اصول تربیت فرزند با استفاده از اثر پیگمالیون

زمان تقریبی مطالعه: 8 دقیقه

در سال 1968، دو معلم آمریکایی به نام‌های رابرت روزنتال و لنور جکابسون، آزمایشی را روی کودکان مدرسه خود انجام دادند. در شروع سال تحصیلی، همه بچه‌ها در یک تست هوش شرکت کردند حدود 20 درصد از آن‌ها امتیاز و پتانسیل رشد بالایی داشتند. آن‌ها نتایج تست هوش کودکان را با معلمان کودکان در میان گذاشتند؛ اما با یک دست‌کاری کوچک 20 درصد بالاترین نمرات تست کودکان به طور تصادفی به بچه‌های کلاس نسبت داده شد. در پایان سال تحصیلی، کودکانی که معلمان آن‌ها را دانش آموزان با «بااستعداد» تلقی می‌کردند، به طور قابل توجهی پیشرفت داشتند. این اثر به اثر پیگمالیون یا اثر روزنتال معروف است اما اینکه پیگمالیون چیست و چه نقشی در تربیت کودکان دارد، مواردی هستند که در ادامه این مطلب به آن‌ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

افسانه اثر پیگمالیون؛ اثر روزنتال در تربیت فرزندان

پیگمالیون یک مجسمه‌ساز اهل یونان باستان بود. او زنان را دوست داشت و در عین حال، از آن‌ها می‌ترسید. به همین دلیل مجسمه‌ای از یک زن کامل خلق کرد تا هر وقت می‌خواست نگاهش کند. مجسمه‌ای که ساخته بود آن‌قدر عالی بود که عاشقش شد. وقتی‌که او الهه عشق، آفرودیت را در یک مهمانی دید، از او تقاضایی کرد. او آرزو کرد زنی درست شبیه به مجسمه‌اش داشته باشد. وقتی پیگمالیون به خانه برگشت، مجسمه او زنده شد. در حوزه آموزش و پرورش افسانه پیگمالیون بدین معناست که «ما می‌توانیم با انتظارات خود دیگران را زنده کنیم».

این اثر می‌تواند برای کودکانی که در شرایط نامساعدی رشد می‌کنند، بسیار تأثیرگذار باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که تحرک اجتماعی برای این کودکان بسیار کم است. اگر کودک در شرایط بدی متولد شده باشد، احتمالاً در زندگی بزرگسالی خود نیز در شرایط بدی خواهد ماند؛ بنابراین، محله و شرایطی که کودک در آن متولد شده است، تأثیر زیادی بر شانس او در زندگی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که در محله‌های فقیرنشین بیکاری و جرم و جنایت و مشکلات سلامت روانی بیشتر است.

اثر پیگمالیون چیست

اثر پیگمالیون (Pygmalion effect) یا اثر روزنتال نوعی اصطلاح در روانشناسی است که در آن کودکان و دانش آموزان، سطح عملکرد خود را مطابق با سطح انتظاری که والدین، معلمان یا سرپرستان از آن‌ها دارند بهبود می‌بخشند یا کاهش می‌دهند. با توجه به این پدیده روانشناسی، هر چه بیشتر به فرزند خود ایمان داشته باشید و هر چه بیشتر از او انتظار داشته باشید، احتمال اینکه او انتظارات شما را برآورده کند، بیشتر می‌شود و برعکس، انتظارات منفی می‌تواند منجر به پیامدهای منفی شود.

اثر پیگمالیون در تربیت فرزند و عملکرد آن‌ها چه تاثیری دارد؟

اینکه کودکان از کلمات و حرکات والدین و معلمان خود الگو می‌گیرند، موضوع جدیدی نیست در واقع، کودکان سعی می‌کنند شخصیتشان را بر اساس سطح توقعات شما پرورش دهند. اگر به توانایی‌های آن‌ها بی‌اعتماد باشید، شانس موفقیتشان در زمینه‌های مختلف به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

اثر پیگمالیون یا اثر روزنتال در کودکان به طور قابل توجهی بر عزت نفس آن‌ها تأثیر می‌گذارد و می‌تواند خودش را در زمینه‌های مختلف زندگی ازجمله موارد زیر نشان دهد

• در طول دوران تحصیل
• در ورزش، هنر یا هر نوع فعالیت دیگری
• در محیط، والدین، خواهر، برادر، دوستان، معلمان و غیره

۴ قانون اصلی اثر پیگمالیون چیست

اثر روزنتال دارای 4 قانون اصلی است که عبارت‌اند از

• ما انتظاری را شکل می‌دهیم یا از وجود آن مطلع می‌شویم
• آن را به دیگری انتقال می‌دهیم
• رفتار خود را با انتظارات تطبیق می‌دهیم
• انتظارات به تحقق می‌پیوندد

پیامدهای منفی اثر روزنتال در تربیت کودکان

با هر بار بر زبان آوردن جملاتی مانند «به تو اعتماد دارم»، «تو از پس این کار برمیایی» و غیره، فرزندانتان می‌توانند بفهمند که شما این حرف‌ها را صادقانه می‌زنید یا خیر.

