لکنت زبان کودکان و مؤثرترین راهکارهای درمان آن

زمان تقریبی مطالعه: 22 دقیقه

لکنت زبان کودکان چیست؟

لکنت زبان کودکان یا ناروانی گفتار، یکی از اختلالات شایع گفتاری است که باعث می‌شود فرد هنگام تلاش برای صحبت کردن، ادای برخی صداها، هجاها یا کلمات را تکرار یا طولانی کرده یا صحبت خود را متوقف کند. مشخصه‌های اصلی لکنت عبارت‌اند از: تکرار برخی آواها، واج‌ها یا کلمات حین صحبت کردن، توقف صحبت و نامتناسب بودن سرعت و میزان تولید گفتار. کودک دارای لکنت ممکن است حین صحبت احساس کند که کلماتش به اصطلاح، گیر کرده‌اند!

لکنت زبان کودکان بسیار شایع است و در بسیاری از آن‌ها، لکنت بخشی طبیعی از روند زبان‌آموزی است. بنا بر آمار رسمی، حدود 10-5% کودکان در برهه‌ای از زمان (معمولاً بین سنین 6-2 سال) دچار لکنت می‌شوند. اغلب این لکنت در همان کودکی، خود به خود بهبود می‌یابد. مداخله به موقع می‌تواند مانع ادامه یافتن لکنت در بزرگسالی شود. همچنین اغلب لکنت درکودکان با ورود به سن بلوغ ایجاد شده و پس از مدتی رفع می‌شود. وخیم بودن شدت لکنت یا ادامه یافتن لکنت بیش از 6 ماه، لزوماً به معنای این نیست که لکنت در تمام عمر گریبان‌گیر کودک خواهد بود. اگرچه حدوداً در 25% موارد، لکنت کودکان تا بزرگسالی ادامه می‌یابد.

علائم لکنت زبان در کودکان

از جمله علائم اصلی لکنت زبان در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دشواری در شروع بیان یک کلمه، عبارت یا جمله
• تکرار یک صدا، هجا یا کلمه
• کشیدن طولانی کلمات یا بخش‌هایی از کلمات
• مکث در وسط کلمه (شکستن کلمات) یا حذف برخی هجاها یا کلمات
• مکث در میان صحبت برای مثلاً چند ثانیه
• سختی بیان و سفت شدن عضلات صورت و بالاتنه هنگام بروز لکنت
• استفاده از یک صدا یا کلمه اضافی مانند «اوم/ آم» قبل از گفتن کلمه یا عبارت بعدی
• احساس اضطراب درباره صحبت‌کردن
• احساس خستگی و سرخوردگی درباره صحبت کردن، چراکه به انرژی و تلاش زیادی نیاز دارد.
• مشکل در برقراری ارتباط مؤثر با دیگران

فشار و استرس و لکنت زبان کودکان از ترس ممکن است با اشکال زیر نمایان شود:

• تغییرات جسمی مانند تیک‌های چهره‌ای، لرزش لب‌ها و فک‌ها، پلک زدن بیش از حد و سریع، تنش و بی‌قراری در چهره و بالاتنه (مثلاً تکان دادن مداوم سر)، مشت کردن دست‌ها
• ناامیدی و سرخوردگی هنگام تلاش برای برقراری ارتباط
• تردید یا مکث قبل از شروع صحبت
• امتناع از صحبت کردن
• به کار بردن صداها یا کلمات اضافی در جملات، مانند اوه یا اوم
• تکرار کلمات یا عبارات
• تنش مشهود در صدا
• تغییر مکرر جمله‌بندی‌ها
• گفتن برخی کلمات در جمله‌ها با صدای بلند
• برخی کودکان ممکن است از لکنت خود آگاه نباشند.

انواع لکنت زبان کودکان

لکنت زبان در کودکان انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

لکنت زبان رشدی

 این نوع لکنت هم‌زمان با رشد توانایی‌های گفتاری و زبانی، اغلب در سنین کمتر از 5 سال ایجاد می‌شود. این لکنت شایع‌ترین نوع این عارضه است و در پسربچه‌ها نیز نسبت به دخترها شیوع بیشتری دارد. این حالت معمولاً وقتی کودک در مقابل جمعی صحبت می‌کند یا با تلفن حرف می‌زند بدتر می‌شود؛ اما در حین آواز خواندن، روخوانی بلند متن‌ها و صحبت کردن در تنهایی بهتر می‌شود. لکنت رشدی معمولاً با افزایش سن و بدون نیاز به درمان، به طور خود به خود برطرف می‌شود.

