خصوصیات مهد کودک استاندارد

زمان تقریبی مطالعه: 13 دقیقه

اجتماع کودک از لحظه تولد تا سال‌های اولیه زندگی تنها محدود به خانه و خانواده است؛ اما با رسیدن به سنین بالاتر و با توجه به نیاز حضور در اجتماع، مهد کودک گزینه خوبی برای اولین تجربه تعامل با اجتماع به نظر می‌رسد.

کودکستان یا مهد آمادگی جایی است که در آن در کنار نگهداری از فرزند دلبندتان به او در یک محیط شاد و امن، مهارت‌های نرم آموزش داده می‌شود و با تقویت توانایی‌های کودک، ذهن او برای حضور در اجتماعات بزرگتری مانند مدرسه آماده می‌شود.

پس اگر شما به عنوان یک والد آگاه به دنبال شروع آموزش کودک خود از سنین پایین هستید؛ خصوصاً اگر یک مادر شاغل هم باشید؛ مهدکودک گزینه بسیار مناسبی برای فرزند شما خواهد بود.

ازآنجاکه این روزها مهد کودک‌ها و مراکز نگهداری از کودک زیادی با شعارها و انواع گوناگون در سراسر دنیا وجود دارند؛ بهتر است قبل از انتخاب مهد مناسب فرزند خود، این مقاله از سری مقالات بازی بوک را بخوانید تا پروسه پیدا کردن بهترین مهد کودک برای فرزندتان برای شما راحت‌تر شود.

مهد کودک چیست؟

مهد کودک یک فضای آموزشی برای سنین قبل از مدرسه است که در آن آموزش‌هایی مبتنی بر بازی، موسیقی، فعالیت‌های عملی مانند نقاشی، و تعامل اجتماعی مناسب با سن کودک ارائه می‌گردد. مهد یا کودکستان در واقع به عنوان بخشی از فرایند انتقال کودک از خانه به مدرسه است.

چنین مؤسساتی در ابتدا در اواخر قرن هجدهم در باواریا و آلزاس برای خدمت به کودکانی که والدین آنها هر دو بیرون از خانه کار می‌کردند ساخته شدند. این اصطلاح توسط فردریش فروبل آلمانی ابداع شد و بعدها رویکرد او در سطح جهانی بر آموزش سال‌های اولیه تأثیر گذاشت. امروزه این واژه در بسیاری از کشورها برای توصیف انواع مؤسسات آموزشی و فضاهای آموزشی برای کودکان 1 تا 6 ساله بر اساس انواع  روش‌های آموزشی استفاده می‌شود.

انواع روش‌های آموزشی در مهد کودک

در فرایند انتخاب یک کودکستان مناسب والدین باید به موارد بسیاری توجه کنند. زیرا مسائل زیادی در انتخاب مهد مناسب برای کودکان دخیل هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به فاصله مهد تا خانه یا محل کار والدین، ساعات فعالیت، سن و تعداد کودکان پذیرفته شده در مهد مورد نظر، نوع آموزش ارائه شده در مهدکودک مورد نظر، هزینه استفاده از مهد مورد نظر و خدمات ارائه شده در آن؛ اشاره کرد.

درست است که بعضی از مهدهای کودک تمرکز تنها بر روی نگهداری پاره‌وقت یا تمام‌وقت از کودکان والدین شاغل (خصوصاً در مورد نوزادان و شیرخوارانی که به مهد فرستاده می‌شوند) است. اما اگر کودک شما بیش‌ از یک سال و نیمه‌ سن دارد و او را به مهد کودک می‌فرستید؛ احتمالاً انتظار دارید این فضا به آموزش کودک و تقویت مهارت‌های او نیز کمکی کند.

