استعدادیابی کودکان چیست و چرا اهمیت دارد؟

زمان تقریبی مطالعه: 22 دقیقه

استعدادیابی کودکان به چه معناست؟

این روزها شاید نام مراکز گوناگونی را برای استعدادیابی کودکان شنیده باشید و ترغیب شده باشید استعداد کودکتان را کشف کنید.

اما اول باید به این سؤال پاسخ بدهید که استعداد چیست و چه اهمیتی دارد؟

استعداد نوعی کیفیت درونی است که برای وجود آن کودک تلاشی نکرده باشد یا آموزش خاصی ندیده باشد. کودکان دارای استعداد ویژه در زمینه‌های خاصی در مقایسه با سایر کودکان عملکردی بالاتر از میانگین دارند. این استعداد در یک یا چند حیطه مانند عملکرد فکری و انتزاعی، اجتماعی، فیزیکی و هوش خلاقانه دیده می‌شود.

روانشناس سرشناس، هوارد گاردنر استعداد را به عنوان یک پتانسیل زیستی-روانشناختی ذاتی در کودک تعریف می‌کند که می‌تواند در یک بستر فرهنگی مناسب پرورش یابد.

استعدادیابی کودکان:

استعداد یابی کودکان به مجموعه فعالیت‌هایی گفته می‌شود که شامل کشف و شناسایی توانایی‌های نهفته جهت شکوفایی و تبدیل آنها به مهارت‌های کارآمدی است که علاوه بر ایجاد حس رضایت‌مندی خود کودکان باعث بهره‌وری استعداد آنها برای جامعه نیز می‌شود.

ژنتیک نقش قابل توجهی در وجود انواع استعدادها در کودکان دارد. با این وجود، محیطی که کودک در آن پرورش می‌یابد و امکانات و آموزش‌هایی که در اختیار او قرار می‌گیرد اهمیت بسیار بیشتری در تبدیل استعدادهای بالقوه کودکان به توانمندی‌های بالفعل در آنها دارد.

برای استعدادیابی کودکان، قدم اول آن است که این استعداد در کودک شناسایی شود. در این مقاله به معرفی انواع روش‌ها و ابزارهای استعداد یابی، نقش و اهمیت آن و… می‌پردازیم. در ضمن می توانید قبل از ادامه خواند مقاله، خلاصه صوتی آن را گوش کنید.

انواع استعداد کودکان

قبل از استعدادیابی کودکان بهتر است به عنوان والد با انواع استعداد کودکان آشنا باشید تا بتوانید با شناخت به‌موقع اقدامات لازم برای بالا بردن هوش کودکان را انجام دهید. بر اساس نظریه هوش‌ گاردنر، هشت دسته کلی برای استعدادهای ذاتی کودکان وجود دارد. همه کودکان در حداقل یکی از این هشت گروه هوش دارای استعداد ذاتی ویژه‌تری هستند. هوش‌های هشتگانه گاردنر عبارتند از:

1. هوش زبانی-کلامی: توانایی درک کلمات و زبان و به‌کارگیری درست آن‌ها در گفتار و نوشتار. افراد دارای این نوع هوش، در خواندن، نوشتن، داستان‌گویی و حفظ لغات و تاریخ‌ها عملکرد خوبی دارند.
2. هوش دیداری-فضایی: توانایی درک، تجسم و دستکاری ذهنی الگوها، اشکال، فضاهای بزرگ و کوچک هندسی و سه‌ بعدی
3. هوش موسیقیایی: توانایی درک، تولید و یادگیری الگوهای موسیقیایی
4. هوش بدنی-حرکتی: توانایی استفاده از بدن خود به نحو مؤثر
5. هوش منطقی-ریاضی: توانایی تحلیل و حل مسئله با بکارگیری منطق و انجام پژوهش‌های علمی
6. هوش طبیعت‌گرا: توانایی تمییز، دسته‌بندی و بکارگیری عناصر محیط طبیعی مانند اشیا، حیوانات، گیاهان و مواد معدنی
7. هوش درون‌فردی: توانایی درک و شناخت خود، شناسایی انگیزه‌ها‌، ترس‌ها و قدرت‌های خود، به‌کارگیری مؤثر اطلاعات برای خودتنظیمی هیجانی و تنظیم وضعیت زندگی.
8. هوش بین فردی: توانایی درک احساسات، انگیزه‌ها و اهداف، آرزوها و دردهای دیگران، همدلی و تعامل مؤثر با آن‌ها و تأثیرگذاری و نفوذ بر آنها

