هوم اسکولینگ یا تحصیل در خانه چیست؟

زمان تقریبی مطالعه: 12 دقیقه

شاید برایتان جالب باشد که بدانید در حالی که اکثر بچه‌ها در مدارس دولتی و خصوصی تحصیل می‌کنند، بسیاری از والدین تمایل دارند تا خود وظیفه آموزش به کودکانشان را بر عهده بگیرند. هوم اسکولینگ یا تحصیل در خانه جنبشی است که در آن والدین به جای فرستادن فرزندان خود به یک مدرسه دولتی یا خصوصی سنتی، آن‌ها را در خانه آموزش می‌دهند.

 خانواده‌ها به دلایل مختلفی از جمله نارضایتی از گزینه‌های آموزشی موجود، فلسفه‌های مذهبی یا آموزشی متفاوت و این باور که کودکان در ساختار مدرسه سنتی پیشرفت ندارند، مدرسه خانگی را انتخاب می‌کنند و معتقدند این روش مناسب‌تری برای تحصیل فرزندشان خواهد بود. اما اگر شما نیز به این موضوع علاقمند هستید و دوست دارید تا بیشتر در مورد آن بدانید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا به طور کامل با مفاهیم آموزش در خانه آشنا شویم.

هوم اسکولینگ چیست؟

هوم اسکولینگ یا آموزش در خانه مفهومی است که در آن کودکان به جای ثبت‌نام در یک مدرسه دولتی یا خصوصی در خانه و با راهنمایی والدین خود تحصیل می‌کند. Homeschooling در واقع از دهه 1970 زمانی که برخی از نویسندگان و محققان محبوب مانند جان هولت و دوروتی و ریموند مور شروع به نوشتن در مورد اصلاحات آموزشی کردند، شروع به رشد کرد. این دو دانشمند تحصیل در خانه را به عنوان یک گزینه آموزشی جایگزین به خانواده‌ها ارائه دادند و در حال حاضر بیش از 2 میلیون کودک در ایالات متحده در خانه آموزش می‌بینند که این درصد هر سال به سرعت در حال افزایش است.

در این روش خانواده با تمرکز بر محیط خانه به جای محیط مدرسه به فرزند خود خواندن، نوشتن و ریاضیات را آموزش می‌دهند و سپس این آموزش‌ها را به سمت علایق و منافع کودک هدایت می‌کنند. در homeschooling محیط آموزش می‌تواند هر مکانی مانند پارک، موزه، یا حتی مکان‌های آموزشی مثل مؤسسات یا معلم خصوصی باشد؛ اما محور اصلی هوم اسکولینگ «خانه» و «خانواده» است.

آموزش در خانه می‌تواند از مهدکودک شروع شود و تا دبیرستان  و حتی سال کنکور ادامه یابد. همان‌طور که فرستادن کودکان به پیش‌دبستانی رسمی در خانواده‌ها محبوب‌تر شده، بسیاری از والدینی که فرزندان خود را به پیش‌دبستانی نمی‌فرستند نیز پیش‌دبستانی در خانه را برای کودک خود انتخاب می‌کنند. اما به طور کلی بهترین زمان آغاز آموزش در خانه دوران ابتدایی و پیش از بین رفتن کنجکاوی، انگیزه و علاقه کودک است.

دلایل گرایش خانواده‌ها به هوم اسکولینگ

این روزها بسیاری از والدین از ناکارآمدی نظام آموزش و پرورش شکایت دارند و مطالب آموزشی را مفید نمی‌دانند. آن‌ها همچنین از عواملی مانند عدم قدرت انتخاب برنامه درسی، نمره‌گرایی، متناسب نبودن مفاد آموزشی و سرعت آموزش با شرایط یادگیرنده، یادگیری‌های سطحی، وجود رقابت بین دانش‌آموزان و ناسالم بودن رقابت، اهمیت دادن به انگیزه‌های بیرونی مانند تشویق و تنبیه و … ناخشنود هستند. همه این عوامل در کنار گرایش‌های سیاسی، مذهبی و اجتماعی خانواد‌ه‌ها باعث شده تا تعداد زیادی از خانواده‌ها خانه را به جای مدرسه برای تحصیل کودک خود انتخاب کنند.