آموزش‌های ارائه شده در کودکستان‌ها انواع مختلفی دارند که در بیشتر مهدها این روش‌ها به شکل ترکیبی به کودک ارائه می‌شوند. شما می‌توانید با اطلاع روش‌های آموزشی ارائه شده در مهدکودک‌های اطراف خود و بررسی هم‌خوانی رویکرد آموزشی آن‌ها با فرهنگ خانوادگی خود، مناسب‌ترین کودکستان را برای فرزندتان انتخاب کنید. برای مثال اگر ترجیح می‌دهید فرزندتان پیش از مدرسه با علوم دینی آشناتر شود؛ می‌توانید یک مهد قرآنی مناسب را انتخاب کنید یا اگر ترجیح می‌دهید مهارت‌های نرم و حل مسئله در کودکتان بهبود یابد؛ می‌توانید یک مهد مونته‌سوری مناسب برای او پیدا کنید. در ادامه انواع رویکردهای آموزشی مهدهای کودک را بررسی می‌کنیم تا انتخاب مهد مناسب برای فرزند دلبندتان برای شما والدین گرامی آسان‌تر بشود.

مهد کودک های شناختی

بر اساس نظریه پیاژه کودکان از سنین 2 تا 7 سالگی در دوره دوم زندگی خود یعنی دوره پیش عملیاتی قرار دارند. در همین زمینه هر کودکی باید قبل از سنین مدرسه چندین مهارت شناختی از جمله شمارش، اجرای توالی‌های ساده، ارتباط گیری با دیگران و… را آموزش ببیند.

در طی دوره شناختی پیش عملیاتی، شناخت کودک بیشتر برپایه رشد کارکرد‌های نمادی در قلمرو زبان است. در این دوره کودک نیاز دارد تا با تفاوت‌های سلایق، نیازها و احساسات دیگران بیشتر آشنا شود و بودن در اجتماعات به او کمک می‌کند تا بخشی از یک گروه بودن را یاد بگیرد و برای اجتماعات بعدی آماده شود.

آموزش‌های شناختی ارائه شده در مهدکودک‌ها با رویکرد حضور و فعالیت در اجتماع و درک بهتر دنیای بیرون با این نیازها همسو هستند و به رشد هوش شناختی، هیجانی و اجتماعی کودک کمک زیادی می‌کنند.

مهدهای متعهد به ارائه آموزش‌های شناختی همچنین به برطرف کردن مشکلات شناختی؛ مانند کم‌رویی یا کمبود اعتماد‌ به‌نفس در کودکان کمک می‌کنند.

مهد کودک‌های ارائه دهنده بازی درمانی

بازی‌درمانی (Play Therapy) نوعی از درمان است با استفاده از بازی است که عمدتاً برای کودکان استفاده می‌شود. بازی درمانی در مهد کودک به این معنا است که با استفاده از طراحی بازی‌های هدفمند و درمانی، مشکلات کودکان را در بستری شاد بهبود داده و از طریق موجب کشف احساسات و مقابله با آسیب‌های حل نشده می‌شوند.

بازی‌درمانی در شرایط زیر کمک‌کننده است:

• مواجه با بیماری مزمن
• تأخیر در رشد یا اختلالات یادگیری
• مشکلات رفتاری در کودک
• رفتار پرخاشگرانه یا عصبانی
• مشکلات خانوادگی مانند جدایی والدین
• حوادث طبیعی
• خشونت خانگی
• اضطراب، افسردگی، غم و اندوه کودک
• اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه (ADHD)
• اختلال طیف اوتیسم (ASD) 

از جمله آموزش‌های بر پایه بازی درمانی در مهد‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قصه گویی
• بازی‌های نقش آفرینی
• عروسک بازی‌ها
• اجرای هنر و صنایع دستی
• آب بازی و شن بازی
• لوگوها و اسباب‌بازی‌های ساختنی
• رقص و نمایش موزیکال

آموزش‌های بر پایه مونته سوری در مهد کودک

 روش آموزشی مونته‌سوری که بر اساس رویکرد ماریا مونتسوری بنا شده است؛ امروزه در بسیاری از مهدها اجرا می‌شود.

در این روش مربی تنها نقش تسهیل‌گر دارد و کودک مستقلانه مسئولیت یادگیری خود را می‌پذیرد. این روش آموزش کودک را به علوم مختلفی مثل فارسی، ریاضی و… محدود نمی‌کند و از روش‌های ساده و روزمره‌ای مثل آشپزی و نظافت در آموزش کودک استفاده ‌می‌کند.