ویژگی‌های کودکان بااستعداد

استعدادیابی کودکان با شناخت ویژگی‌های آنان امکان‌پذیر می‌شود. با وجود آن که هر کودک با استعداد و تیزهوشی ویژگی‌های منحصر به فرد خودش را دارد و در حیطه خاصی مستعد است، اما برخی ویژگی‌های مشترک وجود دارند که در اغلب این کودکان دیده می‌شوند. با استعداد بودن کودکان محدود به طبقه خاصی از جامعه می‌شود و این کودکان ممکن است در هر طبقه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی متولد شوند، اگرچه اینکه چقدر به توانمندی‌های کودک پرداخته شود و این ویژگی‌ها پرورش داده شوند در میان خانواده‌ها و طبقات اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی مختلف، تفاوت دارد.

کودکان با استعداد ممکن است چند مورد از ویژگی‌های زیر را داشته باشند:

• این کودکان غالباً کنجکاو هستند و سؤالات زیادی می‌پرسند.
• به‌طورکلی توانا‌های شناختی و پردازش اطلاعات قوی‌تری دارند.
• سرعت یادگیری در کودکان با استعداد بالا است.
• مسائل پیچیده را راحت‌تر از سایر کودکان درک می‌کنند.
• در زمینه خاصی علاقه بسیار شدید نشان می‌دهند و به دنبال یادگیری آن می‌روند.
• در یادگیری موضوعات خاصی علاقه و وسواس زیادی نشان می‌دهند و وقت و تمرکز زیادی صرف آن می‌کنند.
• حافظه خوبی دارند.
• حوصله‌شان زود سر می‌روند و کلافه می‌شوند.
• تفکر انتقادی و نگاه نامطمئن به مسائل دارند.
• شوخ‌طبع و بازیگوش هستند.
• درک زیبایی‌شناختی خوبی دارند و طبیعت، هنر و زیبایی‌ها مجذوبشان می‌کند.
• هوش اجتماعی و اخلاق‌مندی بالایی دارند و در مواجهه با بی‌عدالتی و نابرابری خشمگین می‌شوند.
• حساس و بیش‌فعال هستند و نوسان خلق بیشتری را تجربه می‌کنند.
• سازگاری و جورشدن با همسالان خود را دشوار می‌یابند یا بالعکس، میان همسالان بسیار محبوب و در مرکز توجه هستند.
• با احتمال بیشتری تنبلی می‌کنند چون نیاز به صرف زمان و تلاش زیاد برای انجام کارهایشان ندارند!

استعداد کودکان چگونه شکوفا می‌شود؟

شکوفایی استعداد کودکان درنتیجه ترکیب چهار مؤلفه اصلی ممکن می‌‌شود:

1. وجود موهبت ژنتیکی برای یک استعداد
2. تجارب زندگی کودک در محیط خانه، مدرسه و اجتماع
3. علاقه و انگیزه داشتن کودک
4. در نظر گرفتن سبک یادگیری هر کودک

اهمیت استعداد یابی کودکان

تعداد مراکز استعداد یابی کودکان روز به روز در حال افزایش است زیرا خانواده‌ها به اهمیت سنجش استعداد کودکان پی‌ برده‌اند. در ادامه به بیان مهم‌ترین دلایل برای این موضوع می‌پردازیم:

