زمان تخمینی مطالعه: 10 دقیقه
اهمیت و ضرورت تقویت هوش فضایی کودکان با بازی
تقویت هوش فضایی کودکان بسیار مهم است، چون فعالیتهای استدلال فضایی به کودکان کمک میکنند بهتر اشکال مختلف را درک کرده و برای خودشان یادداشتهای ذهنی ایجاد کنند؛ مثلاً نقاشی ساده از یکخانه را میتوان بهعنوان آرایش دو مستطیل، متوازیالاضلاع و یک مثلث توصیف کرد. هوش فضایی کودکان در واقع همان توانایی دستکاری اشکال و جهتدهی ذهنی به آنهاست. این توانایی، درک چگونگی تناسب اشکال مختلف با یکدیگر برای ساختن اشیای قابلتشخیص است.
علاوه بر این، هوش دیداری – فضایی برای موفقیت در حل بسیاری از وظایفی که در زندگی روزمره با آنها روبرو هستیم؛ مانند دنبالکردن دستورالعملها روی نقشه، رانندگی با ماشین یا تعامل با محیط خود، اهمیت زیادی دارند.
تقویت هوش فضایی کودک از چه سنی با بازی امکانپذیر است؟
دانشمندان علوم مغز و اعصاب دریافتهاند که مناطق خاصی در مغز که مسئول تفکر در مورد موقعیت مکانی و روابط فضایی هستند، در سنین بسیار پایین در کودکی رشد میکند. در حقیقت، تواناییهای فضایی در کودکان سنین پیش از دبستان میتواند عملکرد آیندهشان را در یادگیری ریاضی در دبیرستان و دورهٔ متوسطه پیشبینی کند.
والدین میتوانند بهعنوان معلمان اول فرزندان، اصول تفکر فضایی را به کودکان خردسال، حتی کودکان نو پا، آموزش دهند. نباید تصویر کنیم که خیلی زود است که کودک نوپای ما با روابط فضایی آشنا شود. نشاندادهشده است که نوزادان در سن ۴ ماهگی تواناییهای مربوط به چرخش ذهنی را دارند. توانایی فضایی، قابلافزایش و بادوام است. کسانی که این مهارتهای خود را در اوایل کودکی به دست میآورند، فرصتهای بیشتری برای استفاده از آن برای کسب و سازماندهی اطلاعات دیگری در طول زندگی خود خواهند داشت.
معرفی انواع بازی برای تقویت هوش دیداری کودکان
وقتی کودک خود را در فعالیتهای سادهای مانند بلوکسازی، نقاشی و طراحی درگیر میکنید، اساساً در حال تقویت مهارتهای استدلال فضایی او هستید.
با افزایش شواهد در مورد اهمیت مهارتهای فضایی برای کودکان، آنها بهندرت در برنامه درسی مهدکودک یا ابتدایی گنجانده میشوند. این امر کودکان را در معرض ضعف شدید یادگیری قرار میدهد؛ اما خبر خوب این است که مهارتهای فضایی برای بچهها نباید به یادگیری مدرسه محدود شود.
بهعنوان والدین، میتوانید فعالیتهای استدلال فضایی متعددی را همراه بچهها انجام دهید تا این مهارتها را در خانهپرورش دهند. از اجازهدادن به بازی آزادانه با بلوکها گرفته تا قالبگیری خاک رس، بازی برای تقویت هوش فضایی کودکان زیاد است.
معرفی ۱۴ بازی مؤثر و ایده خلاق برای تقویت هوش دیداری کودکان
۱-بلوکهای خانهسازی
بلوک خانهسازی یکی از بهترین انواع بازی برای تقویت هوش فضایی کودکان است و به فرزندتان اجازه میدهد برجهای بلند بسازد و آنها را خراب کند.
درستکردن و خرابکردن بلوکها هرچند ممکن است بیاهمیت به نظر برسد، اما به کودک اجازه میدهد روی هندسه، تعادل، اندازه، شکل و موقعیت قرارگیری اشیا کار کند.
۲-طراحی و نقاشی
همه کودکان طراحی و نقاشی میکنند. فرقی نمیکند نقاشی آنها از چند شکل هندسی تشکیل شده باشد یا یک تصویر خوب را به نمایش بگذارند؛ درهرحال، نقاشیکردن به کودک کمک میکند مفهوم فضا و هندسه را کشف کند.
فرزندتان را تشویق کنید تا با نگاهکردن به محیط اطراف خود یا از روی کتاب موردعلاقه خود، نقاشی بکشد.
۳-خمیر بازی
یکی دیگر از بهترین انواع بازی برای تقویت هوش دیداری کودکان، خمیربازی است. به فرزند خود انگیزه دهید تا با استفاده از خمیربازی، اشیایی را که در محیط اطراف خود میبیند بسازد. درستکردن اشیا با استفاده از خمیر، نشاندهنده درک فضایی و مهارتهای استدلالی کودک است.
