هوش جنین و روش‌های افزایش آن در دوران بارداری مادر

زمان تقریبی مطالعه: 12 دقیقه

به محض اینکه شما خبردار می‌شوید که باردار هستید، غریزه مادرانه شما وارد عمل می‌شود. طبیعتاً، شما چیزی جز بهترین‌ها را برای جنینی که در درون شما در حال رشد است، نمی‌خواهید و اینجا است که شروع به جستجوی کارهای بسیاری مثل روش‌های رشد هوش جنین، بهترین تغذیه برای او، غذاهایی که او را زیباتر می‌کند و غیره می‌کنید. از میان همه این عوامل، در این دوره و زمانه باهوش بودن فرزند اصلی‌ترین ویژگی است که برای آن تلاش می‌کنند.

 اما واقعاً چه کارهایی برای تقویت هوش جنین در بارداری مناسب است؟ چگونه می‌توانیم کاری کنیم که کودک باهوشی داشته باشیم؟ ادامه مقاله را بخوانید تا به طور مفصل به این موضوع بپردازیم.

هوش جنین به چه معناست؟

هوش جنین از درون رحم مادر شروع به رشد می‌کند. البته هوش تعاریف بسیار مختلفی دارد و در حقیقت گفتن یک تعریف واحد برای آن کار آسانی نیست. ظرفیت انتزاع، منطق، درک، خودآگاهی، یادگیری، دانش عاطفی، استدلال، برنامه‌ریزی، خلاقیت، تفکر انتقادی و حل مسئله همه ویژگی‌هایی هستند که می‌توانند در کودکان و بزرگسالان به‌عنوان هوش معنا شوند. به طور کلی، هوش را می‌توانیم به‌عنوان توانایی درک یا پردازش اطلاعات، و حفظ آن به عنوان دانشی برای رفتارهای سازگارانه در یک محیط یا زمینه توصیف کرد.

با این تصور، شاید تصور کنید هوش مفهومی است که بخش زیادی از آن در تعامل با محیط شکل می‌گیرد. اگرچه این برداشت تا حدی درست است؛ اما باید بدانید هر فرد ظرفیتی حیاتی برای هوش و استعداد را با خود حمل می‌کند که از دوران جنینی او شکل می‌گیرد و پایه‌ریزی می‌شود؛ بنابراین مادر در این دوران می‌تواند تأثیر مهمی در افزایش هوش جنین خود داشته باشد و آینده او را تا حدی تعیین کند.

مراحل رشد طبیعی مغز جنین در بارداری چیست؟

رشد جنین فرآیندی منظم و پیچیده است و دوره قبل از تولد نیز بخش مهمی از روند رشد در نظر گرفته می‌شود. رشد مغز نوزاد معمولاً از هفته سوم بارداری شروع می‌شود و در طی آن اتصالات عصبی شروع به شکل‌گیری می‌کنند و با رسیدن به سه ماهه دوم، بافت‌های مغز تشکیل می‌شود.

در پایان ۲۴ هفته در طول سه ماهه دوم، مغز کودک به طور کامل رشد می‌کند؛ بنابراین می‌توانیم سه ماهه دوم بارداری را یک دوره حیاتی برای تشکیل نقشه اتصالات عصبی در مغز بدانیم که مادر می‌تواند تأثیر مهمی در آن داشته باشد. رشد مغز جنین را به‌طور کلی به سه بخش تقسیم می‌کنند. در مرحله اول، سیستم عصبی مرکزی مغز جنین رشد خود را آغاز می‌کند و در این دوران تغذیه کافی و غنی بسیار مهم خواهد بود.

در مرحله دوم رشد مغز جنین که از حدود ۶ هفتگی آغاز می‌شود اتصالات مغزی و بافت مغزی شروع به رشد می‌کنند. در این دوره، سیستم عصبی کودک به‌طور کامل رشد می‌کند و او حالا قادر به شنیدن و حرکت دادن سر خود است. کودک شما در این دوران همچنین می‌تواند حرکات صدای شما را دنبال کند پس اگر می‌خواهید برای افزایش هوش جنین در دوران بارداری کاری کنید، می‌توانید از شش هفتگی برای او داستان بخوانید، موسیقی‌های بی‌کلام بگذارید و با کودک خود حرف بزنید.

