشد. به عنوان مثال کودک میخواهد بداند «اگر درب بطری پلاستیکی را داخل دهانش بگذارد، واکنش مادرش چه خواهد بود؟» در چنین حالتی توصیه میشود بدون اینکه واکنش تندی داشته باشید، خیلی آرام به کودک بگویید درب بطری قابل خوردن نیست و به جایش میتواند یک تکه میوه بخورد.
لجبازی کودکان ۲ تا ۴ ساله، سن اوج لجبازی کودکان
2 تا 4 سالگی را اوج سن لجبازی کودکان میدانند. دلیلش هم این است که کودک در این سن میخواهد ابراز وجود کند، دنیای اطراف را به روش خودش و با قوانین خودش تغییر دهد و اطرافیان را محک بزند.
کودک در این سن میتواند حس استقلال و فردیت را به خوبی درک کند و دلش میخواهد در تصمیمگیریها نقش پررنگی داشته باشد. از طرفی چون در حال رشد مهارتهای زبانی است، میتواند احساساتش را خیلی بهتر بیان کند.
لجبازی کودک در سن 2 تا 4 سالگی میتواند در لباس پوشیدن، خوابیدن، دستشویی رفتن، مسواک زدن و… خودش را نشان دهد. ما در سایت بازی بوک در دو مقاله جداگانه به بررسی لجبازی کودکان 2 ساله و لجبازی کودکان 4 ساله پرداخته ایم که پیشنهاد می کنم برای آگاهی بیشتر حتما به آن ها سر بزنید
لجبازی کودکان ۴ تا ۷ ساله،
4 تا سالگی 7 اوج سن لجبازی کودکان است،
زیرا او میخواهد به نحوی به خودخواهی بزرگترها اعتراض کند. کودک در این سن به دنبال پیدا کردن «چرایی» رخ دادن اتفاقات اطرافش است و برای انجام دادن یا ندادن درخواستهای شما، بر اساس منافعی که برای خودش دارد دو دو تا چهارتا میکند.
در چنین حالتی که کودک میخواهد چرایی درخواست شما را بداند، وقتی دلیل منطقی و فایدهای برای آن پیدا نمیکند، شما را فردی خودخواه دانسته و سر ناسازگاری و لجبازی پیش میگیرد. برای کسب اطلاع بیشتر در مورد لجبازی کودک پنچ ساله و لجبازی کودک شش ساله مقاله مربوط به آن را در سایت بازی بوک مطالعه بفرمایید
لجبازی در کودکان ۷ ساله و بزرگتر، سن بازگشت لجبازیهای کودکانه
محدوده سن لجبازی کودکان برای به تعویق انداختن و فرار از مسئولیتها و انجام تکالیف است.
به محض شروع شدن سن مدرسه، کودک با وظایف و انتظارات جدید روبرو میشود که دلخوشی از انجامشان ندارد؛ به همین دلیل سن جدیدی از لجبازی در او پیدا میشود. در مقاله لجبازی در کودکان 7 ساله به طور کامل این مورد را بررسی کرده و راهکارهای مناسب برخورد با آن را بیان کردیم.
شیوه درستِ برخورد با کودکان لجباز بر اساس بازه سنی مختلف
در ادامه شیوه صحیح برخورد در سن لجبازی کودکان و علائم لجبازی را در سنین مختلف توضیح دادهایم:
کودکان زیر دو سال
در کودکان زیر دو سال یکی از رایجترین انواع لجبازی، لجبازی در غذا خوردن است. در چنین مواقعی به جای اینکه ظرف غذا را از دست کودک بگیرید، میتواند کارهای زیر را انجام دهید:
- اگر در سن لجازی کودک متوجه این رفتار در فرزندتان شدید، سکوت کنید و اجازه دهید کاری را که میخواهد انجام دهد. در بیشتر مواقع با این حرکت شما او دست از لجبازی برمیدارد.
- میتوانید برایش داستانهایی تعریف کنید که شخصیت اصلی آن، رفتارهایی مشابه کودک لجباز دارد. این روش میتواند حواس او را از موضوع بحث پرت کرده و لجبازی را کاهش دهد.
کودکان 2 تا 4 سال
توجه به توصیههای زیر میتواند شدت یکدندگی را در سن لجبازی کودکان 2 تا 4 سال کاهش دهد:
- دلیل ممنوعیتهایی را که برای کودک قرار میدهید یا درخواستهایی را که از او دارید به زبان ساده برایش توضیح دهید.
- با اطلاعات اضافی او را سردرگم نکنید؛ مثلا اگر دستهایش را محکم روی دکمههای کیبورد میکوبد، نگویید ادامه دادن این کار میتواند دکمهها را بشکند یا خراب کند. فقط بگویید این دستگاه نیاز به استراحت دارد.
- از عبارتهایی همچون «من به تو چی گفتم»، «دیدی بهت گفتم» و امثال این استفاده نکنید؛ این عبارات باعث میشوند کودک لجبازتر شود.
کودکان 4 تا 7 سال
به منظور کنترل اوضاع در سن لجبازی کودکان 4 تا 7 ساله:
- از کودک دلیل ناراحتیاش را بپرسید. ممکن است در ظاهر دلش نخواهد با شما صحبت کند و از کنار سوال شما بیتفاوت رد شود، اما در باطن قطعا میخواهد به صحبت با شما بپردازد.
- کودکان در این سن فکر میکنند اطرافیان میتوانند مغزشان را بخوانند؛ بنابراین توصیه میشود از او بخواهید احساسات و فکرهایی را که در سر دارد با شما در میان بگذارد.
