چگونه با کودک لجباز برخورد کنیم؟

زمان تقریبی مطالعه: 14 دقیقه

کودک لجباز می‌تواند به دلایل مختلفی، لجبازی کرده و رفتارهای نادرست انجام بدهد. لجبازی کودکان، یکی از معضل‌هایی است که پدرها و مادرها ممکن است در دوران کودکی فرزندشان، با آن مواجه شوند. این ویژگی منفی، می‌تواند تا بزرگسالی همراه انسان باشد و سبب به‌وجودآمدن مشکلات زیادی در زندگی شود.

لجبازی کودکان باید با روش‌های درست تربیتی، برطرف شده و تاحدامکان کنترل شود. پدرها و مادرها به‌عنوان والدین کودک، مهم‌ترین نقش را در برطرف‌کردن این ویژگی منفی دارد. لجبازی کودکان می‌تواند علت‌ها و ریشه‌های مختلفی داشته باشد. برای برطرف‌کردن لجبازی کودکان، باید این علت‌ها، به طور کامل شناسایی شده و راه‌حل‌های منطقی برای برطرف‌کردن این مشکلات پیدا شود. البته قبل از پیداکردن دلیل و علت لجبازی کودکان، باید لجبازی در کودک را به‌درستی تشخیص داد. در ادامه بیشتر در خصوص نشانه‌های اخلاقی و رفتاری لجبازی در کودک صحبت می‌کنیم.

ویژگی‌های رفتاری کودک لجباز

کودک لجباز دارای ویژگی‌های مشخص رفتاری است که به کمک آن‌ها می‌توان تشخیص داد که آیا کودک واقع لجباز است یا به دلیل برخی از رفتارها، این تصور در والدین کودک به وجود آمده است.

 تنها با داشتن یکی از ویژگی‌ها و نشانه‌های لجبازی، نمی‌توان به کودک، صفت لجباز را نسبت داد. کودک لجباز کسی است که اغلب ویژگی‌ها و نشانه‌ها را دارد و علاوه‌برآن، این رفتارها را برای طولانی‌مدت از خود نشان می‌دهد. ممکن است بعضی از کودکان به دلایل مختلف در بعضی از مقاطع زندگی خود، رفتارهایی را نشان بدهند که آن رفتارها مشابه با ویژگی‌ها و رفتارهای کودکان لجباز است.

نشانه‌های کودک لجباز

 باید گفت پدرها و مادرها وظیفه دارند تا بر روی رفتارهای فرزند خود نظارت داشته باشند و نشانه‌های کودکان لجباز را بشناسند. اگر ویژگی‌های رفتاری کودکان نشان از لجبازی می‌داد؛ والدین باید واقع‌بینانه با این مسئله برخورد کنند. زیرا متأسفانه بعضی از پدران و مادران به دلیل محبت و علاقه بیش از حدی که به فرزند خود دارند؛ ممکن است منکر ویژگی‌های اخلاقی منفی فرزند خود بشوند. در نتیجه تلاشی هم برای برطرف‌کردن این ویژگی‌های منفی اخلاقی نمی‌کنند. درصورتی‌که این مسئله یعنی لجبازی کردن، می‌تواند به فرزندان آن‌ها آسیب بسیار زیادی وارد کنند. در ادامه با چند مورد از ویژگی‌های رفتاری کودکان لجباز آشنا می‌شویم.

پرخاشگری

 یکی از علائم لجبازی کودکان پرخاشگری است. کودک لجباز و پرخاشگر می‌تواند صدمه‌های زیادی به خود و اطرافیانش وارد کند.

پرخاشگری، به دلایل مختلفی انجام می‌شود و کودکان لجباز، اگر به نتیجه موردنظر خود نرسند؛ شروع به پرخاشگری کرده و رفتارهای نادرست از خود نشان می‌دهند. پرخاشگری می‌تواند به شیوه‌های مختلفی از جمله گریه کردن و فریاد زدن بروز پیدا کند. کودکان لجباز به دلیل داشتن این ویژگی نمی‌توانند خشم خود را کنترل کرده و آن را به‌شدت بروز می‌دهند. البته بعضی از پرخاشگری‌های کودکان، می‌تواند دلایل دیگری به‌غیراز لجبازی داشته باشد.

