آنچه باید دربارهٔ اثرات دیر یا زود خوابیدن کودکان دانست

زمان تقریبی مطالعه: 10 دقیقه

اهمیت و فواید زود خوابیدن کودکان

کودکان برای تنظیم سوخت‌وساز و فرایند رشد بدن خود به خواب نیاز دارند. زود خوابیدن کودکان به دلیل فعالیت بیش‌ازحد و سن رشد آن‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است. مغز کودکان برای مرتب کردن اطلاعاتی که در طول روز با آن سروکار داشته، نیاز به خواب کافی دارد. تأمین خواب مناسب در کودک باعث افزایش سطح یادگیری، تنظیم اشتها و آرامش عصبی در کودکان می‌شود. تأثیر خواب در کودکان آن‌قدر اهمیت دارد که این روزها دغدغه بیشتر والدین خوابیدن کودکان در ساعات مقرر و مناسب شبانه‌روز است. همچنین بعضی از مادران برای زود خوابیدن کودکان خود برنامه‌ریزی دقیقی انجام می‌دهند.

کودکانی که شب‌ها زود به رختخواب می‌روند ازلحاظ جسمی سالم‌تر هستند. در واقع‌بین خواب و سلامت بدن ارتباط مستقیمی وجود دارد. پزشکان همواره توصیه می‌کنند که کودکان شب زودتر بخوابند. زیرا خواب مناسب و کافی باعث می‌شود که کودکان از لحاظ ذهنی باهوش‌تر باشند. در نتیجه در طول روز با تمرکز بالاتری به فعالیت می‌پردازند. یکی دیگر از فواید زود خوابیدن کودکان این است که با داشتن خواب منظم در آینده دچار مشکل نمی‌شوند.

کودکانی که شب‌ها زودتر به خواب می‌روند صبح زود باانرژی و نشاط بیشتری بیدار می‌شوند. فواید زود خوابیدن کودکان در بزرگ‌سالی بیشتر بروز می‌کند. کودکی که بر اساس نظم و عادت به‌موقع می‌خوابد تا بزرگ‌سالی به همین صورت خواب منظمی خواهد داشت. در حقیقت تناسب‌اندام و سلامت هر فرد به خواب و تغذیه در دوران کودکی بر می‌گردد؛ لذا کودکانی که زودتر می‌خوابند از لحاظ عاطفی و اجتماعی عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند.

در این مقاله سعی داریم آنچه باید درباره اثرات زود یا دیر خوابیدن در کودکان دانست را بیان کنیم.

 علل دیر خوابیدن کودکان به تفکیک سن

دیر خوابیدن هر کودک باتوجه‌به گروه سنی با هم تفاوت دارد. یک کودک یک‌ساله، به طور میانگین در طول شبانه‌روز به 14 الی 15 ساعت خواب نیاز دارد. بیشتر مادران وقتی در جمع قرار می‌گیرند مهم‌ترین دغدغه آن‌ها خواب و تغذیه کودکانشان است؛ بنابراین راجع به این موضوع با یکدیگر وارد گفتگو می‌شوند. پس اگر شما مادری هستید که یک کودک یک‌ساله دارد و نگران خواب کودکش است بهتر است به دنبال علت دیرخوابید او باشد.

کودک یک‌ساله که تازه مهارت راه‌رفتن را یاد گرفته خوابش کم می‌شود و این امری طبیعی است. علت دیگر دیر خوابیدن کودکان اضطراب کودکان از سن 8 ماهگی تا 14 ماهگی است و آن هم اضطراب جدایی از والدین است. با بزرگ‌تر شدن بچه‌ها مشکلات آن‌ها هم بیشتر می‌شود. عوامل مختلفی در دیر خوابیدن کودک دوساله اثر دارد. بچه‌های دوساله نسبت به بچه‌های یک‌ساله خواب کمتری دارند زیرا آن‌ها به بازی‌کردن علاقه زیادی دارند. ترس یکی دیگر از علل دیر خوابیدن کودکان دوساله است. ممکن است یک کودک از موجودی خیالی بترسد شما باید با برطرف‌کردن عامل ترس مشکل را برطرف کنید و به زود خوابیدن کودکان خود کمک کنید. با برطرف‌کردن نیازهای کودک از جمله بازی‌کردن در طول روز، گفتن جملات مثبت و درک کردن کودک می‌توان روند دیر خوابیدن کودک را کاهش داد.

