هرآنچه که در مورد وضعیت استاندارد رشد نوزاد چهار ماهه باید بدانید

زمان تقریبی مطالعه: 16 دقیقه

آشنایی با وضعیت رشد استاندارد نوزاد چهار ماهه

چهار ماهگی نوزاد سن هوشیارتر شدن و شروع اکتشافات است. حالا کودک شما بدن خود را بهتر می‌شناسد و هماهنگی بیشتری بین اعضای بدنش برقرار می‌کند. نوزاد چهار ماهه با سرعت زیادی هر چیزی که پیدا کند را در دهان می‌گذارد و به راحتی پدر و مادرش را می‌شناسد. به افراد آشنا و غریبه لبخند می‌زند و زمانی که با او صحبت می‌کنید به لب‌ها و چشمان شما توجه می‌کند. حرکات نوزاد در چهار ماهگی کمی بیشتر از قبل تحت کنترلش هستند. 

آنچه در این سن ممکن است موجب نگرانی والدین شود این است که آیا کودکم در وضعیت رشدی مناسبی قرار دارد؟ آیا رشد هوشی او متناسب با سنش است؟

ما سعی داریم در ادامه این مقاله به این سؤالات شما جواب دهیم، همراه ما باشید.

تست هوش نوزاد چهار ماهه

یکی از مواردی که در مسیر رشد کودک برای والدین مسئله مهمی به شمار می‌آید هوش کودکشان است. در جدیدترین رویکرد نسبت به معنی هوش آمده است که هوش به معنایی توانایی پردازش اطلاعات است و آنچه که در تست هوش نوزاد 4 ماهه سنجیده می‌شود مشخص می‌کندکه فرزند دلبند شما با چه سرعتی در بازه سنی مخصوص به خودش مهارت‌های فکری را فرامی‌گیرد و آن را در زندگی روزمره خودش به کار می‌گیرد؛ بنابراین باید در نظر داشت که در تست هوش نوزاد در چهار ماهگی تمامی جنبه‌های رشد از قبیل مهارت شنوایی، مهارت زبانی، مهارت گفتاری، مهارت شناختی، مهارت حرکتی، مهارت اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

استاندارد رشد مشخص می‌کند حد نرمال برای نوزاد شما در چهار ماهگی چه قدر است و با توجه به توانایی او می‌توان میزان نسبی هوش کودک چهار ماهه را حدس زد.

در ادامه به معرفی وضعیت استاندارد رشد در چهار ماهگی خواهیم پرداخت.

مراحل رشد استاندارد نوزاد در چهار ماهگی

رشد نوزاد 4 ماهه از جهات گوناگونی قابل‌بررسی است که در ادامه به آن می‌پردازیم.

رشد جسمی – حرکتی نوزاد چهار ماهه

رشد جسمی – حرکتی به تکامل بدن و توانایی‌های آن برای انجام مهارت‌ها گفته می‌شود که در دو بعد جسمی و حرکتی قابل تفکیک است.

رشد جسمی نوزاد چهار ماهه

بدن نوزاد در اولین سال‌های زندگی با سرعت بالایی رشد می‌کند. این رشد، رشد جسمی نامیده می‌شود. برای مثال فرزند شما تا چهار ماهگی تقریباً وزنی برابر با دوبرابر وزنش در زمان تولد خواهد داشت. استانداردهای رشد جسمی به شرح زیر است.

ویژگی‌های ظاهری نوزاد در چهار ماهگی

طبق استاندارد رشد نوزادان، در پایان چهار ماهگی نوزاد شما باید به وزنی حدود دوبرابر وزن تولدش برسد. با بررسی مداوم وزن و قد نوزاد چهار ماهه خود می‌توانید از روند صحیح رشد جسمانی او مطمئن شوید. 

نوزاد شما در 4 ماهگی به شکل میانگین وزن نوزاد چهار ماهه دختر 6 کیلوگرم و وزن نوزاد چهار ماهه پسر و 6 و 300 است. البته که وزن آن‌ها می‌تواند حداقل 4 و حداکثر 8 کیلوگرم باشد.