• همه کودکان در یک یا چند حیطه استعداد ذاتی بیشتری دارند. استعدادیابی در کودکان و شناسایی توانایی‌های ذاتی آنها گاهی به آسانی صورت می‌گیرد؛ اما اغلب نیاز به انجام ارزیابی‌های دقیق‌تر و کاوش درباره وضعیت توانمندی کودک در زمینه‌های مختلف است.
• مهم‌ترین فایده استعداد یابی در کودکان در این مسئله نهفته است که به کمک آن می‌توان دریافت کودک به چه امکانات و آموزش‌های اضافه‌ای نیاز دارد تا استعداد او شکوفا شود و به ثمر بنشیند.
• شناسایی استعداد کودکان و برنامه‌ریزی زندگی کودک بر مبنای استعداد و علاقه آنها در افزایش کیفیت زندگی فعلی و آینده و بهبود بهزیستی روانی کودک بسیار مهم است.
• با ایجاد فرصت‌های یادگیری پیشرفته در حیطه علاقه و استعداد کودکان، می‌توان تربیت متخصصان در حوزه‌های مختلف را از سن پایین شروع کرد.
• با استعداد یابی کودکان از مشکلات متداول این کودکان مانند احساس سر رفتن حوصله در خانه یا سر کلاس درس می‌توان جلوگیری کرد.

انواع استعدادیابی کودکان

روش‌های مختلفی برای کشف استعداد کودکان وجود دارد که عبارتند از:

استعداد یابی در کودکان به شکل غیررسمی

استعداد یابی در کودکان به شیوه غیررسمی عمدتاً برای خردسالان و کودکان پیش‌‌دبستانی کاربرد دارد. منظور از استعداد یابی در کودکان به شکل غیررسمی توجه به رفتارهای کودک و شناسایی نشانه‌های وجود استعداد و علائم حاکی از برتری رشدی کودک در حیطه‌های خاص یا دستاوردهای وی است. این نشانه‌ها را می‌توان در موارد زیر جست‌و‌جو کرد.

• نقاشی‌های کودک، نوشته‌های او و آثار دیگری که خلق می‌کند
• توانایی زیاد و ویژه کودک در انجام یک فعالیت ورزشی یا هنری
• پرسیدن سؤال‌های خوب، دقیق، با بینش و بصیرت درباره موضوعات مختلف
• وجود علاقه و اشتیاق زیاد درباره موضوعی خاص
• گزارش‌های معلم‌ها و مربیان کودک درباره استعداد و توانمندی کودک

استعدادیابی کودکان با تست‌های معتبر جهانی

با توجه به اهمیت کشف استعداد در سنین کودکی روانشناسان زیادی در این زمینه پژوهش انجام داده‌اند که حاصل آن تست‌های معتبری است که می‌تواند از آن‌ها به عنوان یک راهنما کمک بگیرید.

تست‌ها با توجه به سن کودک، انواع هوش‌ها و هدف مورد نظر متفاوت است.

مشهورترین انواع تست استعدادیابی کودکان به شرح زیر است:

• تست هوش گاردنر
• تست هوش وکسلر
• استعدادیابی جانسون اوکانر
• تست هوش ریون
• تست گودیناف
• تست هوش استنفورد بینه

البته آنچه از انجام این تست‌ها برای شما مفید است تحلیل جوابی است که به دست می‌آید. به همین منظور بهتر است تست استعدادیابی توسط متخصصی که با کودک آشنایی دارد، گرفته شود. برای آشنایی بیشتر با هریک از این تست‌ها و مزایا آن می‌توانید مقاله مربوط به آن را مطالعه بفرمایید.

سن استعداد یابی کودکان

سن استعداد یابی کودکان به طور معمول بالای 6 سال است. بنابراین اگر بعد از این سن در کودکتان نشانه‌هایی از داشتن استعداد خاصی را مشاهده کرده‌اید، می‌توانید به یک روانشناس کودک مراجعه کنید تا با استفاده از تست‌ها و ارزیابی‌های ویژه استعدادیابی در کودکان و آزمون‌های هوشی، به بررسی کودک شما بپردازد.