لکنت زبان نوروژنیک

 این نوع لکنت حاصل ناهنجاری‌های ارتباطی بین مغز و ماهیچه‌های مربوط به تولید گفتار است و شیوع کمتری نسبت به لکنت رشدی دارد. لکنت نوروژنیک معمولاً بعد از یک آسیب مغزی ناشی از اتفاقاتی مانند افتادن و سقوط، تصادف‌ها و آسیب‌های ورزشی ایجاد می‌شود.

لکنت زبان روان ‌زاد

این نوع لکنت نیز کمتر شایع است و منشأ روانی دارد. لکنت روان ‌زاد اغلب در بزرگسالان، پس از تجربه یک رویداد تروماتیک یا سابقه ابتلا به بیماری‌های روانی رخ می‌دهد و منشأ مغزی آن، مرتبط با بخش‌های مربوط به تفکر پیشرفته و استدلال است.

دسته‌بندی دیگری از لکنت زبان نیز بر حسب چگونگی بیان کلمات وجود دارد. این دسته‌بندی، لکنت را به 4 نوع تقسیم می‌کند:

1. لکنت تونیک: در این نوع لکنت زبان، عضلات درگیر در گفتار دچار انقباض شده و فرد در بیان کلمه دچار مشکل می‌شود. بیان در این نوع لکنت به صورت انفجاری است.
2. لکنت کلونیک: در لکنت نوع کلونیک، گفتار به صورت تشنجی و تکراری بیان می‌شود. مثلاً برای گفتن «آفرین بر تو» می‌گوید «آآآآآآآفرین بر تو».
3. لکنت کلوتونیک: در این نوع لکنت، ترکیبی از انواع تونیک و کلونیک دیده می‌شود. (یعنی ابتدا حالت تونیک و سپس کلونیک)
4. مکررگویی صرف: این لکنت، نوعی لکنت کلونیک است که بیمار در ابتدای کلمه‌ای که می‌دهد بگوید، ابتدا یا کلمه بی‌ربطی را به صورت مکرر و همیشگی بیان می‌کند. مثلاً «امممم خداحافظ» 

زمان شروع  لکنت زبان کودکان

لکنت زبان کودکان معمولاً بین 18 ماهگی تا 9 سالگی بروز کرده و بین سنین 3.5-2 سال و 7-5 سال شایع‌تر است. اوج شیوع لکنت زبان در کودکان، در 5 سالگی است. چهار مرحله پیاپی در ایجاد تدریجی لکنت زبان وجود دارد:

بروز لکنت زبان کودکان در دوران پیش‌دبستانی

این مشکل در ابتدا به صورت دوره‌ای بوده و به مدت چند هفته تا چند ماه، بین فواصل طولانی مدت تکلم طبیعی ظاهر می‌شود. (یعنی در فواصل بین بروز دوره‌های موقت لکنت، گفتار کودک طبیعی است.)

بروز لکنت زبان در کودکان ابتدایی

 در این مرحله لکنت از نوع مزمن بوده و فواصل گفتار طبیعی حتی اگر وجود داشته باشند، بسیار محدودند. کودک دارای لکنت در این مرحله از مشکلات تکلمی خود آگاه است. این لکنت عمدتاً در بخش‌های اصلی تکلم (اسامی، فعال‌ها، صفت‌ها و قیدها) بروز می‌کند.

بروز لکنت زبان کودکان پس از 8 سالگی تا دوران بزرگسالی

مرحله سوم لکنت بیشتر در موقعیت‌های اجتماعی خاصی مانند درس جواب دادن، صحبت با افراد غریبه، خرید و مکالمه تلفنی به طور گذرا ایجاد می‌شود.

علت‌ لکنت زبان کودکان

قرار گرفتن در اجتماع و محیط‌های پراسترس و خستگی می‌توانند لکنت را افزایش دهند. برای مثال سخنرانی‌کردن در جمع برای افراد دارای لکنت، امری چالش‌برانگیز است.