در مرحله سوم از رشد مغزی، رشد مغز مانند یک انسان کامل می‌شود و می‌تواند حواس پنج‌گانه را متوجه و اطلاعات را پردازش کند. البته رشد مغز جنین تا 3 سال اول پس از تولد نیز ادامه خواهد داشت.

آیا می‌توان به تقویت هوش جنین در بارداری پرداخت؟

بله! از آنجا که رشد مغز از دوران بارداری و جنینی آغاز می‌شود مادران باردار می‌توانند به کمک عواملی مانند رعایت تغذیه سالم، ورزش در دوران بارداری و مصرف ویتامین‌ها هوش جنین خود را تقویت کنند. رشد مغز کودک در دوران بارداری به عوامل بسیاری بستگی دارد که هر کدام از آن‌ها تأثیرات مختلفی را می‌توانند بر مغز داشته باشند.

اما به‌طور کلی، تحقیقات نشان داده مادرانی که کودک باهوش می‌خواهند می‌توانند علاوه بر تأثیرات ژنتیک با مکمل‌های کمکی هوش کودک خود را تقویت کنند.

در مقاله‌ای مجزا به تربیت جنین در بارداری پرداخته‌ایم که مکمل تقویت هوش است.

عوامل تأثیرگذار بر هوش جنین در دوره بارداری

اگر شما در دوران بارداری خود به سر می‌برید و یا قصد آن را دارید، حتماً کنجکاوید که بدانید چه عواملی بر هوش کودک در دوران بارداری تأثیرگذار خواهد بود. به همین دلیل ما بدون معطلی به سراغ معرفی مهم‌ترین عواملی می‌رویم که شما می‌توانید به کمک آن‌ها کودکی باهوش داشته باشید.

عشق مادر

شاید تعجب کنید؛ اما باید بگوییم از میان صدها عامل تأثیرگذار بر هوش جنین در دوره بارداری، تأثیر عشق مادر بی‌نظیر است. زمانی که شما با کودک خود حرف می‌زنید و احساس عشقی که نسبت به او دارید را بیان می‌کنید حواس کودک نیز به کار می‌افتد و رشد بهتری را تجربه خواهد کرد. احساسات و عواطف دوران جنینی همچنین در ذهن کودک باقی خواهد ماند و در آینده نیز به او کمک می‌کند.

صحبت کردن مادر با جنین درون شکم در تقویت دایره لغات او نیز مؤثر خواهد بود و می‌تواند پایه‌های یادگیری را در او تقویت کند. کودکانی که در دوران بارداری مادر عشق و محبت دریافت کرده‌اند همچنین از هوش بهتری برخوردار خواهد بود و زودتر شروع به صحبت کردن می‌کنند.

تغذیه مادر در دوران بارداری

تغذیه مادر در دوران بارداری را باید مؤثرترین عامل در هوش جنین پس از ژنتیک بدانیم. تغذیه و رژیم غذایی غنی، از مواد معدنی، پروتئین‌ها و انواع ویتامین‌ها عواملی هستند که کمک می‌کنند جنین رشد مغز بهتری داشته باشد. مصرف انواع غذاهای دریایی نیز به دلیل امگا 3 ایی که دارد علاوه بر رشد مغز کودک، احتمال ابتلای او به اختلالاتی مانند اوتیسم را نیز کاهش می‌دهد.

وزن مادر در بارداری

وزن مادر در دوران بارداری می‌تواند عامل مؤثر دیگری بر هوش جنین باشد. چندین مطالعه نشان داده است که افسردگی و چاقی مادر، خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی و روانپزشکی را در فرزندان افزایش می‌دهد. چاقی مادر همچنین به دلیل این که تحرک بدنی او را کاهش می‌دهد می‌تواند در رشد مغز کودک تأثیراتی بگذارد و شکل‌گیری سیستم‌های عصبی را با مشکل مواجه کند.

