زمان تقریبی مطالعه: 12 دقیقه
آیا تا به حال به دلیل لجبازی نوجوانان خود با مشکلاتی مانند تنش و اضطراب در محیط خانواده مواجه شده‌اید؟ لجبازی یکی از رفتارهای کاملاً طبیعی در بین نوجوانان است که در اغلب اوقات برای والدین نگران کننده است.
والدین در همه حالات به دنبال راه حلی برای تربیت صحیح فرزندان خود هستند. آنها می‌خواهند فرزندان خود را دررابطه‌با مسائل مختلف راهنمایی کنند و شرایط روحی مناسبی را برای آنها فراهم کنند. اما اغلب نوجوانان در این سن با نشان دادن واکنش‌هایی مانند عصبانیت، غر زدن، داد و فریاد و…از دستورات والدین سرپیچی می‌کنند تا خواسته‌های آنها اجرا شود.
اگر شما نتوانید رفتار آگاهانه‌ای در مقابل لجبازی فرزندتان در این سن انجام دهید باعث فاصله گرفتن او از خودتان می‌شوید.
در این مطلب به بررسی اینکه لجبازی در دوران نوجوانی با چه علائمی همراه است و والدین چگونه می‌توانند این مسئله را در نوجوانان کنترل کنند، می‌پردازیم.
تعریف لجبازی نوجوانان
لجبازی نوجوانان نوعی رفتار ناهنجار اما طبیعی در سن نوجوانی به شمار می‌آید. اگر فرزند شما رفتاری به دور از دلیل و منطق دارد، با شما مخالفت می‌کند و حاضر نیست دلیل منطقی شما را بپذیرد یعنی دارد با شما لجبازی می‌کند
طی این رفتار نوجوانان با پرخاشگری و پافشاری تلاش می‌کند تا تصمیمات خود را اجرا کنند. این رفتار با نشانه‌هایی مانند پافشاری روی خواسته‌های غیرمعقول، پایین نیامدن از موضع شخصی و مشاجره، قشقرق به‌پاکردن، گریه کردن، به دیگران ناسزا گفتن، آسیب رساندن به دیگران، شکستن وسایل و…همراه است.
علائم رایج لجبازی در نوجوان دختر و پسر
لجبازی در نوجوانان علاوه بر نافرمانی نسبت به خواسته‌ها و دستورات والدین با علائم و نشانه‌های خاصی همراه است. برخی از نشانه‌ها و علائم لجبازی نوجوانان عبارت است از:
- نوجوان لجباز به سرعت عصبانی می‌شود و با پرخاشگری تلاش می‌کند تا حرف خود را اولویت قرار دهد و از خواسته‌های دیگران سرپیچی کند.
- نوجوان لجباز توجهی به دستورات بزرگسالان ندارد و در برخی موارد به صورت عمدی رفتارهایی را خلاف قوانین و اصول خانه انجام می‌دهد تا آنها را اذیت کند.
- منزجر بودن از دیگران، تلافی کردن کارهای اطرافیان، مقصر دانستن دیگران و…چند نمونه از علائم رایج لجبازی در نوجوان دختر و پسر است.
- نوجوانان لجباز دائماً به این موضوع که کسی نمی‌تواند آنها به کار یا خواسته‌ای مجبور کند تأکید دارند.
علل لجبازی نوجوانان
علل لجبازی نوجوانان چیست؟ این سؤالی است که در نوجوانی فرزندان، در ذهن پدر و مادر مدام تکرار می‌شود. والدین با دانستن علت لجبازی در نوجوانان تا حدودی می‌توانند از میزان لجبازی آنها بکاهند. از جمله علل لجبازی در نوجوانان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رسیدن به دوران بلوغ
- تغییرات جسمی، روحی، روانی، شناختی
- نداشتن اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس
- نداشتن خودباوری
- تمایل به داشتن استقلال بیشتر و مسئولیت‌پذیری
- بحران‌های دوران نوجوانی
- کم‌رویی و خجالتی بودن
- رفتار نامناسب همسالان با او
- ناتوانی در بیان احساسات و خواسته‌ها
- کم‌توجهی والدین و اطرافیان
از چه سنی لجبازی در نوجوانان شروع می‌شود؟
معمولاً سن شروع لجبازی در نوجوانان از 12 سالگی و نزدیک به سن بلوغ است.
تفاوت لجبازی با پرخاشگری در نوجوانان چیست؟
برای برخی از والدین لجبازی و پرخاشگری تفاوتی ندارد. اما آنها باید بدانند که این دو از هم متفاوت هستند.
فرق لجبازی با پرخاشگری در این است که افراد پرخاشگر ممکن است تنها در رابطه با مسائل مختلف داد و فریاد کنند اما کسانی که لجباز هستند بدون دلیلی منطقی از دستورات دیگران نافرمانی می‌کنند و تنها روی خواسته‌های خود پافشاری می‌کنند.