مطابق آنچه از تحقیقات به دست آمده دلایل گرایش خانواده‌ها به تحصیل در منزل کودکان به طور کلی در دسته‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شود. این دلایل شامل:

کیفیت آموزشی بالاتر

والدین بسیاری بر این باورند که مدارس به دلیل داشتن کلاس‌های جمعی نمی‌توانند کیفیت آموزشی مناسبی را برای یک به یک دانش‌آموزان فراهم کنند. علاوه بر این یک بررسی اخیر آمادگی شغلی و کالج نشان داد که کمتر از نیمی از دانش آموزان دبیرستانی از نظر تحصیلی برای ورود به کالج احساس آمادگی دارند و اساتید دانشگاه‌ نیز معتقدند دانشجویان تعداد زیادی از دانشجویان تازه وارد برای انجام کارهای دانشگاهی آماده نیستند.

همانطور که می‌دانید امروزه اکثر کلاس‌های مدارس این روزها بیش از 20 نفر جمعیت دارند. این شلوغی بیش از حد کلاس‌ها و محدودیت منابع توانایی معلمان برای آموزش همه دانش‌آموزان را تا حد زیادی کاهش داده و باعث شده تا والدین بسیاری هوم اسکولینگ را برای فرزند خود انتخاب کنند. علاوه بر این بسیاری از والدین این روزها به نظام آموزش و پرورش شکایت دارند و مطالب آموزشی را مفید نمی‌دانند.

از همه مهم‌تر این که به کمک مدارس خانگی آموزش کودک شخصی‌سازی خواهد شد و والدین می‌توانند یادگیری فرزندان خود را با درس‌های اضافی تکمیل کنند. آن‌ها همچنین قادر خواهند بود به اندازه نیاز کودک زمان و انرژی را برای هر موضوع صرف کنند و اطمینان یابند که فرزندانشان مطالب را یاد می‌گیرند و به درس‌ها تسلط دارند.

عدم محدودیت آموزش به محیط مدرسه

زمانی که والدین آموزش در خانه را برای فرزند خود انتخاب می‌کنند محدودیت تحصیل به محیط مدرسه نیز حذف می‌شود. بسیاری از خانواده‌ها به دلیل شغل پدر دائماً مجبور به مهاجرت از شهری به شهر دیگر هستند و به همین دلیل کودک باید هر بار مدرسه و محیط جدیدی را تجربه کند. از آنجا که این روند سازگار شدن با محیط مدرسه جدید برای دانش‌آموزان زمان‌بر خواهد بود و به خصوص برای کودکانی که کم‌رو و خجالتی هستند این فرآیند یک چالش محسوب می‌شود.

بدین ترتیب به کمک هوم اسکولینگ کودکانی که مجبور به جابه‌جایی هستند نه تنها از لحاظ تحصیلی ضربه نمی‌خورند بلکه در امنیت روانی خواهند بود و فرآیند یادگیری نیز با تداخل روبه‌رو نمی‌شود.

تکلیف محوری مدارس

مدارس دولتی و خصوصی بر این باورند که دانش‌آموزانی که تکالیف خود را به موقع و مرتب انجام می‌دهند دانش‌آموزان باهوش‌تر و برتری هستند. در واقع در مدارس تکلیف ملاک یادگیری است. اما حجم زیاد تکالیف و مجبور کردن کودکان به نوشتن آن‌ها ممکن است احساس منفی و حتی تنفر نسبت به درس و یادگیری را در کودک افزایش دهد و روند یادگیری را کُند کند.

حمایت از آموزش کودکان ناتوان و کم توان و حتی تیزهوش در هوم اسکولینگ

کودکان دارای ناتوانی‌های یادگیری یا معلولیت جسمی اغلب در مدارس دولتی نمی‌توانند رشد کنند. زیرا این مدارس با محدودیت منابع و زمان روبه‌رو هستند و این کار را برای بسیاری از این بچه‌ها باید آموزش‌های تخصصی و اضافی بگیرند سخت خواهد کرد. از سوی دیگر کودکان تیزهوش نیز به چیزی بیشتر از دروس معمولی مدرسه نیاز دارند و بسیاری از مدارس قادر به ارائه این خدمات نیستند.