البته تست‌هایی وجود دارند که میزان مهارت کودک را در سنین کودکی زیر شش سال بررسی می‌کنند و با استاندارد رشد کودک مقایسه می‌کنند اما به طور قطعی نمی‌توانند در مورد استعداد کودک اظهار نظر کنند.

 معمولاً اگر کودک در آزمون‌های هوش، نمره هوشبهر بالاتر از 130 کسب کند به عنوان کودک با استعداد در نظر گرفته می‌شود. کودکان دارای هوشبهر بالاتر از 145 به عنوان کودکان تیزهوش با استعداد ویژه تلقی می‌شود. این کودکان با وجود برتری استعداد و هوش، بیشتر در معرض آسیب‌های اجتماعی و هیجانی قرار دارند و هم برای پرورش استعدادهایشان و هم برای مراقبت‌های روانشناختی، تحت نظارت متخصصان و روانشناسان کودک باشند. نکته قابل ذکر در این باره توجه به این مسئله است که آزمون‌های هوشی عمدتاً متمرکز بر توانایی‌های فکری و آکادمیک کودکان هستند؛ درحالی‌که استعداد یابی در کودکان شاخه‌های بسیار وسیع‌تری را در بر می‌گیرد.

بررسی عملکرد تحصیلی برای استعدادیابی کودکان

احتمالاً شما هم به یاد دارید که درگذشته اگر فردی، ریاضیدان، پزشک یا فیزیکدان بود قطعاً او را فردی بسیار باهوش‌تر از یک خیاط، نجار و یا یک مکانیک، به حساب می‌آوردند.

همان طور که می‌دانیم استعدادیابی کودکان در سیستم آموزش و پرورش کشور ما، مبتنی بر هوش ریاضی و کلامی و بر پایه سمعی و بصری است. این اتفاق باعث می‌شود که دیگر حوزه‌های توانایی و هوش او مورد سنجش قرار نگیرد.

راه دیگری که نشان‌دهنده استعداد کودک در زمینه تحصیلی، توجه به نمرات و وضعیت عملکرد او در مدرسه است. همچنین دستاوردهای کودک در حیطه‌های دیگر نیز به همین ترتیب بیانگر استعداد کودک هستند. برای مثال کسب مدال‌های ورزشی، کسب مقام در مسابقات هنری، موسیقی، ادبیات و… می‌توانند بیانگر احتمال وجود استعداد ویژه‌ای در کودک باشند و باید جدی‌تر مورد بررسی قرار گیرند تا استعداد کودک به خوبی پرورش یابد.

برای شناسایی استعدادهای دیگر در کودکان می‌توانید به مراکز استعدادیابی کودکان مراجعه کنید. این مراکز با بررسی وضعیت کودک در حیطه‌های مختلف مانند استعداد تحصیلی، اجتماعی، هیجان، هنری، ورزشی، موسیقیایی، ریاضی و… اطلاعات مفید و معتبری در اختیار شما قرار می‌دهند. همچنین شما را برای انتخاب بهترین روش پرورش این استعدادها هدایت و راهنمایی می‌کنند و امکانات مناسبی نیز برای پروراندن استعداد کودکان ارائه می‌کنند.

علاوه بر این، هزینه استعدادیابی کودکان در شهرهای بزرگ مانند مشهد، تهران، اصفهان و… قدری متفاوت با شهرهای کوچک‌تر است. برای استعداد یابی رسمی کودکان این هزینه در شهرهای بزرگ چیزی حدود 400 هزار تومان تا ۲ میلیون تومان (بسته به تعداد جلسات مورد نیاز) پیش‌بینی می‎شود.

استعداد یابی کودک در سنین پایین چه ضرورتی دارد؟

تجربیات کودکان در سال‌های اول زندگیشان تا حد زیادی بر رشد نهایی آنها در بزرگسالی و آینده‌شان تأثیر می‌گذارد. طبق بررسی‌های تخصصی، بیش از 50% هوش کودکان تا سن چهارسالگی رشد می‌کند. به همین دلیل سال‌های اولیه زندگی کودکان دوره زمانی بسیار مهمی به شمار می‌روند و استعدادیابی در کودکان در این سنین و پرورش این استعدادها بر زندگی کودک اثر چشمگیری می‌گذارد.

