زمان تقریبی مطالعه: 8 دقیقه
استعداد پتانسیل و موهبت درونی برای رشد است که اغلب افراد با آن به دنیا می‌آیند. در واقع هر کودکی با استعداد خاص خود متولد می‌شود و حداقل در یک زمینه باهوش خواهد بود. اما آنچه نقش تعیین‌کننده‌ای در شکوفایی استعداد درونی کودک دارد تشخیص زودهنگام آن است. کودکانی که استعداد آن‌ها از سال‌های آغازین زندگی شناسایی می‌شود می‌توانند به طور خاص بر نقاط قوت خود کار کنند و با کمترین سردرگمی در انتخاب مسیر آینده به اهداف خود دست یابند. این که مناسب‌ترین سن استعدادیابی کودکان چیست و چه روش‌هایی برای شناخت پتانسیل‌های درونی کودکان وجود دارد، چیزی است که ما در این مقاله قصد داریم به آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
بهترین سن استعدادیابی کودکان چه سنی است؟
کودکان با استعداد زمانی موفق می‌شوند که والدین علاوه بر حمایت و تشویق آن‌ها با توجه به سن استعدادیابی کودکان، کمک کنند تا از پتانسیل طبیعی خود برای یادگیری، تمرکز و تمرین نهایت استفاده را ببرند. به عنوان مثال، اگر فرزند شما استعداد موسیقی داشته باشد و به او فرصتی برای یادگیری یک ساز موسیقی بدهید، علاوه بر این که هوش موسیقیایی کودک را تقویت می‌کنید، استعدادهای جدیدی نیز در او شکوفا می‌شود.
عوامل و نکات بسیاری می‌تواند در تبدیل شدن پتانسیل‌های درونی کودک به استعداد شکوفا شده تأثیرگذار باشند. ارزش‌های خانوادگی، فرصت‌های آموزشی، شخصیت و انگیزه، سلامت شانس همه از جمله عواملی هستند که رشد استعدادهای کودک را تعیین و تضمین می‌کنند اما کشف این پتانسیل‌ها در بهترین سن استعدادیابی در کودکان مهم‌ترین عاملی است که بر موفقیت آینده کودک تأثیر مستقیم خواهد داشت.
والدین کودکان بااستعداد معمولاً از سنین ۶ سالگی به بعد متوجه استعدادهای خاص کودک خود خواهند شد اما گاهی اوقات استعدادها در کودکان بزرگتر و نوجوانان دیرتر ظاهر می‌شوند. به طور کلی، سن ۳ تا ۶ یا اوایل سال‌های نوجوانی، به‌عنوان سن استعدادیابی در کودکان نام‌گذاری شده زیرا کودکان در این سنین در یک یا چند زمینه به اهداف مهمی دست خواهد یافت.
چرا استعدادیابی کودکان در سنین پایین اهمیت دارد؟
استعدادها و توانایی‌ها در کودکان متفاوت است. همانطور که گفتیم، لازمه شکوفا شدن استعدادهای کودکان این است که آن‌ها را زودتر بشناسید. در واقع استعدادهای کودکان هرچه در سنین پایین‌تری شناسایی شوند، رشد کودک نیز سریع‌تر خواهد بود. طبق تحقیقات مؤسسه بلوم، 80 درصد از شکل‌گیری هوش و استعداد فرد تا قبل از 8 سالگی رخ می‌دهد. به همین دلیل مناسب‌ترین سن استعدادیابی کودکان را باید پیش از سنین دبستان بدانیم.
از آن مهم‌تر، اوایل کودکی دوره طلایی ذهن و بدن کودکان برای شروع تمرین و یادگیری است؛ زیرا مغز انعطاف‌پذیری بی‌نظیری برای آموزش و شکل‌گیری دارد. به همین ترتیب، با افزایش سن مهارت‌ها شکل می‌گیرد، ظرفیت مغز اشغال می‌شود و به دنبال آن انعطاف‌پذیری آن برای پذیرش مهارت‌های جدید کاهش می‌یابد. بنابراین والدین و مدارس هرچه بتوانند سن استعدادیابی کودک را کاهش دهند، نتایج بهتری برای کودک رقم می‌خورد.
استعدایابی کودک را از چه سنی شروع کنیم؟
از سنین پیش‌دبستانی که رفتارها و شخصیت کودک در حال شکل‌گیری است والدین باید برای پی بردن به استعدادها و علایق کودکان فعالیت‌هایی که اغلب توسط کودکان انجام می‌شود را به دقت زیر نظر بگیرند. در واقع بهترین سن استعدادیابی کودکان از این نظر سنین پیش‌دبستانی معرفی شده زیرا این امر می‌تواند در انتخاب مدرسه، کلاس‌های آموزشی ویژه، کلاس‌های ورزشی و به طور کلی تمامی جنبه‌های زندگی کودک تأثیر بگذارد.
برای این که بتوانید استعدادهای کودکان خود را شناسایی و بررسی کنید، به عنوان اولین قدم، زمانی که فرزندتان 4 تا 12 ساله است می‌توانید یک تست علاقه و استعداد انجام دهید. این دست تست‌های روانشناسی به طور خاص برای تشخیص استعداد کودکان طراحی و تنظیم شده و می‌تواند در مدرسه یا مراکز استعدادیابی اجرا شود.