اما به کمک روش هوم اسکولینگ والدین کودکان ناتوان یا کم توان نه تنها می‌توانند آموزش‌های درسی معمول را به کودک خود بدهند بلکه امکان انجام درمان‌های لازم مانند گفتار درمانی، نارساخوانی و غیره نیز برای آن‌ها فراهم خواهد بود. بدین ترتیب شما به عنوان والدین انعطاف‌پذیری بیشتری می‌دهد تا مطمئن شوید فرزندتان بهترین دنیاهای ممکن را دارد. والدین کودکان تیزهوش نیز می‌توانند دروس اضافی را با کودک خود کار کنند.

محیط منفی مدرسه

یکی از دلایل مهمی که والدین تمایلی به فرستادن کودکان خود به مدرسه ندارند، محیط منفی مدرسه است. از اصلی‌ترین نگرانی‌های والدین قلدری سایر کودکان است که در رده سنی‌های بالا افزایش نیز می‌یابد. عواملی مانند قلدری و تحقیر شدن در مدرسه می‌تواند منجر به نمرات پایین، کاهش عزت نفس، اختلال در خواب، افسردگی و موارد دیگر شود.

علاوه بر این نمره‌گرایی معلمان و مقایسه دانش‌آموزان با یکدیگر را باید از جمله نگرانی‌های والدین دانست. متفاوت دانستن دانش‌آموزان و قرار دادن آن‌ها در سطوح متفاوت نیز می‌تواند اعتماد به نفس کودک را کاهش دهد و او را نسبت به مدرسه و درس بی‌علاقه کند. بنابراین بسیاری از والدین آموزش در خانه را ترجیح می‌دهد تا کودک خود را از چنین فضایی دور نگهدارند تا او نیز روان سالم‌تری داشته باشد.

مزایا و معایب هوم اسکولینگ

از مهم‌ترین مزایای هوم اسکولینگ باید به انعطاف‌پذیری آن اشاره کرد. مدرسه خانگی به والدین این امکان را می‌دهد که به کودکان کمک کنند تا با روش‌های اختصاصی که برای فرزندشان مفید است درس را بیاموزند. به علاوه والدین و بچه‌ها دیگر نیازی به پیروی از قراردادهای مدرسه در هنگام تحصیل در خانه ندارند و حتی می‌توانند برنامه درسی یا رویکرد سفارشی خود را انتخاب کنند. لازم به ذکر است که مطابق تحقیقات، بچه‌هایی که در خانه آموزش می‌بینند به نسبت بیشتری در کالج‌ها و محل کار پذیرفته می‌شوند.

اما در مقابل، مدرسه خانگی باعث می‌شود تا کودک نتواند در فعالیت‌های جمعی با همسالان خود شرکت کند و این می‌تواند مهارت‌های اجتماعی و استقلال او را تا حدی تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین والدین باید همزمان کودک را در کلاس‌های جمعی مانند ورزش، موسیقی یا هنر نیز ثبت‌نام کنند تا کودک بتواند زمان‌هایی را با همسالان خود بگذراند و آنچه لازم است را نیز از ارتباط با آن‌ها بیاموزد.

چالش‌های هوم اسکولینگ

در رتبه نخست چالش‌های هوم اسکولینگ به رسمیت شناخته نشدن آن از طرف آموزش و پرورش است. در حقیقت اگرچه در متن قانون به اجباری بودن آموزش و پرورش تأکید شده اما جایی به طور صریح اشاره نشده که تمام دانش‌آموزان باید در مدرسه درس بخوانند. بنابراین به طور کلی مانعی جدی بر سر راه آموزش در خانه وجود ندارد اما فرزند شما باید در امتحانات خرداد یا شهریور شرکت کند تا توسط آموزش و پرورش ارزیابی و صلاحیت او برای رفتن به مقاطع بعدی تأیید شود.