آرزوی همه والدین آن است که زندگی و آینده کودکانشان به خوبی سپری شود و از موفقیت و بهزیستی کودکانشان در آینده اطمینان داشته باشند. پروراندن استعدادهای کودکان از سنین کم باعث افزایش موفقیت کودکان می‌شود. اشاره به این نکته ضروری به نظر می‌رسد که همه کودکان دارای حداقل یک استعداد ذاتی و خاص هستند و در زمینه خاصی می‌توانند عملکرد خارق‌العاده از خود نشان دهند. تفاوت در اینجاست که در برخی از کودکان این استعداد به راحتی مشاهده می‌شود، درحالی‌که در برخی دیگر نیاز به شناسایی و کاوش دارد. در اختیار گذاشتن بستر آنکه کودک تجربه‌های متنوع داشته باشد از روش ‌های استعداد یابی و شکوفایی استعداد کودکان است.

این موضوع را مدنظر داشته باشید که سنجش استعداد در فرزندان ما یک پروسه یا فرآیند است. یعنی باید در طول سن رشد او مورد نظر قرار بگیرد تا به شکوفایی برسد.

در واقع وظیفه شما به عنوان والد آن است که محیط استعدادیابی کامل و جامع طراحی شده‌ایی را در خدمت کودک قرار دهید تا هوش برتر کودک قابل شناسایی باشد.

برای استعدادیابی کودکان چه کنیم؟

شناسایی استعداد کودک ممکن است دشوار و مضطرب‌کننده باشد و تصمیم‌گیری درباره آنکه کودک در چه حیطه‌ای واقعاً مستعد است و باید وقت و هزینه در را آن صرف کرد چندان راحت به نظر نمی‌رسد. برخی از روش‌هایی که به شما در این راه کمک می‌کنند عبارتند از:

• نسبت به رفتارها و علائق کودک حساس باشید و بر رفتارهای در اوقات فراغتش دقت کنید. برای این کار حتی گاهی باید اجازه دهید تا کودک حوصله‌اش سر برود و کار معینی برای انجام دادن نداشته باشد تا دریابد واقعاً از انجام چه کاری لذت می‌برد! کودکی که برای تمام ساعات روزش در تمام هفته برنامه از پیش تعیین شده داشته باشد، فرصتی برای فکر کردن و پرداختن به آنچه واقعاً دوست دارد نخواهد داشت.
• در صورتی که متوجه علاقه کودک به موضوع خاصی شدید، امکانات و بستر یادگیری در اختیار او قرار دهید.
• از علائق کودکتان حمایت کنید و او را وادار به پرداختن زیاد به آنچه به آن بی‌علاقه است نکنید.
• دقت به بازی‌های کودک و آنچه در فضای مجازی و تلویزیون دنبال می‌کند سرنخ‌های خوبی درباره علائق کودکان نشان می‌دهد.
• با مربیان و معلم‌های کودک در ارتباط باشید و نظر آن‌ها را درباره وضعیت کودک جویا شوید. همچنین با مراجعه به مرکز استعدادیابی کودکان از آخرین به‌روزرسانی‌ها مطلع شوید.
• دستاوردهای کودک در حیطه‌های مورد علاقه‌اش را تحسین کنید و به او حس مورد افتخار بودن بدهید.
• فراموش نکنید که تمرین و تلاش برای پرورش استعدادها باید بدون اجبار باشد و کودک از آن‌ها لذت ببرد. تفریح و لذت بردن را به عنوان نیازهای اساسی کودکان هرگز فراموش نکنید.
• از مقایسه فرزندتان با سایر کودکان پرهیز کنید. مقایسه کردن کودکان دارای معانی ضمنی مانند «کودکان دیگر از تو بهتر هستند» و «من فقط وقتی تو را دوست دارم که بهتر از دیگران باشی» هستند و کودک را سرخورده، بی‌علاقه و ناامید می‌کنند.
• ترس از شکست را در کودک خود ایجاد نکنید.  بسیاری از کودکان از امتحان کردن چیزهای تازه به این دلیل امتناع می‌کنند که از شکست خوردن در انجام آن‌ها می‌ترسند. به کودک بیاموزید که شکست خوردن بخشی طبیعی از مسیر یادگیری است و او را تشویق کنید تا بدون ترس از شکست، دست به انجام کارهای جدید بزند.
• نهایتاً، نسبت به این موضوع هشیار باشید که هدف از استعداد یابی کودکان، پرورش این استعدادها جهت افزایش رضایت کودک از زندگی و بهبود کیفیت زندگی و بهزیستی او است. نمره هوشی و استعداد و دستاوردهای کودک نباید تبدیل به یک برچسب ایجاد فشار روانی روی کودک یا وسیله‌ای برای فاصله انداختن بین او و هم‌سالانش شود.