در اغلب کودکان لکنت در چندین موقعیت (مثلاً در خانه، مدرسه و حین بازی) اتفاق می‌افتد، اما در معدودی از موارد، لکنت زبان فقط در شرایط خاصی مانند تلفن حرف‌زدن یا صحبت در مقابل جمع بروز می‌کند.

از دیگر عواملی که در ایجاد لکنت زبان کودکان  نقش دارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سابقه خانوادگی و وراثتی ابتلا به لکنت
• لکنت زبان کودکان از ترس
• لکنت طبیعی متناسب با سیر رشد گفتار در کودکان
• تعارضات و مشکلات خانوادگی
• مشکلات عصبی و فیزیولوژیکی در مغز یا ماهیچه‌های مرتبط با گفتار
• ضربه‌های روحی شدید و تروما
• آسیب‌های مغزی

احتمال ابتلای برخی کودکان به لکنت زبان  با توجه به شرایطشان بیشتر است. برای مثال:

تقریباً در نیمی از موارد ابتلا به لکنت زبان، سابقه ژنتیکی ابتلا به لکنت در یکی از بستگان کودک وجود دارد. درصورتی که فرد مبتلا، هنوز هم دارای لکنت زبان باشد، این احتمال بالاتر می‌رود.

 معمولاً میزان بهبودی دخترها در صورت ابتلا به لکنت زبان بیشتر از پسرها است. در واقع احتمال ادامه‌دار بودن لکنت در پسرها 4-3 برابر دخترها است.

سن شروع لکنت زبان نیز مهم است. درصورتی‌که لکنت زبان کودکان پیش از 3 سالگی شروع شده باشد، احتمال اینکه به طور خود به خود و با افزایش سن بهبود یابد 50% بیشتر خواهد بود.

ناهنجاری‌ در مراکز کنترل حرکتی گفتار در مغز کودکان احتمال لکنت زبان کودکان را بالاتر می‌برد این نابهنجاری می‌تواند به علت آسیب به مغز یا اعصاب درگیر باشد.

استرس عامل دیگری در ایجاد لکنت زبان در کودکان است. اگرچه فشارهای روانی مانند استرس، عجله داشتن و شرم نمی‌توانند علت اصلی ایجاد لکنت زبان کودکان باشد، اما در صورت ابتلای کودک به لکنت، می‌تواند وضعیت او را تشدید کنند.

تشخیص لکنت زبان کودکان

با مراجعه به گفتار درمانگران و آسیب‌شناسان گفتاری، این متخصصان طبق معاینه کودک، وضعیت گفتار او، و همچنین توصیفات خود کودک و والدینش، نوع و شدت لکنت را تشخیص می‌دهند و راهنمایی‌های لازم برای درمان را ارائه می‌کنند. گاهی تشخیص اینکه لکنت خود به خود بهبود می‌یابد یا نه، دشوار است. اما نشانه‌هایی وجود دارند که می‌توانند حاکی از جدی بودن لکنت و ادامه‌دار شدن آن باشند. از جمله این نشانه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تنش و درگیری آشکار عضلات صورت، بلندتر شدن صدا حین تکرار آواها یا کلمات، تلاش و دشواری محسوس برای صحبت کردن، تغییر کلمات یا استفاده از صداهای اضافی در شروع صحبت در موارد شدیدتر، اجتناب از صحبت کردن