تأثیر خانواده بر کنترل اختلال لجبازی نوجوانان
خانواده نزدیک‌ترین فرد به نوجوانان هستند. پدر و مادر زمان زیادی از وقت خود را با یکدیگر می‌گذرانند. به همین دلیل است که والدین با خصوصیات اخلاقی و علایق فرزند خود آشنا هستند. این مسئله باعث می‌شود تا والدین آسان‌تر بتوانند لجبازی در فرزندان را کنترل کنند. توجه و محبتی که والدین از دوران جنینی تا بزرگسالی به فرزندان خود دارند، باعث می‌شود تا فرزندان بهتر بتوانند لجبازی را در مقابل والدین کنترل کنند.
والدین با این مسئله که نوجوان آنها نسبت به چه موضوعاتی حساس است و لجبازی نشان می‌دهد، آگاه هستند؛ بنابراین می‌توانند در زمان کوتاهی راه‌حل مناسبی را برای جلوگیری از لجبازی نوجوانان در برابر موضوعی خاص به فرزندان خود پیشنهاد دهند. والدین با علایق فرزندان خود آشنا هستند. به همین دلیل می‌توانند در صورت لجبازی، شرایطی را محیا کنند تا نوجوانان با کمک علایق و لذت‌های خود رفتار لجبازانه خود را کنار بگذارد.
البته خانواده برای کنترل اختلال لجبازی نوجوانان باید از اطلاعات زیادی برخوردار باشند و رفتار درستی را برای کنترل این رفتار داشته باشند. رفتار غلط با نوجوانان لجباز تنها باعث لجبازی و تنش بیشتر در میان خانواده می‌شود. مطالعه کتاب، کمک گرفتن از روان‌شناسان و مشاوران از جمله کارهایی است که والدین برای افزایش سطح آگاهی و دانش خود در زمینه کنترل لجبازی می‌توانند انجام دهند.
رفتار درست والدین در برخورد با نوجوان لجباز چگونه است؟
والدین می‌توانند با افزایش آگاهی خود در زمینه کنترل و برخورد با نوجوان لجباز، از پرخاشگری و عصبانیت نوجوانان پیشگیری کنند. دادوفریاد رفتار اشتباهی است که بسیاری از والدین در برخورد با نوجوان خود انجام می‌دهند. والدین با کمی قاطعیت و رفتار مناسب می‌توانند به آرامی فرزند خود را کنترل کند تا احترام در خانواده حفظ شود و از لجاجت نوجوان کاسته شود.
والدین برای اینکه بتوانند رفتار درست و مناسبی در مقابل لجبازی یک نوجوان داشته باشند، باید این اصل را که نوجوان یک فرد است و مانند سایر انسان‌ها هویت دارد قبول کنند؛ بنابراین باید به او احترام گذاشته شود. این مسئله باعث می‌شود تا والدین نوجوانان خود را با سایر نوجوانان مقایسه نکنند و از یک راه‌حل واحد برای کنترل لجبازی استفاده نکنند.
درک کردن از رفتارهای درستی که والدین می‌توانند در مقابل لجبازی نوجوان خود انجام دهند. والدین باید از این مسئله که نوجوان آنها به چه فعالیت و کارهایی علاقه دارد، توجه کنند تا بتوانند فرزند خود را بیشتر درک کنند.
برای موضوعات ساده و پیش پا افتاده با فرزندان خود بحث و دعوا نکنید. مشاجره و بحث کردن باعث می‌شد تا نوجوانان رفتار خصومت آمیزی را با والدین در پیش بگیرند. بهترین کاری که والدین برای کنترل لجبازی در نوجوانان باید انجام دهند، فکر کردن از دیدگاه نوجوان است. این کار علاوه بر درک بیشتر باعث می‌شود تا والدین بتوانند رفتار مناسب‌تری را در برابر لجبازی داشته باشند.
رفتارهای اشتباه والدین در برخورد با نوجوان لجباز
لجبازی در نوجوانان در بسیاری از مواقع به دلیل تلاش برای استقلال بیشتر و تلاش برای مسئولیت‌پذیری اتفاق می‌افتد. رفتار غلط با نوجوانان لجباز باعث می‌شود تا نوجوانان به لجبازی خود بیشتر ادامه بدهند و والدین خود ارتباط صحیحی نداشته باشند. درک نکردن نوجوان دختر و پسر از جمله رفتارهای اشتباهی است که والدین در برخورد با فرزندان خود انجام می‌دهند.
انسان‌ها در هر سنی دارای افکار متفاوتی هستند؛ بنابراین ممکن است عقاید، رفتار، علایق، افکار و سایر ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری در انسان‌ها متفاوت باشد. والدین باید این مسئله را درک کنند و نوجوان خود را در برابر مشکلات متعدد همراهی کنند. لجبازی پدر و مادر در برابر لجبازی نوجوانان بدترین کاری است که والدین می‌توانند در هنگام بروز این رفتار اشتباه انجام دهند.
مشاجره، عصبانیت، لجبازی متقابل، دفاعی بودن، سخنرانی برای فرزندان، غر زدن، طعنه و کنایه زدن از جمله رفتارهای اشتباه والدین در برخورد با نوجوان لجباز است.