فرصت‌های پرورش استعداد و استعدادیابی کودکان

نقل قولی از جکسون براون، نویسنده آمریکایی وجود دارد که می‌گوید: «استعداد بدون نظم و برنامه‌ریزی مانند یک هشت‌پای اسکیت سوار است! حرکات زیادی می‌کند اما هرگز نمی‌توانی بگویی به کدام سمت خواهد رفت.» این نویسنده به خوبی به اهمیت هدایت و پرورش استعدادها اشاره می‌کند. یکی از اصلی‌ترین اقدامات برای استعدادیابی کودکان و پرورش استعدادهایشان در اختیار گذاشتن بستر و امکانات امتحان کردن فعالیت‌های مختلف است. ‌چند مورد از این فرصت‌ها عبارتند از:

فعالیت‌های بیرون از خانه برای استعداد یابی کودکان

 بازی‌های فضای باز، کوه‌نوردی، شرکت در کلاس‌های ورزشی سفرها و راهپیمایی‌های ماجراجویانه در طبیعت، غواصی و… از موقعیت‌های خوب برای یادگرفتن به صورت عملی، کاوش و یادگیری هستند.

طبیعت می‌تواند تمامی مفاهیم را به صورت غیرمستقیم به کودک بیاموزد و او را به سمت علاقه‌مندی‌هایش هدایت کند.

تجارب تازه

به کودک اجازه دهید ایده‌های خلاقانه خود را عملی کند. این ایده‌ها می‌توانند بسیار متنوع باشند. از ساختن کاردستی‌، نقاشی، موسیقی، نمایش‌ و نوشتن شعر و داستان تا انجام آزمایش‌های شیمی در فضای آزمایشگاهی و ساختن اختراع‌های الکترونیکی کوچک و سازه‌های فیزیک.

حل مسئله و پرسشگری

برای استعداد یابی در کودکان، داشتن نگاه انتقادی و خلاقانه به مسائل را به کودکان آموزش دهید. یافتن راه‌حل‌های مختلف برای حل مسئله‌ای واحد، پرسیدن سؤالات خوب درباره مسائل مختلف، توانایی مباحثه و استدلال منطقی و… از مهارت‌هایی هستند که باید در کودکان پرورش داده شوند و کودکان بااستعداد معمولاً در یادگیری این مهارت‌ها و به‌کارگیری آن‌ها عملکرد بسیار خوبی نشان می‌دهند.

تحقیق و جستجو

 کاوش درباره مسائل از راه‌های مختلف مانند جستجو در اینترنت، گفتگو با متخصصان، انجام تحقیقات میدانی و… یکی دیگر از مهارت‌های ضروری هستند که کودکان مستعد، عملکرد خوبی از خود در این زمینه نشان می‌دهند.