عوارض و مشکلات ناشی از لکنت زبان کودکان

به طور کلی احساس «متفاوت بودن» می‌تواند اثرات زیادی بر روان کودکان بر جای بگذارد. حال اگر این تفاوت به علت وجود مسئله‌ای باشد که اغلب به عنوان یک نقص شناخته می‌شود، اثرات منفی آن بیشتر خواهند بود. مطالعات نشان داده‌اند که لکنت زبان کودکان اگر در محیط آموزش‌دیده شود، کودک با احتمال بیشتری در معرض قلدری، طرد شدن، داشتن تصویر منفی از خود و داشتن عزت‌نفس پایین قرار دارد. از دیگر عوارض لکنت زبان کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کودک دارای لکنت ممکن است به‌خاطر نیاز مداوم به تلاش برای صحبت کردن روان و پیوسته، متحمل احساس خستگی، سرخوردگی یا اضطراب زیادی بشود.
• ما انسان‌ها وابستگی زیادی استفاده از زبان داریم. گفتار یکی از ابزارهای مهم ما در برقراری ارتباط و بیان افکارمان است. در نتیجه، در صورت وجود ایرادهایی در روند گفتار (مثلاً لکنت زبان) ممکن است کودک دچار احساساتی مانند شرم، ناتوانی و ترس از قضاوت یا طرد دیگران بشود.
• اگر فرد به‌خاطر ابتلا به لکنت زبان (خصوصاً در سنین بالاتر) تصویر و دیدگاه منفی از خود را درونی‌سازی کرده باشد، این خودپنداره منفی اثرات مخربی بر عزت‌نفس، موفقیت و روابط او با دیگران خواهد داشت. درنتیجه فرد بیشتر در خطر درگیری با مشکلات روان‌شناختی مانند افسردگی و اضطراب اجتماعی خواهد بود.
• در سنین بالاتر لکنت می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد اثرات منفی داشته باشد. این اثرات حتی در مواردی مانند استخدام برای مشاغل مختلف نیز می‌تواند اثرگذار باشد.

روش‌های درمان لکنت زبان کودکان

همه کودکان دارای لکنت زبان، لزوماً نیاز به درمان ندارند؛ چراکه لکنت رشدی با گذر زمان بهبود می‌یابد. (تشخیص این موضوع توسط متخصص صورت می‌گیرد). در صورتی که لکنت زبان برای مدت طولانی‌تری ادامه یابد، احتمال بهبودی خود به خود آن با افزایش سن کمتر می‌شود.

برخی درمان‌های متداول برای اختلال لکنت زبان به شرح زیر است:

درمان لکنت زبان کودکان با گفتاردرمانی

این نوع درمان، معمولاً اولین و اصلی‌ترین درمان انتخابی برای لکنت زبان کودکان است. با کمک گفتاردرمانی وقفه‌های بین گفتار کودک کاهش می‌یابد و در یک کلام، گفتار او به‌تدریج روان‌تر می‌شود. درنتیجه عزت‌نفس کودک نیز بهبود می‌یابد. گفتاردرمانی اغلب متمرکز بر کنترل الگوهای گفتاری است. این کار از راه تشویق کودک برای نظارت داشتن بر میزان سرعت صحبت خود، تمرکز بر شیوه تنفس خود و میزان تنش و حرکت حنجره خود صورت می‌گیرد. بهترین کاندیداها برای گفتاردرمانی کودکانی هستند که:

• حداقل 6 ماه سابقه لکنت داشته‌اند.
• دچار لکنت در تلفظ کلمات هستند.
• به علت ابتلا به لکنت، دچار تعارضات و مشکلات عاطفی و هیجانی شده‌اند.
• سابقه خانوادگی ابتلا به لکنت دارند.

اسباب‌بازی‌هایی که به گفتاردرمانی کمک می‌کنند

استفاده از برخی وسایل بازی (خصوصاً هم‌زمان با درمان لکنت زبان کودکان) می‌توانند در پروسه گفتاردرمانی به درمان لکنت زبان کودکان کمک کند. این ابزار به شرح زیر است:

جعبه ابزار کودکانه

این وسایل به معرفی روش‌های روانی گفتار کمک می‌کنند. برای مثال می‌توان به کودک توضیح داد که همان‌طور که این ابزار به ما کمک می‌کنند تا چیزهای مختلفی بسازیم، می‌توانند به ما کمک ‌کنند تا زمان و میزان گفتار خود را تغییر داده و تنظیم کنیم. برای این کار با او قرار می‌گذاریم تا هر ابزار نمادی از یک شیوه تغییر گفتار باشد. (مثلاً پایین آوردن چکش نمادی از زمان سکوت باشد.)

ماشین‌ها و قطارهای اسباب‌بازی

این وسایل در درمان لکنت زبان کودکان به درک تفاوت بین گفتار دارای بالا و پایین و گفتار روان کمک می‌کنند. همچنین از این وسایل می‌توان در توضیح روش‌های تنظیم سرعت گفتار استفاده کرد.