فرزندتان را تشویق کنید تا اشیای، اشکال و الگوهای مختلف را با استفاده از تخیل خود خلق کند.
۴-بازیهای رومیزی، جورچین و معمای تلگرام
بازیهای رومیزی، برنامهریزی، پیروی از دستورالعملها و سایر مهارتهای فضایی را آموزش میدهند. جورچینها هم به تجسم نحوه و مکان قراردادن قطعات کمک میکنند. کودک خود را تنها به جورچین محدود نکنید. تلگرام هم به همان اندازه سرگرمکننده است. اجازه دهید فرزندتان آن را کشف کند و قطعات را آنطور که میخواهد دستکاری کند.
۵-اوریگامی و کاردستی
این هنر باستانی ژاپنی تا کردن کاغذ، بهشدت باعث تقویت هوش فضایی میشود؛ بنابراین چند ورق مربعی را از روزنامههای قدیمی ببرید و سرگرمیهای کاغذتا بسازید.
با اوریگامی های آسان مانند هواپیماهای کاغذی و قایقها شروع کنید و بهتدریج به سمت چالشهای سختتر پیش بروید. اوریگامی به صبر و تمرین زیادی نیاز دارد. ایده خوبی است که این کار را با هم انجام دهید تا فرزندتان بتواند شما را ببیند و دنبال کند. وقتی بهاندازه کافی در این بازی قوی شد، میتواند به طور مستقل خودش بازی کند.
۶- نقشه و کره جغرافیا
یکی دیگر از بهترین انواع بازی برای تقویت هوش فضایی کودکان این است که نقشهها را به شیوهای سرگرمکننده به کودک خود معرفی کنید. به آنها کمک کنید تا بفهمند در چه خیابانی زندگی میکنند. اگر نمیتوانید آنها را مجبور کنید روی یک کتاب نقشه بنشینند، اجازه دهید دستهای خود را در Google Maps امتحان کنند.
کودکان عاشق فناوری هستند و وقتی میبینند که در حال حرکت روی برنامه هستند، مجذوبش میشوند. وقتی از یک گردش به خانه بازمیگردید، از فرزندتان بخواهید راه خانه را نشان دهد.
۷-عکاسی
یکی از فعالیتهای استدلال فضایی بسیار دوستداشتنی برای بچهها، عکاسی است. عکاسیکردن به کودکان کمک میکند تصاویر را از زوایای مختلف تجزیهوتحلیل کنند.
فرزندانتان را تشویق کنید تا از یک شیء عکسهای متفاوتی بگیرند و از بالا، جلو و عقب با هم مقایسه کند. اینها مهارتهای مشابهی هستند که معماران در نقشهکشی مهندسی از آنها استفاده میکنند.
۸-بازی با اجسام هندسی ماز
اجسام هندسی برای تقویت هوش فضایی در کودکان بسیار مهم هستند. برای ایجاد حس شکلها و ویژگیهای آنها در فرزندتان، زمان بگذارید.
بپرسید که چگونه اشکال مختلف استفاده میشوند و چگونه ویژگیهای شکل آنها بر استفاده از آنها تأثیر میگذارد. اگرچه بهظاهر ساده است، اما همینها میتواند مزایای زیادی برای استدلال فضایی، مهارتهای منطقی و ریاضی کودک شما داشته باشد.
۹-بازیهای داستانسازی
داستانسازی یکی از بهترین انواع بازی برای تقویت هوش فضایی کودکان است که سواد و درک مطلب را با استدلال فضایی ادغام میکند.
با هم کتاب بخوانید و سپس از فرزندتان بخواهید که یک سازه، ساختمان یا یک صحنه از کتاب ترسیم کند.
۱۰- بازیهای کامپیوتری استراتژیک مانند تدریس
پیمایش در یک بازی ویدئویی یا رایانهای، اغلب بهعنوان یکی از نمونههای اولیه نحوه آموزش هوش فضایی استفاده میشود. یکی از بازیهای مؤثر در تقویت هوش دیداری فضایی کودکان، بازی فکری تتریس حیوانات است. در این بازی کودک باید بتواند با کنار هم قراردادن قطعات تتریسی که عکسشان روی کارت آمده است، شکل خالی روی کارت را پر کند. اگر زودتر از بقیه این کار را انجام دهد ستاره طلایی را برمیدارد و برنده میشود.
۱۱-بازی آینه
این بازی خیلی ساده، ممکن است برای ما بزرگسالان احمقانه به نظر برسد؛ اما برای بچهها، بهویژه آنهایی که دارای هوش دیداری فضایی و بدنی حرکتی هستند، به معنای سرگرمی، خنده و شانس تقلید از دیگران است.
