زمان تقریبی مطالعه: 14 دقیقه
آیا رشد کودک هفت‌ساله من در مسیر درستی است؟ این سؤالی است که والدین کودکان هفت‌ساله شاید چندین بار از خود بپرسند. هر کودکی با سرعت فردی منحصربه‌فرد خود رشد می‌کند؛ اما این موضوع به معنای آن نیست که کودکان در مراحل رشد با یکدیگر بسیار متفاوت هستند، بلکه نقاط عطف و وضعیت‌های مشترکی برای شناسایی رشد در کودکان وجود دارد.
حوزه‌های اصلی رشد از دوران کودکی با توجه به تغییرات گسترده‌ای که در کودکان رخ می‌دهد، مورد بررسی قرار می‌گیرد. این تغییر در همه حوزه‌ها به‌صورت تدریجی و یا برجسته اتفاق می‌افتد. در حقیقت بررسی وضعیت تغییر در فرزندان با تمرکز بر شش حوزه جسمی – حرکتی، زبانی، عاطفی، شناختی، اجتماعی و شخصیتی صورت می‌گیرد.
نگران نباشید شما در نقطه شیرین فرزندپروری قرار دارید. موقعیتی که نشان می‌دهد فرزند هفت‌ساله شما اگرچه هنوز به خانواده وابسته است اما در حال گذار به مرحلة مستقل شدن است. ما در این مقاله سعی می‌کنیم شمارا با استانداردهای رشد کودک دلبندتان آشنا کنیم.
حوزه‌های استاندارد رشد کودکان هفت‌ساله
نقاط عطف رشد کودکان از آغاز تولد تا سن هفت‌سالگی با طیف وسیعی از احساسات پیچیده، ارتباط عمیق با دنیای طبیعی، جست‌وجوگری، خلق و آفرینش، اشتراک‌گذاری و درک شدن همراه است. بااین‌حال قبل از اینکه بتوانیم جنبه‌های فردی رشد در سن هفت سالگی را در کودکان مورد بررسی قرار دهیم، باید به‌خوبی با حوزه‌های استاندارد بررسی وضعیت رشد آشنا شویم.
در حقیقت فرزند هفت‌ساله شما باتوجه‌به تغییر در مراحل حرکتی، رشد جسمی، توانایی زبانی، درک شناختی، هویت اجتماعی و شخصیتی به‌عنوان یک کل شناخته می‌شود؛ و کودکان پس از گذار صحیح از این مراحل قادر به تشکیل یک زندگی توانمند هستند.
این شش مرحله زیربنای رشد و توسعه کودکان در بزرگ‌سالی هستند؛ و به‌عنوان یک رویکرد همه‌جانبه بالاترین پتانسیل رشد را برای هر کودک پرورش می‌دهد. در ادامه به تفکیک در مورد هریک از جنبه‌های رشد در کودک هفت‌ساله با شما صحبت می می‌کنیم.
رشد جسمی – حرکتی کودک هفت‌ساله
رشد جسمی از زمانی که کودک به دنیا میاید تا سنین نوجوانی سرعت بالاتری دارد. جسم کودک هفت‌ساله نیز درحال‌رشد است، اما نه به‌اندازه‌ای که تغییر جسم او را در سه‌سالگی تا دوران پیش‌دبستانی شاهد هستید. در این سن رشد با سرعت کمتری اتفاق می‌افتد. برای درک این موضوع به نشانه‌های زیر توجه کنید.
ویژگی ظاهری در هفت‌سالگی کودک
فرزند هفت‌ساله شما احتمالاً در این سن 10 سانتیمتر قد می‌کشد و 3 کیلوگرم اضافه‌وزن خواهد داشت. در این سن به طور معمول چهار دندان شیری را از دست می‌دهد. میان چشم‌ها و دست‌های کودک هماهنگی بیشتری وجود دارد. هماهنگی عضلات بزرگ و کوچک برای انجام حرکات ورزشی که نیاز به تحرک بسیار دارند، مثل دویدن.
اصول خواب کودک هفت‌ساله
خواب باکیفیت در رشد جسمی کودک بسیار مؤثر است و به او کمک می‌کند. در این سنکودک برای تنها خوابیدن مستقل می‌شود. برای رشد جسمی کامل او به حدود یازده ساعت خواب نیاز دارد.