عروسک‌ها و عروسک‌های دستی

از عروسک‌ها در درمان لکنت زبان کودکان می‌توان برای توضیح اجزای مختلف دخیل در تولید گفتار (مثلاً دهان، بینی، ریه‌ها، حنجره و تارها صوتی) استفاده کرد و هم وسایل خوبی برای ایفای نقش و الگوبرداری هستند. (مثلاً من با عروسکم جمله من شیرینی می‌خواهم را می‌گویم. حالا نوبت تو است.)

استفاده از کتاب‌ها در درمان لکنت زبان کودکان

خواندن جملات (توصیف تصاویر اگر کودک هنوز سواد خواندن ندارد) تمرینی عالی برای استفاده به‌جا از مکث‌ها و وقفه‌ها هستند. همچنین می‌توان داستان‌هایی را انتخاب کرد که در آن‌ها از موضوعاتی مانند احساسات و هیجان‌های ناشی از مشکلات گفتاری، احساس متفاوت بودن یا مورد زورگویی قرار گرفتن صحبت شده‌است.

توپ‌ها

از توپ‌ها برای توضیح روش‌ها و شدت ادای کلمات استفاده کرد. مثلاً اینکه توپ‌ را خیلی محکم یا شل بگیریم، قل بدهیم یا بیندازیم، مانند بسیار محکم یا بسیار آرام گفتن یک کلمه است.

حباب‌ساز برای درمان لکنت زبان کودکان

 این اسباب‌بازی‌ها در کنار اینکه بین همه کودکان محبوب هستند، ابزاری عالی برای تمرین شیوه تنظیم تنفس برشمرده می‌شوند. برای مثال برای انجام روش تنفس کامل، کودک باید از راه دهان نفس کشیده و صورت و حنجره خود را قبل از صحبت رها کند.

تلفن اسباب‌بازی

 این وسیله برای بازی‌های ایفای نقش و انجام سناریوهای تخیلی متنوع بسیار مفید است.

بهترین زمان برای دریافت خدمات گفتاردرمانی

دیدگاه دقیقی مبنی بر اینکه بهترین زمان مراجعه برای گفتاردرمانی در ابتلا به لکنت زبان کودکان چه زمانی است، وجود ندارد. اگرچه معمولاً توصیه می‌شود که گفتاردرمانی حدود 12-6 ماه پس از آنکه متوجه نخستین علائم لکنت زبان کودکان شده‌اند، شروع بشود. (چراکه در بسیاری از موارد، لکنت به طور خود به خود طی این مدت برطرف می‌شود.)

درمان شناختی – رفتاری (CBT)

این درمان نوعی از روان‌درمانی است که به کودک در سازگاری و کاهش مشکلات ناشی از ابتلا به لکنت کمک می‌کند. برای مثال باعث کاهش اضطراب، استرس و مشکلات مربوط به عزت‌نفس کم کودک می‌شود.

تکنیک‌های مربوط به تعاملات والد – فرزندی

این تکنیک‌ها و تمرین‌ها توسط متخصصین به والدین آموزش‌داده‌شده و باعث کاهش مشکلات بین والدین با فرزندان دارای لکنت زبانشان شده و ارتباط آن‌ها را بهبود می‌بخشد. همچنین با کمک این روش‌ها، والدین کمک بیشتری به فرزندشان برای سازگاری با مشکل خود خواهند کرد.

همچنین والدین می‌توانند با افزایش آگاهی خود درباره لکنت زبان کودکان و نحوه برخورد با آن، به کودک خود کمک کنند تا کمتر درگیری فکری درباره لکنت خود داشته باشند. گوش دادن صبورانه و با حوصله به کودک و اختصاص دادن زمان کافی به او برای کامل کردن حرف خود بسیار حائز اهمیت است. اینکه حین لکنت کودک چه زمان والدین باید صبر کنند تا او صحبت خود را به پایان برساند، یا بالعکس چه زمانی صحبت او را اصلاح کنند، موضوع مهمی است که باید توسط گفتار درمانگر به والدین آموزش داده بشود.

