زمان تخمینی مطالعه: 9 دقیقه
اگر به دنبال راهحلی برای کشف درست استعدادها و تواناییها در کودکان خود هستید تا به حال نام انواع تست هوش از جمله تست هوش ریون به گوشتان خورده است. شناخت تواناییهایی ذهنی و استعداد کودکان به والدین کمک میکند تا مسیر درستی را برای پیشرفت فرزندان خود انتخاب کنند. یکی از راههای شناخت تواناییهای ذهنی و قدرت هوش انسان، انجام تست هوش است.
امروزه تست هوشهای متنوعی برای ارزیابی هوش سیال و متبلور کودکان و بزرگسالان طراحی شده است که به والدین کمک میکند تا از قدرت مغز فرزندان خود و استعدادهای آنان آگاه شوند. تست هوش ریون (Raven) یکی از کارآمدترین تستهایی است که برای ارزیابی هوش انسان در سنین مختلف استفاده میشود. در این مطلب به شرح کامل آزمون هوش ریون میپردازیم.
تست هوش ریون (Raven) چیست؟
تست هوش ریون نوعی آزمون غیرکلامی متشکل از ماتریسهای پیشرونده است که برای اندازهگیری هوش انسان در سنین مختلف طراحی شده است. بررسی نتایج این تست هوش کودکان نشاندهنده هوش سیال، هوش عمومی و استدلال انتزاعی انسان است. تست ریون در کودکان دارای 60 سؤال و برای بزرگسالان 90 سؤال است. طراحان این تست، سؤالات را بر اساس میزان سختی مرتب میکنند.
در واقع آخرین سؤال از تست هوش ریون (Raven) به عنوان سختترین سؤال آزمون شناخته میشود که بسیاری از افراد قادر به حل آن نیستند. پس از انجام این آزمون، میزان توانایی استدلال فرد آزموندهنده توسط افراد متخصص در حوزه تحلیل تستهای هوش، تعیین میشود.
شکلگیری تست هوش تصویری ریون به چه زمانی برمیگردد؟
آزمون ریون برای اولینبار توسط فردی به نام جان سی ریون طراحی شد. در واقع ریون در سال 1936 با طراحی سؤالاتی در قالب ماتریس، به این آزمون هوش توسعه بخشید. اگرچه ریون در سال 1936 این آزمون هوش را توسعه بخشید؛ اما زمان انتشار ماتریسهای پیشرونده ریون در بریتانیا در سال 1938 بود.
انواع مختلف تست هوش Raven
امروزه تست هوش تصویری IQ (ریون) به طور گسترده برای روانسنجی کاندیدها قبل از استخدام در فرصتهای شغلی با سطوحی مختلف انجام میشود. تست هوش تصویری ریون دارای سه شکل مختلف است. هر کدام از این تستها میتوانند نشاندهنده اطلاعاتی چون میزان دقیق هوش عمومی، هوش سیال، ظرفیتهای شناختی و قدرت تحلیل افراد باشند. انواع آزمون ریون به شرح زیر هستند:
تست هوش ریون استاندارد
ماتریسهای پیشرونده استاندارد شکل اصلی آزمون ریونی است که توسط جان ریون طراحی شده است. این آزمون در یک پسزمینه سفیدرنگ، با جوهر سیاهوسفید پیاده میشود. تست هوش ریون استاندارد در سال 1938 طراحی شده است. در تست هوش IQ ریون 60 سؤال باید در عرض 40 دقیقه پاسخ داده شود. در بسیاری از موارد برای مشاغلی که در سطوح ابتدایی دسته بندی میشوند، از آزمون ریون استفاده میشود. امروزه برای ارزیابی قدرت تصمیمگیری و توانایی تحلیل انسانها از آزمون ریون استفاده میشود.
تست هوش ریون رنگی
ماتریس پیشرونده رنگی محبوبترین نوع تست هوش تصویری ریون است که معمولاً برای اندازهگیری میزان هوش و تواناییهای شناختی کودکان و افراد مسن استفاده میشود. والدینی که مایل به شناخت هوش سیال کودکان 5 تا 9 سال خود هستند؛ میتوانند با این تست هوش رنگی، به تشخیص دقیق قابلیتهای شناختی فرزند خود بپردازند. همچنین آن دسته از افراد مسنی که با کاهش تواناییهای شناختی مواجه هستند؛ کاندید مناسبی برای انجام تست هوش تصویری ریون رنگی هستند.