مشاجره کردن و دعواکردن‌های بی‌دلیل یا با دلیل، یکی دیگر از ویژگی‌های پرخاشگری در کودکان است. ممکن است کودکان لجباز به دلیل‌های مختلف یا حتی بدون دلیل، شروع به مشاجره کنند و دعوای آن‌ها معمولاً ادامه‌دار خواهد شد. زیرا خاصیت لجبازی، ادامه دادن یک ماجرا و موضوع بدون دلیل و منطق است. کودکان لجباز، ممکن است با پدر و مادر خود و همچنین سایر اعضای خانواده و دوستان خود یا حتی غریبه‌ها، مشاجره داشته باشند و دائم بخواهند فضای ملتهبی را ایجاد کنند. اگر ویژگی لجبازی کردن در کودکان برطرف نشود؛ ممکن است یک کودک لجباز و عصبی با همین ویژگی‌ها بزرگ شده و در آینده نیز دارای همین صفات منفی باشد؛ و زندگی او تحت‌الشعاع عادت‌های کودکی قرار بگیرد.

مخالفت کردن

 یکی از بارزترین ویژگی‌هایی که کودکان لجباز، از خود به نمایش می‌گذارند؛ مخالفت کردن است. کودک لجباز علاوه بر این که با موضوعاتی که برایش خوشایند نیست به‌راحتی مخالفت می‌کند ممکن است حتی با موضوعاتی که آن‌ها را دوست دارد و حتی برایش خوشایند نیز هست؛ مخالفت کند. بعضی از کودکان ممکن است مخالفت خود را به نحوی پنهان کنند و چندان رضایتی برای انجام یک کار خاص نداشته باشند. اما نمی‌توان به آن‌ها لجباز گفت. کسی که ویژگی لجبازی را دارد؛ مخالفت خود را با صراحت اعلام کرده و به طور معمول مخالفت کردن یکی از رفتارهای همیشگی او است.

 انجام‌دادن کارهای بد به‌صورت عمدی

کودک لجباز کارهای بد را به‌صورت عمدی انجام می‌دهد. ممکن است بعضی از کودکان به دلایل مختلف ندانند؛ کاری که انجام می‌دهند بد است. یا به دلایل دیگری کار بدی را تکرار کنند. اما کودکی که لجباز است با علم و آگاهی از بد بودن یک عمل در صورت تمایل آن کار را انجام می‌دهد. به طور مثال، یکی از کارهای بدی که بسیاری از کودکان لجباز آن را انجام می‌دهند؛ عمدی ناراحت کردن دیگران است. آن‌ها با وجود این که می‌دانند دیگران انتظار چنین برخوردی را از او ندارند؛ باز هم سعی در ناراحت کردن دیگران می‌کنند.

نپذیرفتن مسئولیت‌های رفتارهای خود

یکی از کارهای که کودکان لجباز از خود بروز می‌دهند؛ این است که مسئولیت رفتارهای خود را نمی‌پذیرند. کودک لجباز سعی می‌کند مسئولیت رفتار خود را به گردن دیگران بیندازد و اگر اتفاق بدی پیش آمد دیگران را مسئول این اتفاق بداند. کودکان لجباز دیگران را سرزنش می‌کنند. اگر افراد دیگر بخواهند آن‌ها را متوجه مسئولیت خود بکنند به‌احتمال زیاد سایر نشانه‌های لجبازی، در کودک شکل می‌گیرد. یعنی کودک شروع به پرخاشگری کرده و حتی ممکن است کارهای بد دیگری را به‌صورت عمدی انجام دهد تا دیگران را ناراحت کند.

 زودرنج بودن

 کودک لجباز به طور معمول زودرنج است و به دلایل مختلف از دیگران ناراحت می‌شود. اگر تمام خواسته‌های کودکی که ویژگی لجبازی را دارد؛ به‌سرعت برآورده نشود به‌احتمال زیاد آزرده‌خاطر شده و کینه به دل می‌گیرد. این کینه به‌دل‌گرفتن می‌تواند سبب شود دفعات بد لجبازی کودکان بیشتر از قبل شود.

 انتقام‌جویی و کینه به‌دل‌گرفتن

 یکی از ویژگی‌های رفتاری کودکان لجباز، انتقام‌جویی و کینه به‌دل‌گرفتن از دیگران است. کودک لجباز، علاوه بر این که رفتارهای مختلفی از خود بروز می‌دهد، دیگران را ناراحت کرده و با آنها پرخاشگری می‌کند؛ در درونش نیز حس انتقام را زنده نگه می‌دارد. در نتیجه ممکن است به دلیل وجود این حس کارهای غیرقابل‌انتظار از او سر بزند.