استفاده از برخی وسایل الکترونیکی برای درمان لکنت زبان کودکان

برخی وسایل الکترونیکی برای کمک به کودکان دارای لکنت زبان وجود دارند. برای مثال یکی از این ابزارها با بازپخش صدای ضبط‌ شده کودک وقتی سریع صحبت می‌کند، کودک را تشویق می‌کند تا با سرعت کمتری سخن بگوید. نوع دیگری از این ابزارها مانند سمعک در کنار گوش گذاشته شده و با ایجاد صدای خفیفی در پس‌زمینه صداهای محیط اطراف، به کاهش لکنت در کودکان کمک می‌کنند.

دارو برای درمان لکنت زبان در کودکان

تا به امروز، تأثیر هیچ دارویی برای کاهش لکنت زبان ثابت نشده است، اگرچه برخی تحقیقات جدید نشان داده‌اند که بیش‌فعالی برخی ماهیچه‌های دخیل در تولید گفتار، در ایجاد لکنت نقش دارند. درنتیجه داروهای مؤثر بر کاهش بیش‌فعالی ممکن است در بهبود این نوع از لکنت مفید باشند.

گروه‌های خودیاری

این گروه‌ها به کودکان (و بزرگسالان) دارای لکنت کمک می‌کند تا به منابع حمایتی و آموزشی از راه کسانی دست یابند که خودشان نیز با چالش‌های مشابه با آن‌ها روبه‌رو شده‌اند.

نحوه برخورد با لکنت زبان کودکان

راه‌های زیادی وجود دارد که در صورت رعایت آن‌ها (خصوصاً توسط والدین و اعضای خانواده کودک دارای لکنت زبان)، کودک بهتر و آسان‌تر با مشکلات خود در این باره کنار می‌آید. در ادامه به برخی از این توصیه‌ها خواهیم پرداخت:

• برای کودک فرصت‌هایی ایجاد کنید تا در محیطی با آرامش، جالب و لذت‌بخش درباره موضوعات مختلف صحبت کند.
• زمان‌هایی را برای گفت‌وگو با کودک به دور از عوامل مزاحم و حواس‌پرت‌کننده مانند تلویزیون اختصاص دهید. برای مثال ایجاد این عادت که هر شب حین صرف شام، گفت‌وگوهایی بین اعضای خانواده باشد و کودک در آن‌ها شرکت کند.
• از گفتار فرزندتان انتقاد نکنید و بر گفتار دقیق یا تصحیح مداوم او پافشاری نکنید.
• با دقت و بدون نشان‌دادن علائم بی‌حوصلگی یا ناامیدی به آن‌چه فرزندتان می‌گوید گوش داده و تماس چشمی طبیعی خود را با او حفظ کنید.
• زمانی که لکنت کودک شدت گرفت، او را برخلاف میلش برای ادامه گفت‌وگو و حفظ تعامل با دیگران تحت‌فشار قرار ندهید.
• از ابراز واکنش منفی هنگام لکنت زبان، اصلاح گفتار یا کامل کردن جمله‌های او خودداری کنید. بسیار مهم است که کودک شما این موضوع را درک کند که افراد حتی زمانی که لکنت دارند، می‌توانند به طور مؤثر با دیگران ارتباط برقرار کنند.
• اگرچه ممکن است فکر کنید که گفتن عباراتی مانند «یک لحظه مکث کن»، «صبر کن و یک نفس عمیق بکش» یا «آهسته آهسته صحبت کن» به کودکتان کمک می‌کند، اما این کار باعث می‌شود او نسبت به لکنتش خودآگاه‌تر شده و هیجان‌های منفی را تجربه کند یا تمایلش به صحبت کردن را از دست بدهد.
• از صحبت با فرزندتان درباره لکنتش نترسید. اگر کودکتان درباره لکنت خود سؤالی پرسید یا ابراز نگرانی کرد، با دقت به او گوش کنید و به او کمک کنید تا درک کند که بروز اختلالات در گفتار شایع و طبیعی است و همه افراد تا حدی و در برهه‌ای از زمان آن را تجربه می‌کنند. با او در این باره صادق باشید و منظور خود را به روشنی بیان کنید.
• انجام فعالیت‌هایی که شامل تعاملات کلامی زیاد نمی‌شوند تشویق کنید.
• یک الگو و روش صحبت کردن آرام و آهسته برای کودک خود بسازید تا به او کمک کنید سرعت گفتار خود را کاهش دهد.
• خودتان به آهستگی، شمرده‌شمرده و طبیعی صحبت کنید تا فشار احتمالی کودک برای اینکه حرف خود را سریع بگوید، از بین ببرید.