عوارض لجبازی نوجوانان چیست؟
لجبازی نوجوانان علاوه بر مشکلات زیادی که ممکن است برای والدین به همراه داشته باشد، باعث بروز مشکلات جدی در نوجوانان نیز می‌شود. عوارض این رفتار اشتباه باعث می‌شود تا نوجوانان در سنین بالاتر با مشکلات زیادی همراه باشند و قادر به استفاده از یک رفتار صحیح در هنگام مشکلات نباشند. عوارض لجبازی در نوجوانان عبارت هستند از:
- دختران و پسران لجباز در دوران نوجوانی بسیار حساس و لجباز می‌شوند.
- نوجوان لجباز در برخورد با دیگران کینه‌توزانه رفتار می‌کند.
- نوجوانان به لجبازی کردن به دیگران اهمیت نمی‌دهند و آنها را ناراحت می‌کنند.
- از دست دادن آرامش و نداشتن محیطی امن از دیگر عوارض لجبازی نوجوانان است.
- افراد لجباز به سرعت عصبانی می‌شوند و در برابر حرف‌های دیگران واکنش نشان می‌دهد.
- کنترل نشدن لجبازی در نوجوانان پیامدهای بسیار زیادی مانند روی آوردن به اعتیاد و… در این دوران به همراه دارد.
- باعث بروز مشکلاتی مانند پرخاشگری، افسردگی و سایر مشکلاتی روانی می‌شود.
راه‌های کنترل و درمان لجبازی نوجوانان
شما والدین باید با کنترل و درمان لجبازی نوجوانان تان می‌توانید از بروز آسیب‌های جدی به نوجوانان خود جلوگیری کنند. شما باید با افزایش سطح آگاهی و اطلاعات خود در زمینه کنترل لجبازی در نوجوانان و پرخاشگری آنها، از بروز مشکلات جدی در سنین بالاتر پیشگیری کنند.
راه‌های کنترل لجبازی در نوجوان دختر
اکثر دختران در دوران نوجوانی و بلوغ به دلیل رشد شناختی و اجتماعی، پیرو هویت، عقاید و افکار خود هستند؛ بنابراین ممکن است با بسیاری از کارهای والدین مخالف باشند. برای کنترل لجبازی در نوجوان دختر والدین باید قوانین اصولی و مرزهای مهمی را مطابق با فرهنگ خانوادگی خود تعیین کنند. در این دوران والدین باید با فرزندان خود بیشتر ارتباط بگیرند تا بتوانند اعتماد و توجه والدین را به خود جذب کنند.
در کنار برقراری ارتباط بیشتر با نوجوانان دختر، باید نکات مثبت و خصوصیات خود دختر به او یادآوری شود. مهربان بودن با نوجوان دختر در کنار بزرگ نکردن مسائل کوچک و اجازه دادن برای اجرای تجربه خطاهای سالم کمک می‌کند تا والدین بتوانند اختلال لجبازی در نوجوانان را کنترل کنند.
راه‌های کنترل لجبازی در نوجوان پسر
لجبازی در نوجوان پسر نسبت به دختر نوجوان بیشتر است. والدین باید در برابر لجبازی و پرخاشگری نوجوانان پسر مراقبت باشند. برخی از کارهایی که والدین باید در برابر لجبازی نوجوانان پسر انجام دهند عبارت هستند از:
- برای فرزندان پسر مانند فرزندان دختر مطابق با عقاید و فرهنگ خود حد و مرز تعیین کنید.
- به هیچ عنوان فرزندان خود را با تهدیدهایی که به هیچ عنوان نمی‌توانید آنها را عملی کنید، تنبیه نکنید.
- در هنگام لجبازی نوجوانان به هیچ عنوان داد و فریاد نزنید.
- شرایطی را فراهم کنید تا پسر شما با انجام کارهایی که به آن علاقه‌مند است، لذت ببرد.
- پسر نوجوان خود را درک کنید و تلاش کنید تا بتوانید راه‌حل‌های مفید و کارآمدی را برای مشکلات او پیشنهاد دهید.
سؤالات متداول
اولین رفتار صحیح با نوجوان لجباز این است که به آنها برای حل مشکلات خود راه‌حل پیشنهاد دهند. علاوه بر ارائه راه‌حل، همدلی، صحبت‌کردن با بیان نرم به همراه کمی شوخ‌طبعی، برخورد قاطعانه، تعیین حد و مرز و… از نکاتی است که والدین باید در برابر نوجوان لجباز انجام دهند.
لجبازی وضعیتی است که در اغلب نوجوانان به دلیل تغییرات جسمی، روحی، اجتماعی و…رخ می‌دهد، اتفاق می‌افتد. این تغییرات باعث می‌شود تا نوجوان دائماً با اطرافیان خود بحث و تنش داشته باشد. این دسته از نوجوانان با سرپیچی کردن و سرسخت بودن با اطرافیان خود لجبازی می‌کنند تا بتوانند خواسته‌های خود را به اجرا در بیاورند.
