زمان تقریبی مطالعه: 13 دقیقه
مدت‌هاست که خیلی از مردم فکر می‌کنند عروسک چیزی بیشتر از یک اسباب بازی نیست که دختربچه‌ها برای بازی و تمرین نقش مادری از آن استفاده می‌کنند اما به نظر می‌رسد این روزها، عروسک بازی علاوه بر موارد گفته شده، در تقویت مهارت‌های مختلفی مانند رشد شخصیتی، رشد رفتاری، رشد عاطفی و غیره نیز موثر هستند. در واقع، نقش عروسک بازی در رشد کودکان بسیار مهم و حیاتی است.
به همین منظور در این مقاله قصد داریم به بررسی مزایا و نقش بازی با عروسک در کودکان بپردازیم.
چرا کودک دوست دارد با عروسک بازی کند؟
اگر اتاق بازی کودکتان پر از اسباب بازی، کتاب و بازی‌های هیجان‌انگیز باشد، ممکن است تعجب کنید که چرا یک عروسک ساده توجه او را جلب می‌کند. دبی وایت، دکترای روانشناس اهل فلوریدا که 30 سال است با کودکان کار می‌کند، می‌گوید: «بخش زیادی از عروسک بازی به این بستگی دارد که عروسک چگونه است و اینکه آیا این عروسک با کودک هماهنگی حسی دارد یا خیر.» در ابتدا ممکن است یک عروسک نرم با ترجیحات حسی کودک همخوانی داشته باشد، اما وقتی او کمی بزرگ‌تر می‌شود بدون توجه به شکل ظاهری عروسک‌ها شروع به ارتباط با آنها می‌کند.
ارتباط با انسان‌ها یکی دیگر از دلایل بازی با عروسک توسط کودکان است وقتی کودک در سن یک تا دو سالگی است، مهم‌ترین بخش زندگی او اطرافیانش هستند و عروسک‌ها شبیه به آدم‌های مینیاتوری برای آنها به نظر می‌رسند.
کودکانی که تازه صحبت کردن را شروع کرده‌اند ممکن است عروسک‌ها را برای انتقال احساساتشان مفید بدانند. اگر کودک عروسکی را برمی‌دارد و به آن غذا می‌دهد یا به شکل دیگری ابراز می‌کند که «عروسک» او گرسنه است، می‌تواند راهی برای نشان دادن احساسات خود به والدینش باشد.
اهمیت عروسک بازی در کودکان
با دیدن علاقه کودک به عروسک شاید به عنوان والد از خود بپرسید که چرا کودکان باید عروسک بازی کنند؟
اگرچه عروسک‌ها لزوما بخشی از هیچ برنامه رسمی نیستند، اما کارشناسان معتقدند که نقش عروسک بازی در رشد کودکان بسیار پررنگ است و آنها مزایای رشدی زیادی را برای کودکان به دنبال دارند.
کودکانی که تازه صحبت کردن را شروع کرده‌اند ممکن است از عروسک برای انتقال احساساتشان کمک بگیرند. اگر کودک عروسکی را برمی‌دارد و به آن غذا می‌دهد یا به شکل دیگری ابراز می‌کند که «عروسک» او گرسنه است، می‌تواند راهی برای نشان دادن احساسات خود به والدینش باشد.
ارتباط با انسان‌ها و اجتماعی بودن آنها نیز یکی از دلایل استفاده کودکان از عروسک است. وقتی کودک در سن یک تا دو سالگی است، مهم‌ترین بخش زندگی او اطرافیانش هستند و عروسک‌ها شبیه به آدم‌های مینیاتوری برای آنها به نظر می‌رسند.
خریدن عروسک هم برای دختران و هم برای پسران، این فرصت را در اختیارشان قرار می‌دهد تا همدلی و احساس عاطفی را یاد بگیرند و به دیگران توجه و علاقه نشان دهند.
در کنار مزایای اجتماعی عاطفی، بازی با عروسک همچنین می‌تواند مهارت‌هایی را تقویت کند که به آمادگی کودک برای رفتن به پیش دبستانی کمک می‌کند. دیگر فواید عروسک بازی برای کودکان شامل موارد زیر می‌شوند
تقویت مهارت‌های ارتباطی با بازی با عروسک
اگرچه عروسک‌ها معمولا اهل صحبت نیستند، اما این مانع از گفتگوی کودکان با آنها نمی‌شود. در واقع یكی از مهم‌ترین نقش عروسک بازی در رشد و تكامل كلامي كودك است اگر كودك از گفتن چیزی مطمئن نیست یا می‌ترسد، ممكن است آن را به عروسكش گوید.