بازی‌های مناسب لکنت زبان کودکان

از جمله بازی‌های مفید برای درمان لکنت زبان در کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

استفاده از کتاب‌ها و مجلات دارای تصاویر زیاد و شلوغ

 این نوع کتاب‌ها کودک را تشویق می‌کنند تا به هر میزان که می‌خواهد درباره تصاویر و افکار خود درباره آن‌ها حرف زده یا حتی داستان‌سرایی کند. اگر هدف بهبود استفاده از جملات کوتاه باشد، می‌توان از کودک خواست تا جمله‌ای را تقلید کند. اگر هدف بهبود استفاده از جملات طولانی‌تر است، می‌توان از او سؤالاتی درباره تصاویر پرسید. مثلاً اینجا چه اتفاقی دارد می‌افتد؟ به نظرت بعد از این چه خواهد شد؟ و…

حافظه تصویری و استفاده از کارت‌های مرتبط با هم: این وسایل برای بهبود استفاده از جملات کوتاه مؤثر باشند. راه‌های متنوعی برای بازی کردن با این کارت‌ها وجود دارد که طی آن‌ها کودک به حرف زدن تشویق می‌شود.

بازی‌های حدسی

برای این کار مثلاً می‌توان از بازی «من دنبال……… می‌گردم.» استفاده کرد تا کودک با گفتن احتمالات مختلف، به کلمه دلخواه شما دست یابد. (مثلاً شما می‌گویید من دنبال یک چیز قرمز می‌گردم. کودک به اطراف خود نگاه کرده و چیزهای قرمزرنگ مختلف اطرافش را نام می‌برد تا سرانجام نام وسیله قرمزی که شما در نظر داشتید را بگوید.)

لگو و سایر بازی‌های ساختنی

می‌توان از کودک خواست تا حین انجام بازی، توضیح دهد که در هر مرحله در حال انجام چه کاری است.

بازی داستان‌های خنده‌دار و عجیب و داستان‌سرایی: یکی از روش‌های جالب و لذت‌بخش برای تمرین گفتن جملات طولانی، ساختن جملات خنده‌دار است. مثلاً می‌توانید داستانی نیمه‌کاره را تعریف کنید و از کودک بخواهید تا پایان‌بندی‌های متنوع و خنده‌دار برای آن بسازد.

مکالمه درباره موضوعات یا وسایل مورد علاقه کودک

معمولاً کودکان درباره آنچه به آن علاقه دارند، حرف‌های بیشتری برای زدن دارند و درباره آن‌ها به وجد می‌آیند.

صحبت حین انجام کارهای روتین و روزمره

می‌توان حین کمک گرفتن از کودک برای انجام کارهایی مثل آماده کردن یک خوراکی، چیدن سفره، تمیز کردن اتاق و تا کردن لبا‌س‌ها سر گفت‌و‌گو با کودک را باز کرد و درباره آن‌چه درحال انجام آن هستید (یا سایر موضوعات) صحبت کنید.

بازی ایفای نقش (رول‌پلی)

در این بازی‌ها می‌توان کودک را در موقعیت‌هایی قرار داد که قبلاً در آن‌ها دچار لکنت شده بودند یا در آینده با احتمال بیشتری در این موقعیت‌ها قرار می‌گیرند. (مثلاً خرید از یک سوپرمارکت) این کار به کودک کمک دارا لکنت کمک می‌کند تا صحبت در این موقعیت‌ها را تمرین کرده و جمله‌هایی برای آن‌ها آماده کند. همچنین این بازی به بهبود اعتمادبه‌نفس کودک کمک خواهد کرد.

استفاده از بازی‌هایی که در آن، انجام فعالیت به نوبت انجام می‌شود و بقیه افراد باید برای رسیدن نوبتشان صبر کنند. این کار احتمال اینکه بقیه کودکان وسط صحبت کودک بپرند یا او را مسخره کنند کم می‌کند.

سؤالات متداول