هرچقدر که کودک شما رشد کند آگاهی او نسبت به دنیای اطرافش بیشتر می‌شود. کودکی که در سن سه‌سالگی قدم می‌گذارد به طور تقریبی 12 ساعت می‌خوابد. اما هرچه سن کودک بالاتر برود، خوابی عمیق‌تر دارد پس اگر دچار بی‌خوابی شد علت را بررسی کنید. بعضی از کودکان به دلیل بیش فعال‌بودن نسبت به همسالان خود خواب کمتری دارند. علت دیگر دیر خوابیدن کودک یک الی سه‌ساله می‌تواند خستگی، گرسنگی، نداشتن خواب نیمروزی، شرایط نامناسب اتاق، وجود بیماری، ترس دور شدن از والدین اشاره کرد.

عوارض دیر خوابیدن کودکان

دیر خوابیدن کودکان مشکلاتی را به وجود می‌آورد که با بزرگ‌تر شدن آن‌ها خود را بیشتر نشان می‌دهد. کودکی که دیر می‌خوابد در سن پایین‌تر بهانه‌گیر و بداخلاق می‌شود. از لحاظ روحی هم ممکن است به بیماری افسردگی و اختلالات روحی دچار شود.

رشد کودکان در خواب اتفاق می‌افتد که این فرایند در ساعاتی مشخص از شب بین ساعت 10 تا 2 صبح رخ می‌دهد. کودکی که خواب مناسبی ندارد در طول روز آرام و قرار ندارد. یکی دیگر از عوارض دیر خوابیدن کودکان کاهش سطح هوشیاری آن‌ها است که در یادگیری مطالب و دروس اختلال ایجاد می‌کند. برخی از کودکان به دلیل بیش فعال‌بودن در طول خواب هم به‌نوعی بیدار هستند. والدین هم اطلاع ندارند و صبح با حالتی خسته و بی‌حوصله بیدار می‌شوند. اینجاست که در درک مسائل درسی دچار مشکل می‌شوند.

دیر خوابیدن کودکان باعث بروز چاقی در آن‌ها می‌شود. کودکی که دیر می‌خوابد و دیر بیدار می‌شود، سمی در بدنش جمع می‌گردد که باعث مشکلاتی در جسم و مغز می‌شود. همچنین باعث پوکی‌استخوان، کاهش رشد قد در کودک می‌شود.

از دیگر اثرات دیر خوابیدن کودک، نداشتن تمرکز آن‌هاست. کودکی که خواب کافی نداشته است در طول روز حواس‌پرت می‌شود و توانایی لازم برای انجام کارهای پرانرژی را ندارد. پس زود خوابیدن کودکان امری مهم و ضروری است که والدین باید به آن اهمیت بدهند؛ بنابراین به همان اندازه که تغذیه مناسب برای کودکان لازم است، خواب کافی هم یکی از اساسی‌ترین نیازهای کودک به شمار می‌رود. در اینجا راهکار برای خوابیدن کودک و زود خوابیدن کودک شرح داده می‌شود.

نقش خانواده در خوابیدن به‌موقع کودکان

امروزه سبک زندگی کاملاً تغییریافته است. برخی از والدین شاغل هستند و کار آن‌ها به‌گونه‌ای است که با رایانه و موبایل بیشتر مشغول هستند. خانواده‌هایی هم وجود دارند که بی‌تفاوت به خواب فرزندان خود ساعات طولانی از شب را بیدار می‌مانند؛ بنابراین خانواده‌ها نقش مهمی در درمان دیر خوابیدن کودکان دارند. کودکانی که در مهمانی‌ها و مراسم‌ها تا پاسی از شب بیدار می‌مانند و والدین به فکر نیستند. برعکس در بعضی از خانواده‌ها به دنبال راهکار برای خوابیدن زودهنگام کودک هستند.