عروسک‌ها همچنین می‌توانند مهارت‌های اجتماعی كودك را نیز بهبود ببخشند. با نزدیک‌تر شدن كودكان به سن پیش دبستانی، رفتار آنها با عروسک‌هایشان به گونه‌ای است كه انگار آنها را به دكتر یا مدرسه می‌برند و در این مورد با كودكان دیگر گفتگو می‌کنند.
بازی با عروسک همچنین فرصتی را در اختیار كودكان قرار می‌دهند تا كلماتی را برای احساساتی مانند گرسنگی، خواب آلودگی یا ناراحتی یاد بگیرند.
تقویت همدلی و همدردی با عروسک بازی
بی‌حوصلگی و لجبازی در کودکان نوپا نشان دهنده این است که آنها اغلب برای تصدیق اطرافیان تلاش می‌کنند. کودکان در عادت کردن به این واقعیت که دیگران دارای افکار و احساسات متفاوتی هستند مشکل دارند. بازی با عروسک‌ها می‌تواند به پرورش همدلی کمک کند، به‌ویژه زمانی که یک بزرگسال برای راهنمایی آنها حضور دارد. به عنوان مثال، اگر کودک شما وانمود می‌کند که عروسکش در حال گریه کردن است می‌توانید از او بپرسید «آیا عروسکت غمگین است» یا «به نظرت چه چیزی باعث می‌شود او احساس بهتری داشته باشد».
این کار به کودکان خردسال کمک می‌کند تا یاد بگیرند احساساتشان را بشناسند و نام ببرند و همچنین به دیگران و نیازهایشان اهمیت بدهند.
ایجاد فضایی امن برای مستقل شدن کودک با عروسک بازی
کودک از طریق بازی با عروسک در حال نقش آفرینی است. این نقش‌ها می‌توانند شامل غذا دادن و حمام کردن عروسک و لباس پوشیدن و درآوردن آن باشند. از طریق نقش آفرینی با عروسک، استقلال کودک تقویت می‌شود. با عروسک بازی او یاد می‌گیرد چگونه خودش لباس‌هایش را بپوشد و دربیاورد، چگونه غذا بخورد، مراقب بهداشتش باشد و بسیاری از موارد دیگر.
تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف
اگرچه بلوک‌ها و پازل‌ها می‌توانند در رشد حرکتی ظریف کودک کمک کننده باشند اما بسیاری از کودکان دوست دارند به عروسک‌هایشان لباس دکمه‌دار و زیپ‌دار بپوشانند و لباس‌ها را دربیاورند. چنین حرکات دشواری این فرصت را در اختیار کودکان قرار می‌دهد تا مهارت‌های حرکتی لازم را که در طول زندگیشان استفاده می‌کنند تقویت کنند.
تقویت مهارت‌های کمک به خود
دیگر نقش عروسک بازی در رشد کودکان مربوط به تقویت مهارت‌های کمک به خودشان است. وقتی بچه‌ها به عروسک‌هایشان غذا می‌دهند، در واقع نحوه استفاده از چنگال، قاشق و لیوان را تمرین می‌کنند؛ مهارت‌هایی که می‌توانند در وعده غذایی بعدی خود بکار ببرند. یکی دیگر از مزایای چنین کاری این است که می‌توانید به این بهانه در مورد اینکه کودکتان دوست دارد چه چیزهایی را بخورد یا نخورد، اطلاعاتی به دست بیاورید.
یکی دیگر از تاثیرات بازی با عروسک بر رفتار کودک، بهبود مهارت‌های بهداشت شخصی است. بسیاری از کودکان دوست دارند موهای عروسک‌هایشان را شانه بزنند و این کار می‌تواند آموزشی برای شانه زدن موهای خودشان در زندگی واقعی باشد.
افزایش توانایی خیال‌پردازی و ایجاد فضایی برای بروز خلاقیت‌های کودک
عروسک بازی و سایر بازی‌ها قوه تخیل کودک را تقویت می‌کند. وقتی عروسک را به فرزندتان می‌دهید او شروع به تصور همه احتمالات مرتبط با آن می‌کند «آیا این عروسک نوزادی است که باید از او مراقبت کند»«آیا دوستی است که برای بازی دعوت شده است». خیال پردازی‌های کودک تمام نشدنی هستند!