قد نوزادان 4 ماهه به شکل میانگین 64.9 سانتی‌متر در دختران و 62.2 سانتی‌متر در پسران است. البته این مقدار می‌تواند از 55 سانتی‌متر تا 76.5 سانتی‌متر متغیر باشد.

نوزادان سالم معمولاً با دور سری حدود 35 سانتی‌متر متولد می‌شوند و سپس تا یک سالگی هر ماه 1 سانت به دور سر آن‌ها اضافه می‌شود. پس دور سر نوزاد در چهار ماهگی حدود  38 تا 39 سانتی‌متر است.

اصول خواب نوزاد در چهار ماهگی

نوزاد 4 ماهه در طول شبانه روز حدود 14 تا 16 ساعت می‌خوابد. البته به شما این مژده را می‌دهیم که در 4 ماهگی هم شما و هم فرزندتان خواب راحت‌تری را تجربه خواهید کرد؛ زیرا یک نوزاد ۴ماهه می‌تواند هفت الی 8 ساعت بدون وقفه بخوابد.

اصول تغذیه و رژیم غذایی در 4 ماهگی

غذا دادن به نوزاد چهار ماهه بیشتر بر پایه شیرخشک یا شیر مادر است. متخصصین توصیه می‌کنند که تا 6 ماهگی از غذای کمکی استفاده نشود. اما با توجه به اینکه خواب نوزاد چهار ماهه تا حدودی تنظیم شده است؛ ممکن است او دیگر برای شیر شب بیدار نشود و این امکان را به شما بدهد تا شیر شب را قطع کنید. همچنین در رابطه با نوزاد 4 ماهه و غذای کمکی باید گفت که اگر نوزاد شما خودش این حس را به شما بدهد که آمادگی شروع غذای کمکی را دارد؛ می‌توانید در اواخر چهار ماهگی غذای کمکی را با دادن یک قاشق چای خوری از غذاهای ساده‌ای از جمله فرنی یا حریره‌ها شروع کنید.

کودک شما در 4 ماهگی در هر 3 الی چهار ساعت حدود 150 تا 10 گرم شیر می‌خورد که شب‌ها این فاصله خوردن شیر بیشتر شده یا به کلی شیر شب قطع می‌شود.

به یاد داشته باشید که نوزاد شما ممکن است برای مصرف غذای کمکی در چهار ماهگی آماده نباشد و در این صورت لازم است حدود یک الی دو هفته بعد مجدداً دادن غذای کمک به او را امتحان کنید.

نشانه‌های آماده بودن کودک برای دریافت غذاهای کمکی

نشانه‌های آماده بودن نوزاد چهار ماهه برای دریافت غذاهای کمکی شامل موارد زیر است:

• نوزاد شما نسبت به شیر بی‌اشتهاست.
• معده نوزاد شما بزرگ‌تر شده.
• مدت زمان و مقدار شیر مصرفی نوزاد 4 ماهه بیشتر شده.
• وقتی جلوی نوزاد چیزی می‌خورید مستقیماً به دهان شما توجه کرده و آن خوراکی را به‌نوعی از شما طلب می‌کند.

بهداشت و سلامتی نوزاد چهار ماهه

فرزند شما در 4 ماهگی به شکل طبیعی حداقل یک الی سه بار در روز مدفوع می‌کند. تعداد دفعات دفع مدفوع در کودکانی با شیر مادر تغذیه می‌شوند بیش از نوزادان تغذیه شده با شیرخشک است. اما اگر کودک شما تا حدود 5 بار در روز هم مدفوع می‌کند و شما می‌دانید که از بدو تولد همین عادت را داشته است؛ جای نگرانی نیست. در نتیجه شما باید روزانه حدود 6 بار پوشک فرزند خود را تعویض کنید.