اولین راهکار برای خوابیدن کودک، آماده‌کردن فضای مناسب برای خواب کودکان است. یک برنامه‌ریزی منظم داشته باشید مثلاً رأس ساعت مشخص‌شده‌ای کودک را تشویق کنید که به رختخواب برود. موقع شب به یاد داشته باشید که از غذاهای سنگین و همچنین دادن قهوه، چای و نوشابه به کودک خودداری کنید. بعضی از کودکان به شنیدن داستان و لالایی علاقه زیادی دارند. سعی کنید با خواندن قصه او را به خوابیدن تشویق کنید.

در طول روز ورزش‌کردن می‌تواند بهترین سرگرمی باشد بنابراین با افزایش بازی و رفتن به پارک می‌توان شرایط خواب مناسب را فراهم کرد. اگر کودکان در طول روز بخوابند خواب آن‌ها در شب کاهش می‌یابد پس به این نکته توجه لازم داشته باشید. زود خوابیدن کودکان می‌تواند بر سلامت جسم و روان آن‌ها تأثیر زیادی داشته باشد. کودکی که سر ساعت مشخص شده به خواب می‌رود از لحاظ روحی شادتر است همچنین سیستم عصبی او منظم‌تر است. در نتیجه میزان یادگیری و فعالیت مغزی او افزایش بیشتری دارد.

بهترین روش‌ها برای زود خوابیدن کودک

کودکان بیشتر از بزرگ‌سالان به خواب نیاز دارند. مهم‌ترین نیاز هر کودک که به‌اندازه تغذیه مهم و اساسی است خواب کودک است. ازآنجاکه آرامش برای اعضای خانواده در اولویت است خانواده به دنبال راه‌حل مناسب برای دیر خوابیدن کودک است. دلایل زیادی در بی‌خوابی کودکان تأثیر دارد که در اینجا به آن اشاره می‌شود:

• حذف کردن مواد غذایی که کاکائو دارند در طول شبانه‌روز 
• تنظیم دمای اتاق
• خاموش‌کردن وسایل الکترونیکی مثل موبایل، تلویزیون، تب لت و… دو ساعت  قبل از خواب
• بردن او به اتاق‌خواب با مهربانی نه به‌اجبار
• قصه‌خوانی قبل از خواب
• حرف‌زدن در مورد روزی که پشت سر گذاشته
• صبوری کردن

 بهترین زمان برای زود خوابیدن کودکان

زمان نوزادی کودک بیشتر اوقات در حال خواب به سر می‌برد. بعد از آن که نوزاد به مرحله کودکی می‌رسد. یک مادر منظم با یک برنامه دقیق کودک را برای خواب به رختخواب می‌فرستد. بهترین زمان برای زود خوابیدن کودکان ساعت 9 شب است. در طول روز کودک باید یک خواب یا چرت نیمروزی داشته باشد تا هنگام شب بدخواب نشود. مثلاً ظهر که خوابید حدود ساعت 3:30 بیدار شود و باانرژی سرگرم بازی شود. باید توجه داشته باشید که مدت‌زمان خواب نیمروزی زیاد نشود که از آن طرف کودک به هنگام شب به‌راحتی خواب نمی‌رود.

رعایت زمان خواب در کودکانی که به مدرسه می‌روند اهمیت بیشتری دارد زیرا او در زمان یادگیری به تمرکز نیاز دارد؛ بنابراین این کودکان نیز باید ساعت 9 شب به رختخواب بروند تا صبح روز بعد باانرژی از خواب بیدار شوند. بهتر است قبل از خواب کودک حدوداً نیم ساعت را به او اختصاص دهید و برای کودک در این زمان قصه بخوانید. به‌این‌ترتیب کودک برای زود خوابیدن تشویق می‌شود.

سؤالات متداول