تست هوش ریون بزرگسالان یا پیشرفته
ماتریسهای پیشرونده پیشرفته، نمونهای پیچیدهتر و دشوار از آزمون ریون استاندارد هستند. تست ریون پیشرفته بهگونهای است که میتواند شرکتکنندگان را با سطح بالاتری از تواناییهای شناختی آشنا کند. تست هوش IQ مدل ریون پیشرفته، از 36 سؤال تشکیل شده است که شرکتکنندگان باید در عرض 40 دقیقه به آنها پاسخ دهند. سؤالات ماتریسهای پیشرونده پیشرفته از آسان به سخت مرتب میشود.
این آزمون معمولاً برای افراد بزرگسالی برگزار میشود که در جایگاه مدیریت یا سطوح شغلی بالاتر در حال فعالیت هستند. در واقع اگر فردی برای قبول شدن در جایگاهی نیاز به سطوح بالاتری از تواناییهای شناختی دارد؛ باید این آزمون را انجام دهد. با انجام این آزمون تواناییهای شناختی و هوش سیال نوجوانان و بزرگسالانی که از هوشی بالاتر از حد متوسط برخوردار هستند؛ به چالش کشیده میشود.
تست هوش Raven چه چیزی را اندازهگیری میکند؟
تست هوش IQ ریون در کودکان به اندازهگیری دقیق هوش عمومی میپردازد. تست هوش ریون در کودکان با اندازهگیری هوش عمومی و هوش سیال به بررسی عملکرد شناختی، مهارتهای دیداری، قدرت تحلیل اطلاعات، توانایی انتقادی و استدلال انتزاعی آنها میپردازد. روانشناسان هوش انسان را به دو بخش مجزا به نام هوش سیال و هوش متبلور تقسیمبندی کردهاند. البته این بدان معنی نیست که مغز انسان از دو بخش تشکیل شده است.
هوش سیال نشاندهنده توانایی فرد در حل مسائل استدلالی است. این هوش به کودکان کمک میکند تا بتوانند الگوها و روابط را به خوبی درک کنند. هر چقدر توانایی کودک در درک الگوهای هندسی و تشخیص ارتباط میان آنها بیشتر باشد؛ نتیجه آزمون با موفقیت بیشتری همراه است. در نتیجه کودک موردنظر از هوش عمومی بالاتری برخوردار است.
از تست هوش ریون چه استفادههایی میشود؟
آسان بودن تفسیر نتایج تست هوش ریون باعث کاربرد گسترده آن در موقعیتهای مختلف شده است. این تست وابسته به مهارت خواندن یا نوشتن نیست و همین امر موجب شده است تا امکان استفاده از این تست برای افراد مختلف وجود داشته باشد. از این تست معمولاً برای اندازهگیری میزان هوش عمومی کودکان، بزرگسالان و افراد مسن استفاده میشود. در بسیاری از ارگانها برای استخدام نیرو از این تست هنگام بررسی وضعیت هوش متقاضیان استفاده میشود. امروزه در بسیاری از مدارس مانند مدارس تیزهوشان یا سمپاد از تست ریون برای انتخاب و گزینش دانشآموزان جدید و بررسی وضعیت هوش آنها استفاده میشود.
انجام تست ریون در کودکان چه مزایا و معایبی دارد؟
اگر مطالعه کوتاهی در رابطه با آزمون ریون داشته باشید؛ قطعاً از این موضوع آگاه هستید که امکان تشخیص میزان هوش برای تمام سنین توسط این تست وجود دارد؛ بنابراین؛ محدودیتی از بابت سن یا جنسیت برای این مدل آزمون هوش وجود ندارد و همین مزیت باعث شده است تا به طور گسترده از تست ریون برای ارزیابی هوش انسانها استفاده شود. علاوه بر نداشتن محدودیت سنی، همه انسانها بدون داشتن مهارتهای ارتباطی و حرکتی، میتوانند از این تست برای بررسی هوش سیال استفاده کنند.