آموزش کودک محور، بازی‌های مشارکتی، آموزش نظم شخصی و تقویت خلاقیت از ویژگی‌های مهدهای مونته‌سوری است.

آموزش مستقیم در مهد کودک

در آموزش مستقیم در فضایی مانند مدارس، کودک را به یادگیری مفاهیم بر پایه علم هدایت می‌کنیم. در واقع از کودک می‌خواهیم تا گفته‌های ما را یاد گیرد و سپس از راه‌های مختلف (مکتوب، شفاهی و عملی) آموخته‌های خود را بازگو کند.

مهدکودک‌های طبیعت

مهدهای طبیعت یک زیست بوم آموزشی برای آموزش کودک در بستر طبیعت است. آموزش در این مهدها بر پایه تجربه کودک از ارتباط‌گیری با عناصر طبیعت است. این مهدها معمولاً پاره وقت بوده و فعالیت‌هایی مشابه اردوهای طبیعت گردی دارند.

مهد خلاقیت

مهد‌های خلاقیت کلاس‌های مختلفی بر پایه خلاقیت و دست‌ورزی برای کودکان برگزار می‌کنند. این کلاس‌ها می‌توانند شامل فعالیت‌های غیر روتینی مثل نقاشی کردن روی بدنه یک ماشین با رنگ انگشتی، بازی با کف‌های رنگی و غیره باشند.

مهد های قرانی

مهدهای قرانی با اتخاذ رویکرد آموزش‌ فریضه‌های دینی، کودک را برای زندگی آینده آماده می‌کنند. در این مدارس کلاس‌هایی از جمله حفظ خوانی قران برگزار می‌شود.

خصوصیات مهد کودک استاندارد

شاید این سوا شما هم باشد که در انتخاب مهد کودک به چه نکاتی باید توجه کنیم؟ یک مهد خوب باید دارای خصوصیات زیر باشد:

• ساختمان باید تمیز باشد.
• ساختمان باید در برابر زلزله و دیگر بلایای طبیعی ایمن باشد.
• وسایل باید برای استفاده کودکان مناسب باشند و بر اساس اصول ارگونومی ساخته شده باشند.
• نظافت دوره‌ای باید به درستی انجام شود.
• تعداد کودکان پذیرفته‌شده باید با تعداد مربیان و مساحت فضای مهد هم‌خوانی داشته باشد.
• مربیان باید آموزش‌های لازم را دیده باشند و صلاحیت شغلی داشته باشند.
• مهد کودک باید از مجوز‌های مربوطه برخوردار باشد.
• آشپز و آشپزخانه باید دارای شرایط بهداشتی باشند.
• محوطه مدرسه  باید مجهز به دوربین مداربسته باشد.

ویژگی‌های کلی که یک مهد باید دارا باشد شامل موارد زیر است:

• اتخاذ رویکرد آموزشی مناسب
• داشتن فضای مناسب کودک
• نگهداری صحیح از کودک
• استفاده از پرسنل مجرب

فواید مهد کودک

تحقیقات نشان داده کودکانی که به کودکستان رفته‌اند نسبت به کودکانی که نرفته‌اند؛ در طول مدرسه موفقیت‌های آموزشی بیشتری به دست می‌آورند. از جمله فواید فرستادن کودک به مهد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اجتماعی شدن کودک
• اطمینان والدین از نگهداری فرزندشان در شرایط مناسب
• یادگیری مهارت‌های نرم
• رشد شناختی
• تقویت هوش‌های اجتماعی، شناختی و هیجانی
• بهبود مهارت‌های توجه و حافظه کودک

معایب مهد کودک

البته که با انتخاب یک کودکستان مناسب نباید نگرانی چندانی درباره معایب مهدکودک‌ها داشته‌باشید. اما از این میان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هزینه بالای خدمات
• بروز چشم و هم‌چشمی‌ها بین کودکان با سن بیشتر
• انتقال بیماری‌ها
• اتخاذ شیوه آموزشی اشتباه
• احتمال نگرانی والدین در طی ندیدن فرزندشان برای چند ساعت

