تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی‌های مؤثر

زمان تقریبی مطالعه: 11 دقیقه

وقتی می‌گوییم کسی “دارای هوش ریاضی بالا” است؛ منظورمان چیست؟ یعنی رابطه‌ آن شخص البته با اعداد خوب است. اما هوش منطقی-ریاضی به معنای چیزی خیلی بیشتر از یک رابطه خوب با اعداد است. یکی از هوش‌های اصلی در هوش های نه گانه گاردنر، هوش ریاضی منطقی است که چون در مدرسه به آن اهمیت زیادی داده می‌شود بسیاری از والدین در پی تقویت آن هستند. تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی می‌تواند آن‌ها را به سمتی سوق دهد که: به راحتی الگوها را شناسایی و تجزیه و تحلیل کنند، به صورت قیاسی استدلال کنند، مسائل را به طور منطقی تجزیه و تحلیل کنند، پرسش‌های انتقادی کنند و با یکپارچه سازی اطلاعات در دست به نتیجه برسند.

هرچند در نظام آموزشی سنتی، دو هوش ریاضی و کلامی از بیشترین اهمیت برخوردارند؛ اما استفاده و افزایش هوش منطقی-ریاضی کودکان با بازی متداول نیست. این کار در این مدل آموزشی با حل مسائل خشک و جدی انجام می‌شود.

ضرورت و اهمیت تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی

بازی های موثر در تقویت هوش ریاضی کودکان به آن‌ها فرصت می‌دهد تا مفاهیم اساسی ریاضی مانند دنباله شمارش، تناظر یک به یک و استراتژی‌های محاسباتی را کشف کنند.

بازی‌های مؤثر در تقویت هوش منطقی-ریاضی همچنین می‌تواند دانش‌آموزان را به درک ترکیب‌های اعداد، ارزش مکانی، الگوها و سایر مفاهیم مهم ریاضی تشویق کند.

تقویت هوش ریاضی کودک بر دیگر مهارت‌های او نیز تأثیر می‌گذارد. تحقیقات نشان داده‌ است که تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی یا هر روش دیگری، حتی به بهبود دست‌ورزی کودک نیز کمک خواهد کرد.

معرفی 22 بازی برای تقویت و افزایش هوش منطقی-ریاضی کودکان به تفکیک سن

تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی از سنین کم قابل اجراست، در ادامه به بررسی بازی‌های ریاضی کودک در سنین مختلف خواهیم پرداخت.

بازی‌های مختلفی برای تقویت هوش منطقی-ریاضی با بازی در دوران کودکی  وجود دارد که از میان‌ آنها به موارد زیر اشاره کرد:

الف-  تقویت هوش ریاضی کودک زیر چهار سال

از جمله بازی‌های مناسب برای تقویت هوش ریاضی کودکان زیر چهار سال عبارت است از:

پازل

پازل‌ها بهترین بازی‌ها برای تقویت مهارت حل مسئله و دیگر بازی های موثر در تقویت هوش ریاضی کودکان هستند. این بازی‌ها که مناسب کودکان کم‌سن‌تر (از حدود دو سال) است. پازل انواع مختلفی دارد که بهترین نوع آن برای کودکان در این سن پازل‌هایی هستند که قطعات کوچکی نداشته باشند و سفت نباشند

انجام آزمایش‌های علمی

آزمایش‌های علمی روش خوبی برای سرگرم کردن کودک در کنار آموزش علت و معلولی به او است. این تمرین را می‌توان از حدود 3-4 سالگی شروع کرد.

طبقه‌بندی اشیاء مختلف

طبقه بندی اشیا یک روش خوب برای تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی است که از حدود 10 ماهگی قابل اجرا است.

شکل سازی

ساخت شکل‌های مختلف با وسایلی مثل خمیر بازی یا لگو، کمک شایانی به افزایش هوش ریاضی کودکان با بازی خواهد کرد. البته باید در نظر داشت اگر کودک زیر دو سال است آن را در دهان نگذارد.

کشیدن نقاشی از روی یک الگو

کشیدن نقاشی از روی یک الگو، یکی از بهترین روش‌های بهبود توانایی الگویابی ذهنی و تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی است.

الگویابی

دیدن و اجرای توالی‌های دیداری و شنیداری، از طریق تقویت حافظه دیداری و شنیداری کودک به افزایش هوش ریاضی او کمک خواهد کرد.

جور کردن اجسام

بازی مؤثر بعدی در تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی برای کودکان، جورچین است. کودک با جور کردن اشیا و اجسام مختلف از سن کم به تفکر فعال عادت خواهد کرد.