- اگر در سن لجبازی کودکان این رفتار را از خودشان نشان دادند، خیلی دوستانه از او بخواهید به خاطر رفتار بدی که داشته عذرخواهی کند.
کودکان 7 ساله و بزرگتر
برای اینکه از این سن لجبازی کودک عبور کنید، توصیه میشود موارد زیر را در نظر بگیرید:
- فهرستی از کارهایی را که او دوست دارد در مدرسه انجام دهد تهیه کرده و به او بگویید در کنار انجام این مسئولیتها میتواند انتظارات مثبتی را هم به دلیل «بزرگتر شدن» به دست بیاورد. به عنوان مثال، کلی دوست جدید پیدا کرده، شعرهای زیادی یاد گرفته و غیره.
- اگر خودتان را جای کودک تصور کنید، متوجه خواهید شد انجام کارهایی که دوستشان ندارید، چقدر عذابآور و چالشبرانگیز خواهد بود. پس انتظار این را نداشته باشید که او خیلی زود با شرایط کنار بیاید؛ بلکه فرصت دهید تا کمکم خودش را پیدا کند.
- با ترساندن او از عواقب کارش، لجبازی را کنترل نکنید. استفاده از جملاتی مانند «اگر مشقت رو ننویسی، خانم معلم دعوات میکنه» یا «اگر بیادبی کنی، هیچ کس با تو دوست نمیشه» میتواند به مرور زمان ضربه سختی به اعتماد به نفسش وارد کند.
بازی درمانی کودکان لجباز بر اساس تفکیک سنی
برای سن لجبازی کودکان باید راه حل درست را پیش گرفت. در این سن میتوان بازی خاصی در نظر گرفته که میتواند بسیار موثر واقع شود:
بازی بادکنکهای خشم
سن لجبازی کودکان در تعیین بازی خیلی مه است. این بازی به کودکان 4 تا 7 ساله یاد میدهد خشمشان را کنترل کنند.
برای شروع بازی باید بادکنکی را باد کرده و آن را ببندید. این بادکنک نشاندهنده بدن است و هوای داخلش خشم را نشان میدهد. بعد از این کار از کودک بپرسید که آیا خشم (هوا) میتواند از بادکنک خارج شود و وقتی عصبانیت در درون شخص گیر میکند چه اتفاقی میافتد.
سپس بخواهید با کوبیدن به بادکنک ضربه بزند تا او ببیند خشم (هوا) کجا میرود. خشم میتواند مانند هوا که منجر به انفجار بادکنک میشود به فرد لطمه بزند.
بادکنک دیگری را بدون بستن انتهایش منفجر کنید. اجازه دهید هوایش به آرامی خارج شود تا به کودک بفهمانید چگونه میتواند خشمش را ایمنتر بدون آسیب رساندن به اطرافیانش خارج کند.
بازی بادکنکهای خشم، به کودکان کمک میکند تا مهارتهایی مانند تمرکز، خودآگاهی، کنترل عاطفی و حل مسئله را تقویت کنند.
بازی تغییر نقش
در این بازی، کودکان میتوانند احساس کنند که کنترل و قدرت بعضی از تصمیمات در اختیارشان است. نقشی را مانند معلم، دکتر و غیره به کودک محول کنید و از او بخواهید آن نقش را بازی کند و تصمیمهایی بگیرد که به نظرش مناسب هستند. این بازی به او کمک میکند تا احساس قدرت و کنترل را تجربه کند و درک کند که تصمیمگیری و تغییر نقش میتواند جذاب و مهیج باشد و میتوان به عنوان یک بازی درمانی برای سن لجبازی کودکان از آن استفاده کرد.
بازی ساختن تیم
کودکان را تشویق کنید یک تیم بسازند. سپس، به آنها مسئولیتهای مختلفی را در تیم خود بسپارید، مانند برنامهریزی و تعیین اهداف، تصمیمگیری در مورد تشکیلات تیم و مسئولیتهای فردی. این بازی به کودکان کمک میکند تا مهارتهای همکاری، رهبری و تعامل اجتماعی را تقویت کنند و به آنها نشان میدهد که با تعامل و عدم لجبازی، میتوانند به نتایج بهتری برسند و به عنوان یک بازی درمانی برای کودکان لجباز میتوان از آن استفاده کرد.
سخن پایانی
در پایان مطلب سن لجبازی کودکان باید بگوییم اصلیترین دلیل لجبازی در کودکان، نیازهای برطرف نشده و تلاش برای جلب توجه والدین است؛ بنابراین به عنوان والد باید سعی کنیم رابطه باکیفیت و صحیحی با فرزند خود داشته باشیم و به خواستهها و احساسات او اهمیت دهیم.
سوالات متداول
در سنین 2 تا 4 سالگی. عوامل محیطی مانند تربیت نادرست والدین، خشونت خانگی و فقر و مشکلات اقتصادی نیز میتوانند در بروز لجبازی کودکان نقش داشته باشند.
با برقراری ارتباط موثر و توجه به احساسات و نیازهای کودک، والدین میتوانند به فرزندانشان نزدیک شوند و اعتماد بین آنها شکل بگیرد. ایجاد فرصتهای انتخاب، تشویق به مسئولیتپذیری و آموزش مهارتهای حل مسئله به کودکان کمک میکند تا احساس کنترل و استقلال بیشتری داشته باشند و رفتارهای منفی مانند لجبازی کاهش پیدا کند.