چه زمانی می‌توانیم بگوییم کودکمان لجباز است؟

 اگر کودک شما تنها یکی از ویژگی‌های گفته شده کودکان لجباز را بروز می‌داد یا رفتاری مشابه با رفتارهای گفته شده می‌کرد؛ نباید به‌سرعت تصور کنید که فرزند شما یک کودک لجباز و حرف گوش نکن است. ممکن است بعضی از پدر مادرها به دلیل تصورات خود متمایل باشند که فرزند آن‌ها کاملاً فرمان‌پذیر باشد؛ درصورتی‌که گاهی اوقات حرف گوش نکردن کودکان امری کاملاً طبیعی است. درصورتی‌که بعضی از والدین به‌اشتباه و به دلیل علاقه زیاد، فرزندان خود را عاری از اشتباه می‌دانند؛ ممکن است دسته دیگری وجود داشته باشند که تصور کنند فقط کودک آن‌ها لجباز است. آن دسته از والدین به دنبال درمان لجبازی کودکان هستند. درصورتی‌که باید بدانیم لجبازی کردن یکی از ویژگی‌های رایج در بسیاری از کودکان است و آنها در صورتی کودک را باید لجباز بدانیم که اکثر این ویژگی‌ها را به‌صورت طولانی‌مدت از خود بروز دهد.

روش تربیتی کودک لجباز و نحوه برخورد با کودک لجباز

کودکان برای انجام‌دادن کارهای مختلف، ممکن است لجبازی کنند. شما به‌عنوان پدر و مادر، باید با اشراف صحیح بر ویژگی‌های رفتاری فرزند خود، سعی در برطرف‌کردن لجبازی کودکان کنید. اما نباید برای این مسئله و داشتن این ویژگی اخلاقی، کودک خود را سرزنش کنید. شرایط و نحوه برخورد صحیح با کودکان لجباز، را بیاموزید تا بتوانید آن‌ها را تربیت‌کرده و کمک کنید تا این ویژگی اخلاقی منفی را، از خود دور کند. کودکان در سنین مختلف لجبازی‌های گوناگون را از خود نشان می‌دهند. کسانی که به‌تازگی پدر یا مادر شدن مدام از خود می‌پرسند با کودک لجباز چه کنیم، آن‌ها می‌توانند از کتاب‌ها و مقاله‌های مختلف، برای آموزش تربیت کودکان لجباز کمک بگیرند.

همچنین باید حوصله زیادی به خرج دهند. در ادامه بیشتر در خصوص چند مورد از نکاتی که باید برای تربیت کردن کودک لجباز به تفکیک سن در نظر داشته باشید؛ توضیحاتی را ارائه می‌کنیم.

 آرامش خود را در هنگام برقراری رابطه با کودک حفظ کنید

 یکی از مهم‌ترین کارهایی که در تربیت کردن کودکان لجباز می‌تواند اثر مثبتی بگذارد؛ آرامش داشتن پدران و مادران است. پدران و مادران اگر در هنگام مواجهه با کودک خود آرامش نداشته باشند؛ بعدازاین که از کودک آن‌ها رفتارهای اشتباه سر زد آن‌ها نیز شروع به دعواکردن با کودک خواهند کرد. این‌گونه کودک بیشتر لجبازی خواهد کرد.

در نظر شما اگر می‌خواهید فرزند خود را تربیت کنید و راه و روش درست رفتار کردن را به او بیاموزید؛ در ابتدا باید خودتان آرامش داشته باشید؛ تا کودک بتواند با شما ارتباط برقرار کند. درصورتی‌که بخواهید با عصبانیت و دعوا به فرزند خود بفهمانید که اشتباه کرده، هیچ‌وقت نتیجه موفقیت‌آمیزی برای شما حاصل نمی‌شود. این نکته را باید در تربیت کودک یک‌ساله لجباز، تربیت کودک لجباز دوساله و همچنین کودکان بزرگ‌تر از آن در نظر داشته باشید.

 به کودک خود فرصت حرف‌زدن بدهید

یکی از مهم‌ترین نکاتی که در تربیت کودک لجباز باید به آن توجه کرد دادن فرصت حرف‌زدن به کودکان لجباز است. کودکان لجباز باید فرصت شنیده‌شدن پیدا کنند. در غیر این صورت، ممکن است رفتارهای پرخاش‌جویانه و عصبی از خود بروز بدهند.