کمبود آهن از جمله دلایل یبوست در نوزادان 4 ماهه است. پس با مشورت پزشک از قطره آهن مناسب استفاده کنید.

همچنین دندان‌های کودک در شش الی چهار ماهگی شروع به در آمدن می‌کنند که این یعنی شروع علائم رویش دندان‌ها! علائم زیر نشانگر رویش دندان در کودک چهار‌ماهه هستند:

• کاهش اشتها
• جاری شدن آب دهان
• بی‌قراری
• گاز گرفتن زیاد

با توجه به حساسیت دوران رویش دندان‌ها و نیاز به رعایت بهداشت در این دوره، لازم است به شکل مدون و چند بار در روز، شیشه شیر و دیگر لوازم کودک شامل جغجغه را به دقت بشورید. زیرا کودک 4 ماهه هر چیزی را در دهان فرو می‌برد تا از طریق دهان دنیا را کشف کند. به علاوه اگر فرزند شما هنوز اثری از رویش دندان‌ها نشان نداده؛ جای نگرانی نیست.

واکسن نوزاد چهار ماهه

در رعایت بهداشت نوزاد 4 ماهه باید به تزریق به موقع واکسن چهار ماهگی دقت کنید. در این سن واکسن‌ها شامل واکسن 5گانه و واکسن فلج اطفال خوراکی یا تزریقی است. این واکسن‌ها می‌تواند عوارضی از جمله تب، اسهال، بدن‌درد و دانه‌های پوستی را در کودک به وجود آورند.

بازی‌های مناسب رشد جسمی کودک چهار ماهه

بازی‌های زیر برای تقویت اندام‌های حرکتی کودک در چهار ماهگی مناسب هستند:

1-تمرین نشستن: با سرعت کم کودک به حالت نشسته و خوابیده در آورید.

2-تمرین عضله‌های پا: چند اسباب بازی زیر پاهای کودک بچینید تا وقتی دراز کشیده است با غلت زدن یا هل دادن با پا، آن‌ها را جابه‌جا کند.

3-کودک را روی شکم بخوابانید و اطراف او اسباب‌بازی‌های مورد علاقه‌اش را بچینید.

رشد حرکتی نوزاد چهار ماهه

نمو اندام‌های حرکتی نوزاد و افزایش عملکرد آن‌‎ها برای بهبود مهارت‌های حرکتی را رشد حرکتی می‌گویند.

مهارت حرکتی نوزاد 4 ماهه

فرزند 4 ماهه شما دیگر می‌تواند رفتارهای زیر را انجام دهد:

قدرت اندام‌های حرکتی او بیشتر شده، او حالا دست و پاهای قوی‌تری دارد و می‌تواند با استفاده از دستانش بچرخد و شانه‌ها را در حالت دراز کشیده بالا آورد. همچنین وقتی او را روی پاها به شکل سرپا می‌گیرید؛ برای ایستادن تلاش می‌کند. نوزاد چهار ماهه با چالاکی به اشیا چنگ می‌زند و ممکن است موهای بلند مادرش را حسابی بکشد. به‌علاوه او دیگران سرش را به درستی نگه می‌دارد.

بازی‌های مناسب رشد حرکتی نوزاد 4 ماهه

برای تقویت مهارت حرکتی کودک، او را روی زمین بخوابانید و از او دور شوید. حالا با او صحبت کنید و اجازه دهید برای پیدا کردن صدای شما وقتی از او دور هستید سرش را کمی از روی بالش بلند کند.

بازی بعدی سرپا نگه‌داشتن کودک است. مانند وقتی که می‌خواهید راه‌رفتن را به یاد دهید او را سرپا نگه‌دارید.