بازی Mirror به این صورت است: یک نفر کاری انجام میدهد درحالیکه سایر بازیکنان سعی میکنند تاحدامکان از او تقلید کنند. آنها «آینه» هستند. بازیکنی که این کار را انجام میدهد، یکی از دقیقترین «آینهها» را بهعنوان کسی که باید ادامه بازی را پیش ببرد، انتخاب میکند.
۱۲-بازی شطرنج
از پیش فکرکردن همیشه یک راهبُرد خوب در بازی شطرنج است. کودک برای انجام این بازی، باید تغییر ترکیب تخته را مرحلهبهمرحله، بدون حرکتدادن یکمهره شطرنج تجسم کند. ایجاد و حفظ چندین ترکیب فضایی به طور همزمان در ذهن نیاز به تمرین زیادی دارد، اما مهارت بسیار خوبی است.
۱۳- مکعب روبیک
ازجمله بهترین بازی برای تقویت هوش فضایی کودکان که برای ورزش مغز بسیار ایدهآل است و همه آن را میشناسند، مکعب روبیک است.
روبیک یک اسباببازی مکعبی شکل ۶ وجهی است. هدف بازی این است که بتوانید وجههای مربع را به یکرنگ دربیاورید.
تلاش برای انجام این کار، نیاز به هوش بالای دیداری – فضایی دارد و به همین خاطر، انجامدادن آن چالشی است که به بالارفتن سطح این هوش کمک شایانی میکند.
مکعب روبیک هم برای کودکان، هم برای نوجوانان و هم برای بزرگسالان گزینه مناسبی بهحساب میآید و حسابی آنها را سرگرم خواهد کرد.
۱۴-جت ست
بازی فکری جت ست یک بازی برای تقویت هوش فضایی کودکان بالای ۸ سال است.
یک بازی سرعتی است؛ اما همه چیز به سریع بودن ختم نمیشود. شما در جت ست باید هوش حافظهای و دیداری مناسبی داشته باشید و بتوانید سریعتر از رقیب قطعات را طبق الگویی که روی کارتهای بازی آورده شدهاند بچینید.
شما نمیتوانید زمان زیادی برای نگاه کردن مداوم به کارت الگو و چیدن قطعات طبق آن صرف کنید. باید در کمترین زمان ممکن جای قطعات را از روی کارت بهخاطر بسپارید و سپس کارتان را شروع کنید.
مزایای تقویت هوش فضایی کودکان با بازی
کودکان نیز مانند ما در یک جهان سهبعدی زندگی میکنند؛ اما بسیاری از اوقات ما بهعنوان والدین یا آموزگاران این نکته را فراموش کرده و آموزشهای خود را تنها محدود به یک جهان دوبعدی میکنیم. کودکان تنها روی کاغذ مینویسند. نوشتههای روی کاغذ را میخوانند و طرحهایشان را روی کاغذ میکشند. این جهان دوبعدی، فاصله زیادی با دنیای سهبعدی واقعی اطراف آنها دارد. امروزه بسیاری از پژوهشگران بر نقش بازی برای تقویت هوش فضایی کودک برای موفقیت در سایر زمینههای زندگی آن تأکید میکند. بیشترین نقش هوش فضایی در موفقیت تحصیلی کودکان معطوف به دو درس اساسی ریاضی و علوم است.
در تحقیقی که دانشمندان دانشگاه شیکاگو منتشر کردهاند، نشاندادهشده کودکانی که در زمینه هوش فضایی تعلیمدیده بودند، قابلیتهای بیشتری در محاسبات ریاضی نشان دادهاند. این کودکان، آموخته بودند که چگونه حجمهای سهبعدی را کنار هم جفتوجور کنند. این تمرین که قابلیت تفکر فضایی را در کودکان تقویت کرده بود، بر عملکرد محاسباتی و ریاضی کودکان نیز اثر مثبت گذاشته بود و آنها نسبت به گروه شاهد، نمرات بهتری در حل مسائل ریاضی و محاسبات از خود نشان دادند.
سؤالات متداول
انواع بازی برای تقویت هوش فضایی در کودکان کدام است؟
بهترین باز برای تقویت هوش دیداری کودکان شامل شطرنج، مکعب روبیک، بازی با اجسام هندسی، بازی آینه، اوریگامی، پازل و معمای تنگرام میشود.
هوش دیداری کودکان را از چه سنی میتوان با بازی تقویت کرد؟
کودکانی که هوش فضایی را در اوایل کودکی تقویت میکنند، فرصتهای بیشتری برای استفاده از آن برای کسب و سازماندهی اطلاعات دیگری در طول زندگی خود خواهند داشت.