خواب خوب کودک باعث می‌شود تا:
- بتواند بهتر تمرکز کند، چیزها را به‌خاطر بسپارد و رفتار خوبی داشته باشد،
- او را به یک یادگیرنده موفق تبدیل می‌کند
- در طول روز احساس خستگی نکند
- یادگیری بهتری داشته باشد
تغذیه کودک هفت‌ساله
میزان فعالیت بدنی کودکان در تعیین اندازه نیاز بدنشان به مواد مغذی تأثیرگذار است. کودکان بین 6 تا 7 سال به تغذیه و انرژی بسیاری نیاز دارند. بهتر است این کودکان حداقل 5 وعده در روز از سبزی‌ها و میوه‌ها در کنار وعده‌های غذایی خود استفاده کنند. والدین باید وعده‌های غذایی کودک هفت‌ساله را با غذاهای نشاسته‌ای، سیب‌زمینی، نان، ماکارونی و برنج کامل کنند. تخم‌مرغ، گوشت، نخود، لوبیا و سویا حاوی پروتئین بسیاری برای رشد کودکان هستند. مصرف روزانه شیر نیز در این سن توصیه می‌شود.
بهداشت و سلامت کودک هفت‌ساله
کودک هفت‌ساله باید بتواند به حمام برود، کارهای بهداشتی خود را هنگام استفاده از توالت انجام دهد.
دندان‌های خود را مسواک بزند و موهای خود را شانه کند.
چون در این سن کودک به مدرسه می‌رود حتماً باید موهای او از نظر بهداشتی بررسی شود تا در صورت ابتلا به شپش درمان شروع شود.
رشد حرکتی کودک در هفت سالگی
فرزندان ما همیشه در حال حرکت، یادگیری و پیشرفت هستند. کنجکاوتر می‌شوند و می‌خواهند بدانند همه چیز چگونه کار می‌کند. در این زمان جذابیت‌های زیادی برای کودک در حال شکل‌گیری است و ممکن است در پاسخ به این مرحله کودک دست به ریخت‌وپاش کردن وسایل بزند و یا اسباب‌بازی‌های خود را خراب کند.
کودک هفت‌ساله به هنر علاقه‌مند می‌شود، رنگ‌آمیزی می‌کند، نقاشی می‌کشد و بر قلم تمرکز بیشتری دارد.
کودکان در این سن بسیار فعال هستند، دائم بلند می‌شوند و حرکت می‌کنند. مانع آن‌ها نشوید و به یادگیری آن‌ها کمک کنید. این مرحله می‌تواند اهمیت فعال‌بودن و متعادل بودن را در انجام کارها به کمک والدین برای کودک روشن سازد. بسیار مهم است که کودک را تشویق کنید مهارت حرکتی خود را با انجام‌دادن ورزش تقویت کند.
باتوجه‌به توضیحات تا این مرحله باید متوجه شده باشید، کودکان در سنین 6 تا 7 سالگی در حال یادگیری هماهنگی، تعادل و مهارت‌های حرکتی هستند. اغلب کوکان هفت‌ساله، شناگرانی قوی می‌شوند. رقصیدن، دوچرخه‌سواری، طناب‌بازی، حفظ تعادل روی یک‌پا در سن 7 سالگی طبیعی است.
رشد زبانی در سنین 6 تا 7 سالگی
مهارت‌های زبانی و گفتاری کودکان در سنین 6 تا 7 سالگی و بالاتر تقویت می‌شود. کودکان در این سنین می‌توانند، دستورهای زبانی را فرابگیرند و از نشانه‌های دستوری نیز استفاده کنند. در انتخاب خود دقت به عمل می‌آورند و حتی در گفتار خود از تهدید و یا تشویق استفاده می‌کنند.
اما دقت داشته باشید، کودک شما تنها در حال یادگیری است و این مهارت‌ها به‌صورت متفاوتی در بین کودکان دیده می‌شود. ممکن است نگران باشید که چگونه می‌توانید در این مرحله به رشد او کمک کنید. دقت کنید که از کتاب‌های شعر و داستان برای ارتباط کلامی با کودک استفاده کنید.
ارتباط و توسعه زبان کودک هفت‌ساله چگونه باید باشد
شرکت در کلاس‌های شعر و سرود و یا اجرای نمایش علاوه بر تقویت رفتار اجتماعی، زبان کودک و دایره لغات او را وسعت می‌بخشد. کودک در 7 سالگی با اعتمادبه‌نفس و با صدای بلند آواز خواندن را یاد می‌گیرند. می‌توانند بین خوب و بد تمایز قائل شوند و باصفت‌های تفضیلی عالی، عالی‌تر کارها را توصیف کنند.