میزان آهن

آهن علاوه بر ضرورتی که برای رشد جنین و جفت دارد در بهره هوشی کودک نیز مؤثر است. با تأمین آهن در دوران بارداری، اکسیژن رسانی به بافت‌های جنین افزایش می‌یابد و بدین ترتیب با رشد مغزی بهتر، کودک از IQ بالاتری برخوردار خواهد بود.

 ورزش

برخلاف تصور بسیاری که معتقدند مادران باردار نباید تحرک زیادی داشته باشد، تحقیقات بسیاری ثابت کرده‌اند که جنین مادرانی که فعالیت بدنی کافی و مناسب داشته‌اند نوزادانی با ضریب هوشی بالا به‌دنیا آورده‌اند. ورزش کردن مادر همچنین به بهبود حرکات تنفسی کودک، اکسیژن رسانی به مغز و گسترش سیستم عصبی جنین کمک می‌کند.

تولد دیررس

جالب است بدانید نوزادانی که دیرتر از موعد متولد شده‌اند بهره هوشی مطلوب‌تری از سایر نوزادان داشته‌اند.

راه‌ها و روش‌های افزایش هوش جنین در بارداری

همه ما می‌دانیم که داشتن یک سبک زندگی سالم در دوران بارداری تأثیر بسیار خوبی بر سلامت و نیز برای افزایش هوش جنین شما دارد. خبر خوب این است که با انجام چند فعالیتی که مادران آینده می‌توانند انجام دهند، می‌توانند تأثیر زیادی بر روی هوش فرزندشان داشته باشد. از اجتناب کردن مصرف الکل و مواد مخدر گرفته تا ورزش منظم، مادران باردار می‌توانند به نوزادان خود برای موفقیت در مراحل بعدی زندگی کمک کنند. در اینجا با انجام چند کار ساده و آسان برای زنان باردار ذکر شده است که می‌تواند برای افزایش و تقویت هوش جنین مفید باشد.

ورزش کنید

برخلاف تصور رایج، ورزش در دوران بارداری به طور کلی بی‌خطر است. در واقع، زنان بارداری که قبل از باردار شدن فعالیت بدنی داشتند، می‌توانند در دوران بارداری تا زمانی که برایشان سخت نباشد، ورزش کنند. علاوه بر کمک کردن به مادران باردار برای تقویت استقامت در دوران بارداری، گفته می‌شود که ورزش کردن جریان خون را به رحم افزایش می‌دهد که برای تقویت هوش جنین در دوران بارداری نیز مؤثر است. فعالیت بدنی برای مادران باردار، اثرات مفیدی برای کاهش خطر ابتلا به دیابت بارداری، انعطاف‌پذیری بیشتر در مفاصل دارد که همه کمک می‌کنند نوزاد سالم‌تر رشد کند.

توجه داشته باشید که ضروری است که قبل از انجام هر نوع ورزشی با یک متخصص مشورت کنید و با برنامه اختصاصی خود پیش بروید.

از مصرف الکل، مواد مخدر و نیکوتین خودداری کنید

تنباکو و مواد مخدر در رشد سلول‌های شناختی مغز اختلال ایجاد می‌کنند. همچنین مصرف الکل در دوران بارداری می‌تواند منجر به سندرم الکل جنینی شود و اغلب منجر به ضریب هوشی پایین، مهارت‌های شناختی ضعیف، کمبود توجه می‌شود. همچنین نیکوتین موجود در تنباکو رگ‌های خونی شما را منقبض می‌کند و منجر به کاهش جریان خون و تغذیه کودک در حال رشد شما می‌شود که بر تقویت هوش جنین در بارداری تأثیر می‌گذارد و می‌تواند پیامدهای طولانی مدت برای عملکرد و ساختار مغز داشته باشد.

شکم خود را ماساژ دهید و بدون استرس بمانید

مطالعات نشان داده است که جنین می‌تواند حس لامسه را در رحم مادر احساس کند. ماساژ دادن یا مالش آرام شکم به تقویت و افزایش هوش جنین در بارداری کمک می‌کند. به این توجه داشته باشید که استرس می‌تواند به رشد مغز آسیب برساند و باعث زایمان زودرس نیز می‌شود. هر چه جنین بیشتر در رحم مادر باشد، زمان بیشتری برای رشد سالم مغزش در اختیار دارد؛ بنابراین، برای مادران آینده مهم است که از استرس دوری کنند و در طول بارداری آرامش خود را حفظ کند.