‌نرمش و ماساژهای مناسب 4 ماهگی

هرچند نوزادان چهار ماهه نمی‌توانند بایستند؛ اما اگر آن‌ها را به شکل قائم یا سرپا نگه‌دارید؛ می‌توانند از پاهای کمک گرفته و ژست ایستادن بگیرند. پس یکی از بهترین تمرینات برای بهبود مهارت‎های حرکتی نوزاد 4 ماهه این است که او را قائم نگه‌دارید. به علاوه ماساژ پاها به خصوص از قسمت کشاله‌های ران در حالت خوابیده به بهبود توانایی‌های حرکتی کودک 4 ماهه کمک می‌کند.

علائم تأخیر در رشد جسمی_حرکتی نوزاد 4 ماهه

اگر کودک چهار ماهه شما به سطوح رشدی زیردست پیدا نکرده است باید نگران تأخیر در رشد او بوده و از متخصصین کمک بگیرید:

• اگر کودک شما نمی‌تواند در حالت نشسته یا خوابیده تعادل سرش را حفظ کند.
• نسبت به هر بازی که انجام می‌دهید هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد.
• وقتی با او صحبت می‌کنید به شما توجه نمی‌کند یا به دهان یا چشمان شما نگاه نمی‌کند.
• کمتر از نصف وزن زمان تولدش وزن اضافه کرده است.
• از خودش صدا تولید نمی‌کند.
• انگشتانش را باز نمی‌کند.
• حالت چشمانش هنوز مانند زمان تولد در اختیار خودش نیست.

رشد زبانی نوزاد چهار ماهه

به گسترش مهارت‌های زبانی برای ارتباط‌گیری از طریق کلام، رشد زبانی می‌گویند. در 4 ماهگی کودک شما شروع به درک ارتباط دهان و صدا می‌کند. پس این سن از نظر رشد زبانی مهم است.

رشد زبانی کلامی نوزاد 4 ماهه چگونه باید باشد؟

نوزاد چهار ماهه می‌تواند صداهای مختلفی را در شرایط مختلفی به کار ببرد. همچنین وقتی گریه او دلایل مختلفی دارد؛ صدای متفاوتی نیز دارد. به علاوه به حرف‌های شما با اصوات گوناگون پاسخ داده و تلاش می‌کند تا صدای شما را تقلید کند که البته در این امر خیلی موفق نیست.

بازی‌ها و راه‌های تقویت زبان نوزاد 4 ماهه

در 4 ماهگی نوزاد با خواندن شعر و کتاب، تقلید صدای کودک و تشویق تولید صدای او موجب تقویت زبان کودک شوید.

چه زمانی باید برای رشد زبانی نوزاد با متخصص مشورت شود؟

اگر فرزند شما هیچ صدایی تولید نمی‌کند یا به صحبت کردن شما هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد همچنین اگر فرزند شما هیچ ارتباط چشمی برقرار نمی‌کند؛ بهتر است با متخصص مشورت کنید. 

رشد عاطفی نوزاد چهار ماهه

نوزاد در چهار ماهگی به خوبی احساسات را درک می‌کند و آن‌ها را نشان می‌دهد. این موضوع را می‌توانید از روی صداهای متفاوت گریه او در شرایط گوناگون متوجه شوید.

خصوصیات عاطفی نوزاد چهار ماهه

نوزاد شما در چهار ماهگی به غریبه‌ها لبخند می‌زند و آن‌ها را با چشم دنبال می‌کند. او به لمس کردن و فرو بردن اشیا در دهانش علاقه دارد و به بعضی از اشیا مانند پتو حس تعلق می‌کند.

بازی‌های رشد عاطفی کودک 4 ماهه

بازی با عروسک‌های انگشتی و تقلید صدا به‌جای عروسک‌ها به رشد عاطفی نوزاد در چهار ماهگی کمک می‌کند. همچنین دالی بازی تا حد زیادی به رشد عواطف نوزاد 4 ماهه کمک می‌کند.

رشد شناختی نوزاد چهار ماهه

با بهبود شناخت کودک از محیط اطرافش رشد شناختی در او اتفاق می‌افتد. از آنجایی که 4 ماهگی سن کنجکاوی نسبت به جهان اطراف است؛ پس رشد شناختی از رشدهای مهم در این سن است.