درصورتی‌که کودک شما با تأخیر به یکی از این ویژگی‌ها دست پیدا کرد، نگران نشوید؛ زیرا سرعت رشد فردی در این حوزه‌ها در کودکان تا حدودی با یکدیگر متفاوت است. ممکن است یک کودک سریع‌تر صحبت‌کردن را یاد بگیرد، اما کودک دیگر مهارت حرکتی بالایی داشته باشد و نتواند بسیار سخن بگوید.
بازی و راه‌های تقویت زبان کودک هفت‌ساله
برای تقویت هوش کلامی کودک در 7 سالگی می‌توانید مقاله هوش کلامی گاردنر را در سایت بازی بوک مطالعه کنید اما به طور مثال انجام فعالیت‌های زیر باتوجه‌به خصوصیات کودک هفت‌ساله مفید خواهد بود:
- روزانه شعر بخوانید و هر شب یک داستان تازه برای کودکان تعریف کنید.
- کتاب‌های سخت و علمی انتخاب نکنید. قدرت این انتخاب را به کودک دهید.
- نمایش بازی کنید، نقشی را به کودک دهید و خود یک نقش باشید.
- مهارت‌های گوش‌دادن را در فرزند ۷ساله خود تقویت کنید؛ مثلاً طول جمله با 9 کلمه و یا بیشتر باشد.
رشد عاطفی کودکان هفت‌ساله
خصوصیات عاطفی کودکی که در سن رشد و هفت‌سالگی قرار دارد، به‌صورت طبیعی در ارتباط با گروه‌های اجتماعی مختلف ظاهر می‌شود. رفتار کودک هفت‌ساله در این سن و هنگام مواجهه با چالش‌های ارتباطی کودکان دیگر نمایان می‌شود.
برای کمک به رشد مرحله عاطفی کودک باید اجازه دهید هنگام رویارویی با احساسات ناخوشایند حس واقعی خود را بروز دهد. همکاری با اعضای خانواده و یا گروه دوستان روش مناسبی برای رشد عاطفی کودکان است.
به نکات زیر توجه داشته باشید تا بتوانید تشخیص دهید، کودک شما در سن هفت‌سالگی چگونه نسبت به حوادث و اتفاقات اطراف خود واکنش نشان می‌دهد؛ و از مشکلات عاطفی که ممکن است برای کودکان هفت‌ساله‌تان پیش آید، پیشگیری کنید.
کودکان به‌راحتی احساسات خود را ابراز می‌کنند.
نسبت به گذشته بر روی رفتار خود در یک محیط عمومی کنترل بیشتری دارند.
در این سن احساس شکایت، حسادت و خجالت دارند.
ممکن است کودکان تمایل داشته باشند استقلال خود را با تصمیم‌گیری نشان دهند.
به کارهای گروهی توجه بیشتری دارند.
به بزرگ‌سالان دیگری همچون معلم یا مربی تمایل دارند و از آنان تقلید می‌کنند.
احساسات و عواطف دیگران را متوجه می‌شوند.
برخی از کودکان تمایل دارند به‌تنهایی وقت بگذرانند.
رشد شناختی در سنین شش تا هفت سالگی
اگر بخواهیم به ویژگی‌های شناختی کودک در سن هفت سال اشاره کنیم، باید بگوییم کودک قادر است اعداد، زمان و شمارش را یاد بگیرد؛ زیرا کودکان در سن هفت‌سالگی شمارش معکوس را انجام می‌دهند و ساعت را یاد می‌گیرند.
کودکان می‌توانند در این مرحله اطلاعات را دست‌کاری کنند و تفکر دیگران را استنباط کنند. این بدان معناست که کودک قادر است نقش بازی کند و کمی خیالات به آن اضافه کند. بازی‌های مناسب برای رشد شناختی فرزندانتان در این مرحله می‌تواند یادگیری شطرنج، به‌هم‌زدن جورچین و کنار هم گذاشتن قطعات جورچین باشد.
رشد اجتماعی در کودک هفت‌ساله
رشد روانی اجتماعی بیانگر چگونگی تطابق نیازهای فردی با نیازهای جامعه است. در نظر داشته باشید که کودکان در این زمان خانواده خود را با دیگر خانواده‌ها مقایسه می‌کنند. در این مرحله تلاش کنید به کودک در یافتن علایقش کمک کنید و از تقلا کردن او در یک‌رشته جلوگیری کنید.