دریافت مکمل‌های بارداری

 به عنوان یک مادر آینده، مهم است که مواد مغذی مورد نیاز برای بارداری سالم و همچنین مواد مغذی مورد نیاز کودک برای رشد مناسب را دریافت کنید. حتی اگر غذاهای متنوعی بخورید، دریافت تمام مواد مغذی مورد نیاز خود و کودکتان از طریق رژیم غذایی دشوار است؛ بنابراین مصرف ویتامین و مکمل‌های دوران بارداری به شما کمک می‌کند تا مطمئن شوید که مقدار مناسبی از مواد مغذی را در طول بارداری دریافت می‌کنید.

همچنین مکمل‌های دوران بارداری به رشد صحیح هوش جنین کمک می‌کنند. داشتن یک روتین ثابت مکمل می‌تواند به جلوگیری از وزن کم هنگام تولد، نقص‌های مادرزادی و برخی زایمان‌های زودرس کمک کند. مکمل‌های دوران بارداری تقریباً در هر داروخانه‌ای بدون نسخه در دسترس هستند.

تحریک حواس جنین در دوران بارداری

جنین در دوران بارداری، به تحریک‌های مادر واکنش نشان می‌دهند. حس چشایی و بویایی ارتباط نزدیکی با هم دارند و در مغز جنین به روشی بسیار مشابه درک می‌شوند. گیرنده‌های بویایی از هفته هشتم بارداری شروع به رشد می‌کند و در حدود بیست و چهار هفتگی کامل می‌شود که در نتیجه جنین شما با حس بویایی کاملاً توسعه یافته به دنیا می‌آید.

در هفته سی‌ام، شنوایی جنین به حدی می‌رسد که می‌تواند صداهای مادر، به ویژه ضربان قلب را تشخیص دهد و به آنچه که می‌شوند واکنش نشان دهد. هنگامی که دست خود را روی شکم خود قرار می‌دهید، می‌توانید حرکات پر و آرام را او را احساس کنید. بسیار مهم است که هر چه زودتر با جنینی که در درون شما در حال رشد شنوایی است، صحبت کنید تا او با صداهایی که دوست دارد آشنا شود. مطالعات نشان می‌دهد که نوزادان می‌توانند صداهایی را که به طور مرتب در دوران بارداری شنیده‌اند، به‌خوبی تشخیص دهند، به‌خصوص اگر آهنگ‌هایی باشند که مادرشان خوانده است.

علاوه بر همه، لمس مادر اولین حسی است که جنین احساس می‌کند. به همین دلیل حس لامسه مهم‌ترین حس برای نوزاد در چند ماه اول پس از تولد است. تماس فیزیکی با مادر برای ایجاد پیوندهای عاطفی بسیار مهم است؛ بنابراین وقتی کودکتان لگد می‌زند، می‌توانید با فشار دادن آرام روی ناحیه‌ای که ضربه زده است به او پاسخ دهید.

عوامل مؤثر در اختلال هوش جنین

عواملی وجود دارد که می‌تواند در هوش کودک اختلال ایجاد کند. برای نمونه، تغذیه نامناسب مادر می‌تواند باعث نقایصی مانند تأخیر رشد حرکتی، تأخیر رشد زبان، اختلال در گفتار و رفتار و حتی افت بهره هوشی شود. اما چه عواملی می‌تواند در رشد هوش جنین اختلال ایجاد کند؟

• کمبود اسیدفولیک
• ویروس توکسوپلاسموز
• کمبود ویتامین D
• سفلیس
• اعتیاد به مواد مخدر و الکل

آنچه گفتیم همه عواملی هستند که می‌توانند به طریقی باعث اختلال در رشد هوش کودک شود؛ بنابراین، مراقبت‌ها دوره بارداری، چکاپ منظم و ماهانه و تغذیه و ورزش کارهایی هستند که شما می‌توانید برای به سلامت پشت سر گذاشتن دوران بارداری خود انجام دهید و کودک باهوشی نیز داشته باشید.

سؤالات متداول