احساس کودک نسبت به مهد ‌کودک را جدی بگیرید

کودکان بر اساس نوع شخصیتی که دارند ممکن است احساسات متفاوتی را در مقابل رفتن به مهد یا مدرسه نشان دهند. بعضی از بچه‌ها از رفتن به مهد استقبال می‌کنند در حالی که برخی دیگر اجتناب کرده و با گریه به خانه بازگردانده می‌شوند.

اگر کودک شما هنوز اضطراب جدایی دارد و برای جدا شدن از شما آماده نیست. یا در صورتی که هر بار به محض ورود به کودکستان استرس می‌گیرد؛ بهتر است ابتدا ریشه این مشکلات را حل کرده و سپس برای فرستادن او به کودکستان اقدام کنید.

همچنین در صورتی که فرزندتان تا به‌حال به راحتی به کودکستان می‌رفته؛ اما مدتی است که حین رفتن به مهد رفتارهای اضطرابی از خود نشان می‌دهد بهتر است از وجود شرایط ایمن احساسی در مهد او مطمئن شوید. استرس ناشی ‌از اتفاقات به وجود آمده در مهد ممکن است به بروز رفتارهایی مانند ناخن جوییدن، دست در بینی کردن یا مو کنی در کودک منجر شود. پس در صورت دیدن هر یک از این رفتارها در کودکتان؛ شرایط نا ایمن در مهد را به عنوان یک احتمال بررسی کنید.

تغذیه کودکان در مهد کودک

کودکانی که به مهد می‌روند بر اساس ساعاتی که در آنجا حضور دارند، ممکن است وعده‌هایی مانند صبحانه، میان وعده و ناهار را صرف کنند. اگر کودک شما از غذای مهد می‌خورد باید به موارد زیر دقت کنید:

• مربیان را از حساسیت‌های غذایی کودک خود مطلع کنید.
• منوی مهدکودک را بررسی و از سلامت آن مطمئن شوید.
• قبل از ثبت‌نام فرزند خود به آشپزخانه مهد سری زده و نظافت آن مطمئن شوید.
• از نظافت و کنترل مستمر سالن غذاخوری مطمئن شوید.
• وعده‌های مناسب کودک خود را از پیش آماده کرده و همراه با کودک به مهد بفرستید.

تفاوت میان مهدکودک و پیش دبستانی

هرچند ممکن است مهدهای کودک و پیش‌دبستانی‌ها و آمادگی در یک مؤسسه یکسان قرار داشته باشند؛ اما این دو تفاوت‌هایی با هم دارند.

در پیش‌دبستانی‌ها کودکانی حضور دارند که سال آینده به مدرسه خواهند رفت و آموزش‌های پیش‌دبستانی بیشتر بر پایه فعالیت‌های مدرسه‌ای مانند حضور در جو کلاس، گرفتن مداد، شمارش و غیره است.

در حالی که در این محیط‌ها کودکان قبل از سن مدرسه حضور دارند و آموزش آن‌ها بیشتر بر پایه بازی است و فضایی نرم‌تر از یک کلاس درس واقعی بر مهد‌های کودک حاکم است.

سن مناسب کودک برای رفتن به مهدکودک

سن مناسب فرستادن کودک به مهد، با هدف پرورش مهارت‌های او 2 الی 6 سالگی است. البته که انتخاب سن مناسب برای این مورد کاملاً به سبک زندگی و شرایط شما بستگی دارد. اما توصیه می‌شود اگر تا قبل از سن 1.5 سالگی کودک را به مهد می‌فرستید، تمرکز شما در انتخاب مهد کودک مناسب بیشتر به شرایط نگهداری کودک و بهداشت و تغذیه باشد و در صورتی که فرزند شما بیش‌از یک سال و نیم سن دارد؛ باید بیشتر به روش‌های آموزشی منتخب توجه کنید.

سؤالات متداول