انواع آزمونهای استعدادیابی کودکان
یکی از روش های استعدادیابی کودکان، انواع مختلفی از آزمونهای روانشناختی است که برای کشف استعداد افراد طراحی شده و می‌توان در سنینی که به عنوان سن استعدادیابی کودکان گفتیم، از آن‌ها استفاده کرد. برخی از این آزمون‌ها شامل:
باتری آزمون استعداد عمومی (GATB)
GATB نوعی تست استعداد بوده که برای کمک به درک نقاط قوت و ضعف یک فرد ایجاد شده است. آزمون GATB دارای 4 نوع خرده آزمون که عبارتند از محاسبات، سه فضای ذهنی، واژگان و استدلال منطقی ریاضی. این آزمون در کشف استعداد و پیدا کردن شغل آینده کودک مناسب خواهد بود.
آزمون طبقه‌بندی استعداد فلانگان (FACT)
از انواع دیگر آزمونهای استعدادیابی باید به FACT اشاره کنیم. این آزمون برای به دست آوردن یک طبقه‌بندی استاندارد برای تعیین استعدادها و توانایی‌های افراد مرتبط با وظایف خاص ایجاد شده است. آزمون طبقه‌بندی استعداد فلانگان شامل 14 مجموعه تست می‌شود و با هدف پیش‌بینی عملکرد یک فرد، قرارگیری کارکنان و احتمال موفقیت در کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این سری تست‌ها می‌توان برای تعیین و پیش‌بینی توانایی‌های کودکان و کشف استعداد آن‌ها در زمینه‌های خاص استفاده کرد.
آزمون استعداد افتراقی (DAT)
(DAT) از پرکاربردترین آزمونهای استعداد به شمار می‌رود. این آزمون شامل 8 خرده آزمون می‌شود و به طور اختصاصی برای کشف استعداد طراحی شده است. تست استعداد روانشناختی DAT همچنین در یافتن این که علایق و استعدادهای فرزند شما و گرایش او نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
ضرورت استعدادیابی در سنین کودکی
همه کسانی که استعداد دارند لزوماً به موفقیت نمی‌رسند زیرا استعداد برای شکوفا شدن به بستر مناسب نیاز دارد. در واقع بسیاری از افراد به این دلیل که از سنین کودکی در مسیر پرورش پتانسیل‌های خود قرار نگرفته‌اند حتی از استعدادهای خود مطلع نیستند و در نتیجه استعداد آن‌ها به هدر می‌رود. به همین دلیل است که سن مناسب استعدادیابی در کودکان 3 تا 6 سال معرفی شده تا والدین از اولین سال‌ها ظرفیت‌های درونی کودک خود را بشناسند.
استعدادیابی در حوزه های مختلف
در سال‌های گذشته هوش به عنوان یک مفهوم کلی در نظر گرفته و از شاخصی به نام IQ برای اندازه‌گیری آن استفاده می‌شد. اما پس از پیدایش نظریه‌های مختلف هوش مانند هوش‌های نه‌گانه گاردنر، به ابعاد مختلف هوش پرداخته شد و هر حوزه آن به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفت.
نظریه هوش گاردنر حوزه‌های هوش را به نه دسته کلامی، منطقی و ریاضی، بصری و فضایی، موسیقیایی، بدنی و جنبشی، هوش درون فردی، برون فردی و طبیعت گرایی تقسیم‌بندی کرد. بنا به این نظریه، نداشتن استعداد در زمینه‌ای خاص به معنی بی‌استعداد بودن نیست و هر فرد حداقل در یک حوزه با استعداد است. گاردنر همچنین از دسته نظریه‌پردازانی بود که بر سنین کودکی به عنوان سن استعدادیابی کودکان تأکید داشت.
آیا نتایج تست های استعدادیابی در سنین مختلف متفاوت است؟
اگرچه بسیاری بر این باورند که استعداد می‌تواند یاد گرفته شود، اما واقعیت این است که افراد با استعدادها به دنیا می‌آیند. این بدان معنا است که تست‌های استعدادیابی در هر سنی گرفته یا تکرار شوند نتایج مشابهی را به فرد خواهند داد. اما در هر صورت سن مناسب استعدادیابی کودک هرچه پایین‌تر باشد، توانمندی‌های کودک رشد بهتری خواهند داشت و زمینه‌های انتخاب تحصیلی و شغلی مناسب‌تری برای او فراهم خواهد شد.
سؤالات متداول
کودکان معمولاً از سنین ۳ سالگی و به طور اختصاصی از سن ۶ استعدادهای خود را بروز می‌دهند که والدین می‌توانند با دقت در فعالیت‌های او آن‌ها را کشف کنند.
طبق تحقیقات مناسب‌ترین سن استعدادیابی کودکان ۳ تا ۶ سالگی معرفی شده اما با این حال عده‌ای اوایل نوجوانی را نیز سن مناسبی برای استعدادیابی می‌دانند.
استعدادیابی در کودکان هرچه در سنین پایین‌تری انجام شود نتایج بهتری را به همراه خواهد داشت. مغز کودکان در سنین پایین انعطاف‌پذیری بیشتری در مقابل مهارت‌های جدید دارد و به همین دلیل کودک بازده بهتری از آموزش‌ها به دست می‌آورد.