تقویت حس مراقبت
کودکان از طریق عروسک بازی یاد می‌گیرند چگونه از موجود دیگری مراقبت کنند. اگرچه عروسک زنده نیست، اما کودکان اغلب وانمود می‌کنند عروسک یک نوزاد یا دوست واقعی است. این باعث تقویت حس مراقبت در کودکان می‌شود و به آنها کمک می‌کند تا یاد بگیرند چگونه از دیگران مراقبت کنند.
افزایش مهارت‌های اجتماعی و توانایی ارتباط برقرار کردن با دیگران
نقش بازی عروسکی در شخصیت کودک و رشد اجتماعی او بسیار مهم است. بچه‌ها از طریق بازی کردن با عروسک‌ها یا بازی کردن با دوستانشان یاد می‌گیرند چگونه عقایدشان را به اشتراک بگذارند و چگونه نوبت را رعایت کنند. علاوه بر این، یاد می‌گیرند که چگونه با هم ارتباط برقرار کرده و چگونه همکاری داشته باشند. همه این مهارت‌ها برای رشد اجتماعی سالم ضروری هستند.
یکی دیگر از نقش عروسک بازی در رشد کودکان این است که آنها را تشویق به برقراری ارتباط می‌کند. بیشتر بچه‌ها هنگام بازی با عروسک‌ها ساعت‌های طولانی با آنها حرف می‌زنند. این یک روش عالی برای یادگیری نحوه برقراری ارتباط موثر است.
تقویت حس تعلق
عروسک‌ها حس تعلق را در كودكان ایجاد می‌کنند. وقتی آنها با عروسک‌ها بازی می‌کنند دیگر بچه نیستند. آنها مادر، پدر، پرستار، پزشك و غیره می‌شوند. این به كودكان اجازه می‌دهد تا نقش‌های مختلف را تجربه كنند و نقش‌هایی را پیدا كنند كه با آنها احساس راحتی می‌کنند.
مدیریت کردن احساسات کودک با استفاده از عروسک بازی
بازی با عروسک‌ها همچنین می‌تواند به كودكان كمك كند تا با احساساتشان كنار بیایند. وقتی آنها احساس غم، عصبانیت یا ترس می‌کنند، از طریق بازی كردن با عروسک‌ها می‌توانند این احساسات را برطرف كنند. این روش سالمی است تا بچه‌ها روی احساساتشان كار كنند.
تقویت رشد زبانی
كودكان از طریق بازی كردن با عروسک‌ها و همچنین دوستانشان، با موقعیت‌های جدید و منحصر به فردی برای بازی‌هایشان مواجه می‌شوند. ارتباط برقرار كردن كودكان با یكدیگر می‌تواند دایره لغات و هوش کلامی آنها را تقویت كرده و به آنها كمك كند تا دنیای اطرافشان را كشف كنند.
نقش عروسک بازی در رشد رفتاری کودکان
بازی کردن با عروسک‌ها می‌تواند رشد و تربیت كودك را به دنبال داشته باشد. بازی‌های عروسكی با شیرین‌تر كردن فرآیند یادگیری برای كودك، كمك می‌کنند او بتواند راحت‌تر نیازهای اساسی‌اش را برطرف كند.
علاوه بر این، دیگر نقش عروسک بازی در رشد خردسالان می‌تواند تخلیه انرژی باشد. كودكان بسیار پرانرژی هستند و این انرژی را به اشكال مختلفی بروز می‌دهند. اگر در اطراف كودك زمینه‌های مثبتی برای تخلیه انرژی وجود نداشته باشد، او بی‌قرار می‌شود. این در حالی است كه استفاده درست از انرژی كودك، افزایش اعتماد به نفس و تقویت اراده او را به دنبال خواهد داشت.
بازی با عروسک به شكل درست، علاوه بر آرامش روحی كودك، پویایی رفتار او را نیز به دنبال خواهد داشت. اگر انرژی كودك به شكل درستی تخلیه نشود، این انرژی‌ها منجر به اضطراب خواهند شد و این اضطراب خودش را به اشکال مختلفی مانند فریاد زدن، شكستن اشیا، عصبانیت و غیره نشان می‌دهد.
نقش عروسک بازی در رشد شخصیت کودکان
تاثیر بازی بر رشد و شخصیت كودك بسیار زیاد است. کودک در حین بازی خودش را در موقعیت‌های اضطراب‌آور قرار می‌دهد و سعی می‌کند به كمك عروسكش راه‌حلی برای این موقعیت‌ها پیدا كند. كودكانی كه می‌ترسند دكتر بروند، می‌توانند با همكاری عروسك، نقش دكتر و بیمار را بازی كنند و از طریق تسلط بر موقعیت‌هایی كه احتمالا پیش خواهد آمد، ترس و نگرانی‌شان را برطرف کنند.