ارتباط با کودکانی که با آن‌ها علائق و اهداف مشترک دارند

دوستان و همسالان تأثیر متقابل قابل توجهی بر یکدیگر می‌گذارند. بودن در جمع کودکانی که اهداف و علائقشان شبیه یکدیگر است موجب تشویق کودکان برای دنبال‌کردن جدی اهداف و استعدادیابی کودکان می‌شود.

انتخاب یک راهنمای حرفه‌ای برای هدایت استعداد کودک

 بررسی کنید که موضوعات مورد علاقه کودک صرفاً علاقه‌ای گذرا و مقطعی است یا ناشی از وجود یک استعداد و ذوق ذاتی و درونی است. برای هدایت استعداد ذاتی کودک کمک گرفتن از مربیان و متخصصان حوزه استعداد یابی کودکان بسیار راهگشا است. همچنین از مربیان متخصص در هر حیطه‌ای که کودک در آن مستعد است اقدامی مفید به شمار می‎رود.

تأکید بر اهمیت رضایت درونی

محیط زندگی کودک و نحوه برخورد اطرافیان کودک باید به گونه‌ای باشد که کودک بداند هدف از دنبال کردن استعداد و علائقش برای رضایت درونی خود او و بهبود بهزیستی وی است. اطمینان حاصل کنید که نتیجه استعدادیابی کودکان و پرداختن به این استعدادها برای کودک، رضایت وی است و او به دنبال جلب تأیید و رضایت یا افتخار والدین و معلمان خود نیست. منبع انگیزه و شوق پیگیری استعدادهای کودک باید درونی باشد نه بیرونی.

تلاشش را تحسین کنید

به جای تحسین استعداد طبیعی و بدون تلاش در کودک، تلاش و کوشش او برای یادگیری و افزایش مهارتش در راستای اهداف را تحسین کنید. استعداد به تنهایی هرگز کافی نیست و بخش ضروری‌تر در تضمین موفقیت کودکان، تلاشی است که آنها در راستای پروراندن استعداد خود می‌کنند

بازی ‌‌های استعداد یابی کودکان

بازی یکی از فعالیت‌های بسیار مؤثر است که می‌تواند نقش مهمی در استعداد یابی کودک یا تقویت مهارت‌ها داشته باشد. بازی می‌تواند تخیل و خلاقیت را بهبود دهد، رشد اجتماعی و عاطفی را ارتقا دهد، مهارت‌های زبانی و ارتباطی را بهبود بخشد، تفکر، یادگیری، حل مسئله را توسعه دهد و می‌تواند رشد فیزیکی عضلات کودک را نیز تقویت کند.

در واقع کودکان هنگام بازی احساس امنیت و راحتی می‌کنند و وجودشان از احساسات مختلف پر می‌شود؛ به همین دلیل، خلاقیت آن‌ها اجازه بروز پیدا می‌کند و ایده‌های جدید به ذهنشان می‌رسد. در بازی آزاد که یکی از بهترین بازی ‌‌های استعدادیابی کودکان است، والدین همچنین می‌توانند در بازی‌ کودکان شرکت داشته باشند اما باید کنترل را به دست کودک بسپارند و از راهنمایی کردن بپرهیزند. برای مثال اگر کودک ساختن یک ماشین را انتخاب می‌کند، وقتی می‌بینید ماشین او جای چهار چرخ فقط سه چرخ دارد  از اظهار نظر خودداری کنید. بلکه منتظر بمانید و ببینید چه ایده‌هایی در سر دارد؛ بنابراین درصورتی‌که می‌خواهید استعدادهای کودک خود را کشف و تقویت کنید، بهتر است روزانه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بازی آزاد را در برنامه کودک قرار دهید.

توجه داشته باشید که بازی آزاد یک نحوه استعدادیابی کودکان است و درصورتی که با نظارت یک متخصص انجام شود می‌تواند اطلاعات مفیدی را در اختیار شما بگذارد.