چالش بعدی که آموزش در خانه برای والدین ایجاد خواهد کرد این است که اگر آن‌ها بخواهند شخصاً به فرزند خود درس دهند باید به محتوای کتاب‌های درسی تسلط کامل داشته باشند و طرح درس و شیوه صحیح تدریس آن را بشناسند. در صورتی که والدین توانایی تدریس را ندارند، باید به دنبال معلم خصوصی مطمئن و با حقوق معقول باشند یا از مؤسسات خصوصی کمک بگیرند.

توصیه‌هایی برای آموزش در خانه

روزهای تحصیلی در هوم اسکولینگ باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شوند که هم برای کودک و هم برای خانواده مناسب باشد. بسیاری خانواده‌ها مانند یک مدرسه سنتی، تدریس به کودک خود را از صبح زود شروع می‌کنند، اما برخی ترجیح می‌دهند تفاوت بیشتری بین «مدرسه» و «خانه» قائل شوند. برای مثال اگر کودک قبل از خواب در مورد یک آزمایش علمی هیجان زده شود، والدین اشتیاق کودک را دنبال خواهند کرد تا ببینند به کجا می‌رسد و این خود بخشی از روز مدرسه نیز خواهد بود.

نکته قابل توجه این است که فلسفه آموزشی که یک خانواده برای آموزش خانگی انتخاب می‌کند به طور قابل توجهی بر ساختار روزهای آن‌ها تأثیر خواهد داشت. بسیاری از ما تنها با یک سبک آموزشی یعنی سیستم سنتی کتاب‌های درسی، میزهای ردیف در ردیف و تست‌های استاندارد آشنا هستیم اما در واقع طیف وسیعی از فلسفه‌های آموزشی وجود دارد. این روش‌ها شامل والدورف، مونته سوری، شارلوت میسون، کلاسیک، آموزش رهبری، یادگیری مبتنی بر علاقه، مطالعه واحد و غیره است. بنابراین خانواده دانش‌آموزان خانگی این آزادی را دارند که ایده‌هایی را با هم ترکیب کنند تا به بهترین شکل نیازهای فرزندانشان را برآورده سازند.

سؤال دیگری که ممکن است در ذهن خانواده‌ها باشد این است که آیا دانش‌آموزان در خانه از سال تقویم مدارس دولتی پیروی می‌کنند یا خیر. باید بگوییم دانش‌آموزان خانگی نسبت به ساختار سال تحصیلی خود آزادی کامل دارند. بسیاری از آن‌ها تقویم سنتی مدرسه را الگو قرار می‌دهند و برخی دیگر مطابق برنامه تحصیلی سفارشی خود پیش می‌روند.

آنچه خانواده در برگزاری مدارس خانگی باید در نظر داشته باشند شامل:

• اختصاص دادن محیط مجزا به تحصیل
• انتخاب میز با ارتفاع و ابعاد مناسب با فضا و کودک
• ساماندهی محیط مطالعه
• تشویق کودک به مستقل بودن
• ترکیب رنگ و محیط مناسب برای آموزش
• جداسازی محیط مطالعه از بازی

هوم اسکولینگ در ایران

برخلاف اروپا و آمریکا که مؤسسات بسیاری خدمات هوم اسکولینگ را به همراه تسهیلات ویژه ارائه می‌کنند و طرفداران بسیاری نیز دارد، هوم اسکولینگ در ایران هنوز طرفداران چندانی ندارد و شناخته شده نیست. اکثر خانواده‌ها هنوز به سیستم سنتی مدارس باور دارند و مدرسه خانگی را مفید نمی‌دانند. با این وجود چند مؤسسه محدود خدمات آموزش در خانه را ارائه می‌کنند. البته همانطور که گفتیم این روش تحصیل محدود به شرایط خاصی نیست و والدین یا حتی معلمین خصوصی می‌توانند با برنامه‌ریزی برای دوران تحصیلی کودک به او آموزش دهند.

سؤالات متداول