تفاوت منحصر به فرد عروسک در میان اسباب بازی‌ها
اگر اتاق بازی کودکتان پر از اسباب بازی، کتاب و بازی‌های هیجان‌انگیز باشد، ممکن است تعجب کنید که چرا یک عروسک ساده توجه او را جلب می‌کند. دبی وایت، دکترای روانشناس اهل فلوریدا که 30 سال است با کودکان کار می‌کند، می‌گوید: «بخش زیادی از آن به این بستگی دارد که عروسک چگونه است و اینکه آیا این عروسک با کودک هماهنگی حسی دارد یا خیر.» در ابتدا ممکن است یک عروسک نرم با ترجیحات حسی کودک همخوانی داشته باشد، اما وقتی او کمی بزرگ‌تر می‌شود بدون توجه به شکل ظاهری عروسک‌ها شروع به ارتباط با آنها می‌کند.
مهم‌ترین تفاوت عروسک بازی نسبت به سایر اسباب بازی‌ها برای كودك ایجاد می‌کند شامل موارد زیر می‌شوند
- تخلیه انرژی‌های اضافی و روانی كودك
- كودك به دلیل اعتماد زیادی كه به عروسك دارد خودش را مثل او می‌بیند؛ در نتیجه همه احساساتش را به عروسكش نسبت می‌دهد. این كار علاوه بر تخلیه روانی، درك و فهم او را بیشتر می‌کند.
- از طریق بازی با عروسك، كودك بدون اینكه از بزرگ‌ترها بترسد خودش را یك آدم بزرگ تصور می‌کند.
- كودك از طریق ارتباط برقرار كردن با عروسك احساس آزادی داشته باشد و رهبری و اداره كردن را تجربه كند.
اهمیت بازی با عروسک‌های نرم و مخملی برای کودکان
هر كودكی اسباب بازی مورد علاقه‌ای دارد كه همیشه همراهش است و تصوراتش را كامل می‌کند. این عروسك هیچ‌وقت از كودك جدا نمی‌شود و دوست او شده است.
عروسک‌های نرم و مخملی مانند عروسک‌های پولیشی، عروسک‌هایی نرم، سبك و زیبا هستند كه می‌توانند بهترین دوست كودك باشند. كودك از بغل كردن و در دست گرفتن این عروسک‌ها نهایت لذت را می‌برد و به كمك آنها احساساتی را كه نمی‌تواند به زبان بیاورد ابراز می‌کند.
عروسک‌های نرم و مخملی به كودك احساس بودن می‌دهند و كودك از طریق عروسک بازی با آنها می‌تواند احساسات پیچیده‌اش را بیان كند.
چه زمانی باید عروسک بازی را به كودكم معرفی كنم
وقتی یك نوزاد توانست اشیا را در دستش بگیرد و آنها را دستكاری كند، می‌توانید یك عروسك نرم را كه فاقد چشم‌های سفت یا قطعات كوچكی است كه می‌تواند خطر خفگی را به دنبال داشته باشد به او معرفی كنید.
خیلی از بچه‌ها در سنین یك تا چهار سالگی به عروسک‌ها علاقه پیدا می‌کنند. اگر كودكتان اولین عروسكش را رد كرد ناامید نشوید. به هر حال بعضی از عروسک‌ها می‌توانند برای برخی از كودكان، حداقل در ابتدا ترسناك به نظر برسند. آنها ممكن است برای كنار آمدن با موجودی با یك سر و دو دست و دو پا آماده نباشند.
یك عروسك ایده آل باید نرم و به اندازه‌ای بزرگ باشد كه كودك به راحتی بتواند او را بغل كرده و با خودش حمل كند.
سوالات متداول
اصلی‌ترین فواید عروسک بازی برای رشد شخصیت کودکان شامل تشویق تخیل، توسعه مهارت‌های حرکتی، تقویت حس مراقبت، تقویت استقلال، آموزش همدلی، کمک به رشد اجتماعی، تشویق برقراری ارتباط، ایجاد حس تعلق و کمک به کودکان برای مقابله با احساساتشان می‌شوند.
نقش عروسک بازی در رشد کودکان بسیار پررنگ است. کودک از طریق بازی کردن می‌تواند احساساتش را بروز داده و فشارهای روانی‌اش را تخلیه کند. علاوه بر این، شناخت خوبی از خودش و جهان اطرافش پیدا می‌کند و برای مشکلاتش راه‌حل ارائه می‌دهد.