بازی ایفای نقش

علاوه بر بازی آزاد، بازی‌های نقش‌آفرینی مثل عروسک بازی در رشد و تکامل کودک تأثیرات مثبتی می‌گذارد. از طریق ایفای نقش، کودکان می‌توانند احساسات خود را بیان کنند و آنچه را سعی در پنهان کردنش دارند بروز دهند.

از آنجا که در زندگی روزمره، کودکان اغلب مجبورند قوانینی را که توسط والدین تعیین شده رعایت کنند، در بازی می‌توانند آزاد باشند و قوانین خود را داشته باشند همچنین هنگام ایفای نقش، کودکان می‌توانند چهره‌های متفاوتی باشند، به عنوان مثال معلم باشند و والدین به عنوان دانش‌آموز عمل کنند.

بازی های کودک و والد

نکته آخر این که هم پدر و هم مادر، باید برای بازی با فرزندان خود، چه با هم و چه به صورت انفرادی، وقت بگذارند. با وقت گذراندن با پدر یا مادر، کودکان می‌توانند جنبه‌های مردانه و زنانه انسان را بیاموزند و در آینده زندگی اجتماعی بهتری داشته باشند.

تست‌های استعدادیابی کودکان

آزمون‌ها از ابزارهای رایج برای استعداد یابی کودکان هستند. مزیت تست‌ها در ارائه یک روش عینی و ساختاریافته برای شناسایی کودکان بااستعداد است. آزمون‌های توانایی، آزمون‌های هوش و آزمون‌های پیشرفت تحصیلی از نمونه تست‌های استعدادیابی در کودکان هستند. از کاربردهای اصلی آزمون‌ها معیار ورود به برنامه یادگیری خاص، شناسایی کودکان دارای اختلال یادگیری و شناسایی تیزهوشان است. لازم است تأکید کنیم که این تست‌ها غالباً توانی شناختی و فکری کودکان را می‌سنجند و نتایج این آزمون‌ها و نمره هوشبهر کودک به تنها معیاری خوبی برای استعدادیابی کودکان نیست. اما از این آزمون‌ها به عنوان مکمل در کنار سایر روش‌های استعداد یابی در کودکان می‌توان استفاده کرد.

انواع تست‌های استعداد یابی کودکان

تست استعدادیابی کودکان انواع مختلفی دارد که بر اساس کاربرد به سه حوزه زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

1.آزمون‌های دستاورد-محور: این آزمون‌ها مربوط به ارزیابی آنچه کودکان آموخته‌اند هستند. کاربرد اصلی این آزمون‌ها استفاده از نمرات آنها به عنوان معیار سنجش وضعیت آموزشی افراد است. آزمون‌های پیشرفت تحصیلی و آزمون‌های جامعی مانند کنکور نمونه‌هایی از این آزمون‌ها هستند. یکی از تست‌های دستاورد محوری که منحصراً برای کودکان بااستعداد طراحی شده است ارزیابی غربالگری برای دانش‌آموزان بااستعداد ابتدایی (SAGES) است

2. آزمون‌های توانایی: یکی از کاربردهای تست‌های هوش برای شناسایی کودکان بااستعداد است. این تست‌ها اگرچه اطلاعات خوبی درباره وضعیت شناختی و فکری کودکان ارائه می‌کنند، اما برای بررسی وضعیت کودک در حیطه‌هایی مانند توانایی هنری، خلاقیت، مدیریت، ورزش و.. مناسب نیستند. برخی از متداول‌ترین تست‌های هوش عبارتند از:  آزمون هوش استنفورد-بینه، آزمون هوش وکسلر کودکان، آزمون هوش پی‌بادی، آزمون هوش وودکاک-جانسون، آزمون هوش ریون و آزمون هوش ریون از معروف‌ترین آزمون‌های هوش هستند.

برای استعدادیابی کودکان در حیطه‌های دیگر مانند موسیقی، ورزش، فعالیت‌های هنری و… باید از متخصصان این رشته‌ها و همچنین روان‌شناسان و کارشناسان استعداد یابی کودکان کمک بگیرید.

سؤالات متداول