ویژگی‌های شناختی نوزاد در چهار ماهگی

حس بینایی نوزاد 4 ماهه تا حد زیادی بهبود یافته است. حالا نوزاد شما رنگ‌ها و چهره‌ها را تشخیص می‌دهد. به علاوه درک لحن و ارتباط آن با احساسات موضوعی است که در ارتباط با حس شنوایی کودک در چهار ماهگی پرورش پیدا می‌کند.

بازی‌های مناسب رشد شناختی نوزاد چهار ماهه

نوزاد را به نقاط مختلف خانه ببرید. به او کمک کنید تا به خانه حس تعلق بیشتری داشته باشد.

همچنین استفاده از آینه‌های نشکن برای اینکه نوزاد خودش را ببیند و از شخصیت خودش شناختی پیدا کند می‌تواند ضمن سرگرم کردن نوزاد بسیار مفید باشد

رشد اجتماعی نوزاد چهار ماهه

نوزاد شما در چهارماهگی می‌داند که می‌تواند با گریه کردن یا خندیدن توجه شما را جلب کند. پس به حرف‌های شما با لبخند پاسخ می‌دهد و اشیایی مثل پستانک را به زمین انداخته و گریه می‌کند تا شما آن‌ها را به او پس دهید. این انداختن اشیا ممکن است چندین بار تکرار شوند تا شما به او توجه بیشتری کنید. همچنین کودکان و بزرگسالان غریبه هم جزو علاقه‌های کودک ۴ماهه هستند. هرچند فرزندتان شما را می‌شناسد و همچنان دوست دارد بیشتر با شما وقت بگذراند تا هرکس دیگری!

مهارت‌های اجتماعی لازم در 4 ماهگی

• وقتی با او صحبت می‌کنید صدای شما را تقلید می‌کند.
• در واکنش به توجه غریبه‌ها در پارک یا جاهای دیگر، گریه یا خنده می‌کند.
• از دیدن شما بعد از چند دقیقه یا ساعت دوری ذوق‌زده می‌شود.
• کودک باید مادر، پدر و اطرافیان نزدیکی که با او زمان بیشتری می‌گذرانند را بشناسد.

بازی‌های مؤثر برای رشد اجتماعی نوزادان در 4 ماهگی

روش‌های زیر می‌تواند به رشد اجتماعی نوزاد شما کمک کند:

با کودک 4 ماهه بسیار صحبت کنید. این صحبت کردن کمک زیادی به رشد مهارت‌های اجتماعی کودک می‌کند. 

سعی کنید پیاده‌روی همراه با نوزاد را در برنامه روزانه خود بگنجانید. حضور در پارک یا مکان‌های عمومی دیگر می‌تواند به رشد اجتماعی نوزاد 4 ماهه کمک کند. 

از آنجایی که خانه و خانواده اصلی‌ترین اجتماع نوزاد چهار ماهه است؛ استفاده از اسباب بازی‌ها و صحبت کردن به‌جای آن‌ها کمک شایانی در رشد مهارت‌های اجتماعی کودک می‌کند.

بررسی توجه اشتراکی کودک 4 ماهه

به هماهنگ کردن و تقسیم توجه بین اشیا و اشخاصی که روبروی کودک قرار دارند؛ توجه اشتراکی گفته می‌شود. توجه اشتراکی عموماً از سنین 3 الی چهار ماهگی با هماهنگ شدن دو حس شنوایی و بینایی کودک رخ می‌دهد. در سن 4 ماهگی کودک شما قادر است منابع صدا را پیدا کند و به آن‌ها نگاه کند. این منابع صدا بیشتر اوقات خود شما یا تلویزیون هستید. پس می‌توانید از کودک چهار ماهه خود توقع داشته باشید تا در راستای پرورش توجه اشتراکی، بتواند وقتی با او صحبت می‌کنید به دهان شما نگاه کند.

سؤالات متداول