 اما اگر هنگام لجبازی کردن و انجام رفتار اشتباه، پدر و مادر سعی کنند با فرزند خود صحبت کرده و حرف‌های او را تمام‌وکمال بشنوند؛ فرزندان و احساس بهتری خواهد داشت. این‌گونه احساسات درونی کودکان که می‌تواند آن‌ها را وادار به لجبازی کند؛ فروکش خواهد کرد.

این نکته باید در تربیت کودک لجباز چهارساله و تربیت کودک لجباز پنج‌ساله بسیار موردتوجه قرار بگیرد. زیرا کودکان از چهار یا پنج‌سالگی می‌توانند به‌خوبی صحبت کرده و احساسات درونی خود را با حرف‌هایی که می‌زنند؛ بیان کنند.

 به‌جای امرونهی به فرزندتان حق انتخاب بدهید

متأسفانه بعضی از لجبازی‌های کودکان، ریشه در رفتارهای والدین دارند. بعضی از پدرها و مادرها سعی می‌کنند؛ تنها به فرزند خود امر آن کنند و برای او حق انتخاب قائل نیستند. در این صورت، طبیعتی است که فرزند لجبازی کرده و علائم و نشانه‌های پرخاشگری در او بروز پیدا می‌کند.

پدران و مادران می‌توانند از بین گزینه‌های مختلف که به نظرشان مناسب است؛ به فرزندانشان حق انتخاب بدهند. این‌گونه هم فرزندشان در تصمیم‌گیری توانایی پیدا می‌کند و هم کم‌تر لجبازی خواهد کرد. کودکان از سه‌سالگی و چهارسالگی تمایل دارند در بعضی از مسائل به طور مستقل تصمیم بگیرند. مثلاً می‌خواهند بازی دلخواه خود را بکنند یا لباس موردنظر خود را بپوشند. در نظر داشته باشید شما برای تربیت کودک لجباز سه‌ساله و تربیت کودک چهارساله لجباز، بیشتر به مسئله دادن حق انتخاب به فرزندان خود توجه کنید.

 با فرزند خود همکاری کنید

 یکی دیگر از نکاتی که پدرها و مادرها باید در خصوص تربیت کردن کودک لجباز خود، در نظر داشته باشند؛ همکاری کردن با او است. همکاری کردن یا به‌طورکلی برقراری ارتباط خوب با کودکان، می‌تواند سبب شود که کودکان به شما اطمینان کنند و دست از لجبازی کردن بردارند. معمولاً هنگام لجبازی کردن، کودکان حالت تدافعی به خود می‌گیرند و رفتارهای ناپسندی که نشانه لجبازی کردن است را از خود بروز می‌دهند. اما اگر پدر و مادر و همچنین سایر اطرافیان با کودک به‌خوبی رفتار کنند و به او احترام بگذارند؛ کودک حالت تدافعی به خود نمی‌گیرند. البته همکاری کردن و برقراری ارتباط خوب با فرزندانتان، نباید به این معنی باشد که همه کارهای او را تأیید کنید و جلوی کار اشتباهش را نگیرید. بلکه باید هنگامی که فرزندتان را از انجام‌دادن کارهای بد، باز می‌دارید رفتار شما، دوستانه و محترمانه باشد.

 مشکلات والدین با کودک لجباز سه‌ساله

سن لجبازی کودکان معمولاً از دوسالگی شروع می‌شود. بعضی از مشکلات والدین با کودکان لجباز، مشابه با یکدیگر است. به طور مثال، لجبازی کودک برای دستشویی رفتن یکی از رایج‌ترین انواع لجبازی کودکان سه‌ساله است و در بین بیشتر بچه‌ها دیده می‌شود. پدرها و مادرها، دغدغه‌های مشترکی برای تربیت فرزندان خود دارند. ممکن است آن‌ها فکر کنند چگونه کودک لجباز را از پوشک بگیریم؛ یا با لجبازی کودک برای غذا خوردن باید چه‌کار بکنیم. در تمامی مشکلات بیان شده، می‌توان از نکات بالا در تربیت کودکان کمک گرفت. کودکان از دوسالگی یا سالگی به بعد شروع به لجبازی‌های مختلفی از جمله لجبازی برای دستشویی رفتن، غذا نخوردن، پوشیدن لباس و حمام رفتن می‌کنند.

سوالات متداول