درست کردن اشیاء با خاک رس

بازی با گل یا چیزهایی از این قبیل، به دست‌ورزی کودک و بهبود ریاضی او کمک خواهد کرد.

نقاشی شن

نقاشی روی شن یا آرد یک روش خوب برای تقویت هوش ریاضی کودکان زیر سه سال است.

ب- تقویت هوش ریاضی کودک 4-6 ساله

با توجه به سن،  نوع بازی در کودکان متفاوت می‌شود زیرا توانایی آنان افزایش می‌یابد. برای تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی در 4 تا شش سالگی بهترین انواع بازی عبارتند از:

شطرنج

شطرنج یک روش مستقیم برای تقویت مهارت حل مسئله کودک فراهم می‌کند و از این طریق به یکی از انواع بازی‌های مؤثر در تقویت هوش ریاضی تبدیل شده‌ است. این بازی برای کودکان حدوداً 5ساله قابل یادگیری است.

تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی پنتاگو

پنتاگو یکی از بازی‌های فکری 2-4 نفره‌ مناسب کودکان بالای 6 است که تأثیر زیادی بر تقویت هوش ریاضی کودکان دارد. این سرگرمی نوعی بازی استراتژیک_انتزاعی به حساب می‌آید.

روش این بازی به این صورت است که بازیکنان به نوبت مهره‌ای را در صفحه قرار می‌دهند و سپس یکی از ۴ صفحه‌ای که در صفحه اصلی بازی وجود دارد را به دلخواه ۹۰ درجه (در جهت یا خلاف جهت عقربه‌های ساعت) می‌چرخانند. اولین بازیکنی که بتواند پنج مهره از مهره‌هایش را در راستای افقی یا عمودی یا اریب و کاملاً پشت سر هم ردیف کند برنده بازی است.

این بازی درواقع پیشرفته بازی دوز است. دوز هم از دیگر سرگرمی‌های متناسب و جذاب برای کودکان با سن کمتر می‌تواند باشد.

تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی فکر بکر

این سرگرمی کودکان و حتی نوجوانان یکی از بهترین روش‌‌هایی است که آن‌ها را به تفکر وادار می‌کند. این بازی از حدود 5 سالگی قابل اجرا است. در بازی فکر بکر توان ذهنی کودکان در استدلال بالا می‌رود زیرا هر بازیکن باید به بررسی و مقایسه‌ حدس‌ها بپردازد و بارها گزاره‌های شرطی را در ذهنش ثبت ‌کند.

این بازی یکی از بهترین روش‌ها برای تقویت هوش ریاضی کودکان است و حتی باعث می‌شود کودکان شما خودشان دانشمند شوند و قانون‌های دمورگان را حین بازی کشف می‌کنند. از همه مهم‌تر این که کسانی که این بازی را تمرین کرده‌اند، در زمینه‌های دیگر در ریاضیّات کم‌تر اشتباه منطقی مرتکب می‌شوند.

روش بازی در این سرگرمی جذاب به این صورت است که یکی از دو بازیکن یک ترتیب از شماره‌ها یا رنگ‌ها را انتخاب و آن را پنهان می‌کند و دیگری تلاش می‌کند تا شماره‌ها یا رنگ‌های پنهان را به ترتیب درست پیدا کند.

نقاشی قرینه

قرینه کشی یا پیروی از الگوها کمک زیادی به تقویت دونیمکره مغز کودک می‌کند. تقویت نیمکره‌های مغز بر بهبود توانایی ریاضی کودک موثر است.

ساخت سازه با ماکارونی میله‌ای

تهیه سازه‌های ماکارونی یکی‌از روش‌های شناخته شده برای تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی است. این بازی که در سنین بزرگسالی به شکل آکادمیک قابل اجرا است را می‌توانید از سنین پایین هم اجرا کنید.

ج-  هوش ریاضی کودک 6 سال به بالا

وقتی فرزند شما وارد پیش دبستانی و مدرسه می‌شود با یادگیری اعداد و حروف تعداد بازی‌های مناسب برای تقویت هوش ریاضی او افزایش می‌یابد. ازجمله بازی‌های مناسب برای او در این سن عبارت است از:

بازی روبیک برای تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی

یکی از معروف‌ترین و پرفروش‌ترین بازی‌ها برای تقویت هوش ریاضی در دنیا مکعب روبیک است. این بازی برای افراد 8 سال به بالا مناسب است.