با وجود مزایای ذکر شده برای تست هوش IQ مدل ریون، طولانی بودن زمان انجام تست و تمرکز جدی آن روی هوش سیال مغز انسان، چند مورد از نقاط ضعف این تست هستند. تمرکز روی این جنبه از هوش انسان باعث شده است تا بسیاری از ظرفیتهای شناختی مغز انسان در این تست بررسی نشوند.
آزمون هوش ریون شامل چه سؤالاتی است؟
آزمون هوش ریون متشکل از سؤالاتی است که با اشکال هندسی بصری طراحی شدهاند. هر سؤال از آزمون هوش ریون دارای یک قطعه گم شده است که فرد آزموندهنده باید از میان 6 تا 8 پاسخی که ارائه داده میشود؛ گزینه درست آن را انتخاب کند. پاسخ هر سؤال از طریق بررسی و تحلیل الگوها و همچنین ارتباط میان سؤال اصلی و پاسخهایی که ارائه داده میشود؛ انتخاب میشود.
رده هوشی افراد با استفاده از نتایج تست ریون به چند دسته تقسیم بندی میشود؟
در تست هوش IQ مدل ریون میانگین نمره یک فرد را 100 در نظر میگیرند. در اغلب موارد بیشترین نمره 140 و کمترین نمره 60 است. نتیجهای که شرکت کنندگان در این آزمون به دست میآورند؛ با میانگین نمرات گروه آزمایشی مقایسه میشود. برای مثال اگر نتیجه تست هوش ریون ۱۲۰ باشد؛ یعنی او 20 امتیاز نسبت به نمونه آزمایشی بالاتر است. همچنین اگر نتیجه آزمون کودکی 70 باشد؛ یعنی او ۳۰ امتیاز از نمونه آزمایشی پایینتر است. رده هوشی افراد با استفاده از نتایج این آزمون به چند دسته تقسیم میشوند که عبارت هستند از:
| درصد از جمعیت جهان | طبقهبندی IQ | محدوده تست هوش |
| 2.1 ٪ | بسیار برتر یا نابغه | بالاتر از 130 |
| 4/6 ٪ | برتر یا باهوش | 121 تا 130 |
| 7/15 ٪ | میانگین بالا یا باهوش | 111 تا 120 |
| ۱/۵۱ ٪ | میانگین یا متوسط | 90 تا 110 |
| ۷/۱۳ ٪ | میانگین پایین یا متوسط ضعیف | 80 تا 89 |
| ۴/۶ ٪ | خط مرزی | 70 تا 79 |
| ۱/۴ ٪ | فوق العاده کم یا عقب مانده | نمرات زیر 70 |
سؤالات متداول
تست هوش ریون به اندازه گیری دقیق هوش عمومی، قدرت استدلال، هوش سیال، مهارتهای دیداری، توانایی رمزگشایی و الگویابی، تفکر مفهومی و تفکر انتقادی میپردازد.
از تست ریون در کودکان برای بررسی میزان هوش آنان قبل از ورود به مدارس خاص مانند تیزهوشان یا قبل از انتخاب متقاضیان برای کار در ارگانهای دولتی و نظامی استفاده میشود.
تست ریون با مزایایی چون مقرون به صرفه بودن، دسترسی آسان، نداشتن محدودیت سنی همراه است. همچنین طولانی بودن زمان آزمون و تمرکز روی هوش سیال و توجه نداشتن به سایر ظرفیتهای شناختی به عنوان نقاط ضعف آزمون ریون در کودکان شناخته میشود.
تست هوش ریون وابسته به وضعیت اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و… نیست؛ بنابراین محدودیتی برای انسانها ایجاد نمیکند. همچنین امکان انجام این تست برای تمام افراد وجود دارد؛ اما این تست تنها به هوش عمومی و سیال انسان میپردازد و به دلیل توجه قرار ندادن سایر ظرفیتهای شناختی و هوش متبلور، با محدودیتهایی همراه است.