کودک هفت‌ساله در کارهای گروهی شرکت می‌کند، دوستان بیشتری می‌یابد که نتیجه آن رشد اجتماعی کودک است. به بازی‌های کامپیوتری علاقه‌مند می‌شوند، یا زمان زیادی را در مقابل تلویزیون می‌نشینند، پس بهتر است زمان مشخصی را برای این کار تعیین کنید.
مهارت‌های اجتماعی لازم در هفت سالگی با توصیه به مشغول کردن کودک در کارهای خانه آغاز می‌شود. در حقیقت کودک اولین اجتماع را پس از تولد با پدر و مادر تجربه می‌کند. در سن هفت سالگی کودک انتخاب می‌کند در خانواده و خارج از آن با چه کسانی ارتباط داشته باشد.
فضاهای باز همانند پارک‌ها، مؤسسه‌های آموزشی و شرکت در مجموعه‌های ورزشی از روش‌های مؤثر برای رشد اجتماعی کودکان در هفت سالگی است. در این مرحله ممکن است کودک نسبت به بدن خود متواضع باشد. سعی کنید در این زمان کودک را کنترل کنید. لازم نیست که به او بگوید چه‌کار کند و چه‌کار نکند؛ تنها باید او را نظارت کنید و از دور مراقب رفتار اجتماعی او باشید.
رشد شخصیتی کودک هفت‌ساله
خصوصیات اخلاقی کودک هفت‌ساله پیش از 7 سالگی در حال شکل‌گیری است. فعل‌وانفعالات دوران کودکی پایه و اساس چگونگی شکل‌گیری مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی آنان در آینده است. نگرانی، کشمکش، درگیری میان والدین به‌شدت بر رشد فرزند تأثیر می‌گذارند. میزان دل‌بستگی میان والدین و اعضای خانواده بر توسعه روابط کودک در آینده تأثیرگذار است.
توصیه‌های مؤثر برای رشد شخصیت کودک هفت‌ساله
هماهنگی با کودک و مراقبت از او در سال‌های اولیه منجر به شکل‌گیری دل‌بستگی ایمن در فرزند می‌شود. این امر باعث می‌شود، فرزندان در رویارویی با چالش‌های زندگی انعطاف‌پذیر باشند.
به دنبال فرصت‌هایی باشید تا با بچه‌های هم سن خود ارتباط برقرار کنند و به آن‌ها کمک کنید هم با کودکان و هم با بزرگ‌سالان ارتباط برقرار کنند.
در مورد شناخت و مدیریت احساسات به کودک خود آموزش دهید.
همان‌طور که آن‌ها بزرگ‌تر می‌شوند، با آن‌ها در مورد دوستی‌های سالم و نحوه مقابله با فشار همسالان صحبت کنید.
باورهای غلط درباره تربیت کودک هفت‌ساله
باور غلط و رایج در دنیای امروزی درباره خصوصیات کودک در هفت سالگی این است که آنان را به حال خود رها کنید. نیازی نیست شما نقش یک مأمور و یا یک کنترل‌گر داشته باشید. شما باید کودک را زیر نظر بگیرید و در مواقع ضروری و لازم به‌آرامی وارد عمل شوید. یا هنگامی‌که با کودک خود تنها شدید درباره اتفاق غیرمنتظره‌ای که ممکن است برای او نیز پیش بیاید صحبت کنید.
سؤالات متداول
کودک هفت‌ساله باید بداند که از بدن خصوصی خود در مقابل افراد غریبه و آشنا محافظت کند، یا مسائل خصوصی بدن خود را به‌راحتی با والدین در میان بگذارد.
تشویق، تحسین و همکاری با کودک در فعالیت‌های روزانه همچون شعرخوانی، کتاب خواندن، ورزش‌کردن، کنترل خشم و تمرکز حواس والدین بر حضور در کنار فرزند، تأثیر مثبتی بر شکل‌گیری رفتار اجتماعی فرزند می‌گذارد.
تغییرات ظاهری به‌کندی و آرامی در کودک شکل می‌گیرد و خیلی در ظاهر فرزند نمایان نمی‌شود؛ اما ازنظر شناختی، اجتماعی و عاطفی این دوره بسیار مهم، حساس و حائز اهمیت است. روابط کودک با خانواده در این سن، تأثیر بسیاری بر مهارت‌های اجتماعی او در آینده می‌گذارد.