این بازی فکری به کودک در درک توالی‌ها و فرمول‌های کارآمد کمک می‌کند. مکعب روبیک یک پازل مکانیکی است که افراد در هر سنی را مجذوب خودش می‌کند. جذابیت این بازی در آن است که می‌توانید این بازی معمایی را در چند دقیقه با چندین  روش حل کنید. آشنایی با الگوریتم‌ها، فعالیت دو نیمکره، تقویت حافظه و… از جمله مزایای شگفت‌انگیز این بازی است.

نوشتن داستان

داستان‌نویسی یکی از روش‌های مناسبی است که از حدود 6 سالگی می‌توانید آن را برای تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی استفاده کنید. در این روش کودک باید با استفاده از یک کلمه یا اسم یک شی، داستان بنویسد.

می‌توانید مهارت حل مسئله را در کودک افزایش دهید و حین بازی سؤال‌های ریاضی بپرسید

مثلاً اینکه چه طور می‌شود یک سیب را بین 4 دوستت تقسیم کنی یا اگر 2 کارت از 6 کارتت را به دوستت بدهی چندتای آن برای خودت می‌ماند و….

مونوپولی

مونوپولی و دیگر بازی‌های فکری مشابه آن از جمله بازی‌های پرطرفدار برای تقویت هوش مالی و ریاضی کودک و نوجوان است.  این بازی نیازمند یک استراتژی مالی‌-محاسباتی خوب هستند. در این بازی علاوه بر فرآیند حل مسئله، محاسبات ریاضی، درک پس انداز و بودجه بندی نیز در کودک تقویت می‌شود. این بازی برای 8 سال به بالا مناسب است.

تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی جدول سودوکو

همه شما حتماً تا به حال نام این بازی را شنیده‌اید زیرا برای همه سنین سرگرمی جالبی است. سودوکو یک جدول توالی اعداد است. ‌ فکر کردن به چینش اعداد در حین انجام این بازی، به افزایش هوش ریاضی کودکان با بازی کمک می‌کند. سودوکو مناسب بچه‌های بالای 5سال است.

شاهراه

شاهراه یک بازی خانوادگی 2 تا 5 نفره است که مناسب برای افراد بالای 8 سال بوده و به تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی منجر می‌شود.

در این بازی هر بازیکن  باید سعی کند با کارت‌های بلیت خود در طول بازی یک یا چند مأموریت بین‌شهری انجام دهد و تمام تلاش خود را بکند تا این شهرها به یکدیگر وصل شوند

برای این کار هر بازیکن تعدادی کارت دارد که هر کارت بر اساس رنگ جاده‌های نقشه بزرگ متمایز شده است. هر بازیکن در نوبت خود می‌تواند یکی از این سه کار را انجام دهید:

سه کارت بلیت بین‌شهری برداشته و حداقل یکی را انتخاب کند.

دو کارت اتوبوس از روی دسته کارت‌ها یا کارت‌های رو شده بردارد.

شهرها را با استفاده از اتوبوس‌های خود به یکدیگر وصل کند.

این که کدام روش منجر به موفقیت بازیکن می‌شود مسئله‌ای است که باید در حین بازی مدام به حل آن بپردازد.

کانسپت

این بازی فکری که هم به تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی کمک می‌کند و هم هوش کلامی را در آنان تقویت می‌کند مناسب کودکان بیش از 10 ساله است. این بازی گروهی 4-12 است.

همانطور که مشخص است این بازی هیجان زیادی دارد. در این سرگرمی هدف بازیکنان حدس زدن کلمات با استفاده از نمادهایی است که باید هوشمندانه انتخاب شود.

به عنوان مثال، اگر کلمه آب پرتقال را یک تیم انتخاب کند، تیم راهنما احتمالاً مهره علامت سؤال (که نشان‌دهنده مفهوم اصلی کلمه است) را روی نماد «مایع» قرار می‌دهد، و سپس دیگر مکعب‌های هم‌رنگ علامت سؤال را روی نمادهای «میان‌وعده/نوشیدنی» و «رنگ نارنجی» قرار می‌دهد. در نهایت، پس از چند دور بازی و گردش جایگاه «راهنما» و «حدس زننده» بین بازیکنان، کسی که بیشترین امتیاز را دریافت کرده باشد، برنده بازی خواهد بود.

کار با تلسکوپ و میکروسکوپ برای تقویت هوش ریاضی کودکان با بازی

کار با اشیایی مانند تلسکوپ و میکروسکوپ نیازمند دقت بالا و توانایی حرکت‌های ظریف است. این کار به بهبود هوش ریاضی کودک کمک خواهد کرد.

پرسش و پاسخ