همچنین، اگر سعی کنید بدون اینکه مسئولیتی به آن‌ها بدهید، مشکلات را برایشان حل کنید، آن‌ها تصور می‌کنند که به اندازه کافی صلاحیت ندارند که بتوانند آن کارها را به تنهایی انجام دهند.

اگر در مورد حال یا آینده آن‌ها تصمیم بگیرید بدون اینکه حتی با آن‌ها صحبت کرده باشید، می‌توانید به طور جدی مانع توانایی آن‌ها در تصمیم‌گیری برای خودشان شوید. این تصمیم‌گیری می‌تواند شامل همه‌چیز از مسائل روزمره مانند لباس پوشیدن گرفته تا چیزهای مهم دیگر مانند حضور در یک مدرسه خاص یا شرکت در یک رویداد ورزشی باشد.

پیامدهای مثبت اثر پیگمالیون

یکی از پیامدهای مثبت اثر روزنتال در تربیت کودک آن است که می‌توانید به فرزندانتان کمک کنید تا استعدادشان را کشف کنند. همچنین بعد از کشف استعداد، باید آن‌ها را تشویق کنید تا از آن نهایت استفاده را ببرند.

قطعاً این کار بسیار مفیدتر از انتقاد از آن‌ها برای کارهایی خواهد بود که نمی‌دانند چگونه انجام دهند. به آن‌ها اجازه دهید تا استعدادها و علایق خود را به تنهایی کشف کنند تا این روند مفیدتر شود.

داشتن اعتماد به نفس و قدردانی از پیشرفت آن‌ها نیز بسیار مهم است. این کار به کودکان انگیزه می‌دهد تا به تلاش‌هایشان ادامه دهند. علاوه بر این، این باور را تقویت می‌کند که آن‌ها واقعاً قادر به تحقق اهداف خود هستند.

نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که شما باید آن‌ها را فریب دهید و آن‌ها را مجبور کنید باور کنند که قادر به انجام همه کارها هستند. محدودیت‌ها و شکست‌ها وجود دارد و همه ما با آن‌ها روبرو می‌شویم. به کودکانتان یاد بدهید که باید برای غلبه بر موانع تلاش کنند.

چه اقداماتی از سوی بزرگ‌ترها بر کودکان تاثیر می‌گذارد

برخی از اقدامات روزانه بزرگسالان که اعتماد به نفس کودکان را افزایش می‌دهد شامل موارد زیر می‌شوند

• زبان: هم لحن و هم خود کلمات برای ابراز احساسات نسبت به دیگران بسیار مهم هستند. بچه‌ها موجودات باهوشی هستند و بی‌اعتمادی یا شک و تردیدهایی را که شما بیان می‌کنید، تشخیص می‌دهند.
• حرکات: زبان غیرکلامی اگر به اندازه کلماتی که ادا می‌کنید مهم نباشد، بی‌ارزش هم نیست.
• توجه: بچه‌ها متوجه می‌شوند که شما بیشتر تلاش می‌کنید تا با فعالیت‌هایی که خوب می‌دانید به آن‌ها کمک کنید یا به آن‌ها توصیه کنید. برعکس، وقتی توقعات شما پایین است، تمایل کمتری به انجام آن فعالیت دارند.
• تقاضا: اگر انتظارات شما کم باشد، به تلاش کمتری از طرف آن‌ها راضی خواهید شد.

چطور از اثر پیگمالیون برای بهبود عملکرد کودکان استفاده کنیم

معلمان و والدین در پیشرفت یا پسرفت کودکان نقش مهمی دارند. اگر مدام به فرزندتان بگویید که او بد است، درنهایت بد می‌شود. در واقع، بد بودن انتظاری است که شما از او دارید و او نقشش را چنین فرض می‌کند و به همین شکل رفتار خواهد کرد. ما باید تجزیه و تحلیل کنیم که پیامی که به فرزندانمان می‌دهیم چیست، از او چه انتظاری داریم و می‌خواهیم چه چیزی را به او منتقل کنیم.

به همین دلیل بسیار مهم است که ما به عنوان والدین و مربیان از کلماتی که به کودکان منتقل می‌کنیم، آگاه باشیم تا جلوی پیشرفت آن‌ها گرفته نشود.

کودکان ابزاری برای رفع نیازهای شخصی ما نیستند. آن‌ها افراد منحصر به فردی هستند با سلایق، مهارت‌ها، توانایی‌ها و اهدافی که ممکن است با ما متفاوت باشد.

اثر پیگمالیون در تربیت کودکان مانند یک شمشیر دو لبه است. در عین حال که می‌تواند ابزار بسیار مهمی برای رشد آن‌ها باشد، اما همچنین می‌تواند سقفی ایجاد کند که رسیدن به آن برای آن‌ها بسیار دشوار است. نتیجه به نگرش شما نسبت به فرزندانتان بستگی دارد.

سؤالات متداول