زمان تقریبی مطالعه: 15 دقیقه
شاید شما وقتی در مورد کمال گرایی نوجوانان می‌شنوید احساس کنید این یک ویژگی مثبت در آن‌هاست اما باید بگوییم که کمالگرایی نه تنها مثبت نیست بلکه در علم روانشناسی یکی از اختلالات شخصیتی به حساب می‌آید که می‌تواند تأثیر بسیار منفی روی همه ابعاد زندگی نوجوان شما بگذارد.
در واقع می‌توان گفت نوجوان کمالگرا معیارها و خواسته‌های بسیار سطح بالا به شکل وسواسی دارد که در اصل قابل دسترسی نیستند یا برای به دست آوردن آن باید زحمت غیرمنطقی و بسیار زیادی به خود بدهد. بنابراین آشنایی با این اختلال می‌تواند بسیار به درمان و پیشگیری از آن در نوجوانتان کمک کند.
در این مقاله در مورد علائم، علت و راه‌های پیشگیری از کمال گرایی در نوجوانان با شما صحبت خواهیم کرد.
کمال گرایی نوجوانان چیست؟
کمال گرایی نوجوانان معضلی است که شاید والدین به خاطر کوشش و تلاش بیش از حد فرزندشان برای رسیدن به هدفش متوجه آن نشوند یا حتی آن را بد ندانند.
اما باید بدانید که آنها اغلب برای انجام کارهای مختلف‌شان، استاندارد بسیار بالایی را تعریف می‌کنند و تا زمانی که به این استاندارد دست پیدا نکنند، نمی‌توانند شادی و رضایت از خود را تجربه کنند که این خود عامل افسردگی، انزوا است.
میل به بی‌عیب بودن و تلاش برای همیشه کامل بودن باعث می‌شود نوجوانان فشار شدیدی را در هر زمینه‌ای تحمل کنند (از نظر تحصیلی، ورزشی، بصری و اجتماعی). کمالگرایی در نوجوانان می‌تواند ترکیبی سمی از استانداردهای فردی بیش از حد بالا و خود ارزیابی‌های بیش از حد انتقادی باشد که بر سلامت روان او تأثیر منفی می‌گذارد.
رسانه‌های اجتماعی با ایجاد این تفکر که بقیه چیزی بیشتر از ما دارند و اگر ما هم بیشتر تلاش می‌کردیم یا بهتر عمل می‌کردیم، می‌توانستیم همه آن را داشته باشیم؛ کمال گرایی نوجوانان را افزایش می‌دهند.
اگرچه داشتن استانداردهای بالا مفید است، اما کمالگرایی در نوجوانان در اثر دقت زیاد در داشتن استانداردهای بالا به وجود می‌آید.
این استانداردها معمولاً آرمانی و دست‌نیافتنی است؛ به همین دلیل، نوجوان کمالگرا در اغلب موارد خودش را شکست‌خورده می‌بیند.
کمالگرایی همچنین باعث می‌شود انتظار آنان از دیگران در عملکرد، به همان اندازه بالا باشد و اگر در کار تیمی کم کاری ببیند به خودش برای جبران فشار بیاورد. برای همین نوجوانان کمال گرا در انجام کار تیمی و گروهی ضعیف‌تر عمل کرده و موجب رنجش سایر اعضای گروه می‌شوند.
انواع کمال گرایی نوجوانان چیست؟
کمالگرایی در نوجوانان انواع مختلفی دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
کمال گرایی تطبیق‌یافته در نوجوانان
برخی از محققان بر این باورند که کمال گرایی نوجوانان می‌تواند از نوع تطبیقی باشد؛ به این معنی که انتظارات غیرواقعی بالای کودک می‌تواند در زندگی به نفع او باشد. اما محققان دیگر استدلال می‌کنند که کمال گرایی واقعی همیشه مضر است.
کمال گرایی دگر مدار در نوجوانان
مبتلایان به این نوع از کمالگرایی معیارهای غیر واقعی را برای افراد دیگر تعیین می‌کنند.
کمال گرایی خودمدار در نوجوانان
نوجوانان مبتلا به این نوع از کمال گرایی انتظارات غیر واقعی از خود دارند.
کمال گرایی تجویز شده از سمت جامعه
این نوع از کمالگرایان نوجوان باور دارند که افراد دیگر، مانند والدین یا مربیان، انتظارات غیر واقعی از آنها دارند.
ابتلا به هر یک از سه نوع کمال گرایی نوجوانان می‌تواند برای سلامت روح آنان مضر باشد.
نشانه‌های کمال گرایی در نوجوانان
علائم کمال گرایی نوجوانان بسته به سن فرزند شما و نوع کمال گرایی که تجربه می‌کند متفاوت است. اما به طور کلی علائم کمال گرایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دشواری در انجام تکالیف (زیرا باور دارد که کارش هرگز به اندازه کافی خوب نیست.)
- اضطراب زیاد از شکست خوردن
- حساسیت بالا نسبت به انتقاد
- تحمل ناامیدی هرچند کم در هنگام اشتباه
- به تعویق انداختن و اجتناب از کارهای دشوار
- خود انتقادی (به راحتی خجالت می‌کشد.)
- تردید در تصمیم گیری یا اولویت بندی وظایف
- رویکردشان نسبت به دیگران بسیار انتقادی است.
علل کمال گرایی نوجوانان
دانشمندان فکر می‌کنند عوامل متعددی ممکن است به افزایش احتمال بروز کمال گرایی در کودک دامن بزنند. موارد زیر از جمله آن‌هاست:
تأثیر فشارهای تحصیلی بر کمال گرایی نوجوانان
نوجوانان ممکن است بترسند که معدلی کمتر از 20 یا نمرات آزمون کمتر از عالی، تلاش آنها برای ورود به یک دانشگاه خوب را خراب کند. خصوصاً اگر در اطراف آنها دیگران سعی می‌کنند کامل باشند تا بتوانند بورسیه تحصیلی بگیرند. این فشارهای تحصیلی می‌تواند باعث شود که آنها احساس کنند که برای رسیدن به هر چیزی در زندگی باید کامل باشند.
نویسنده جولی لیثکات هیمز در کتاب «چگونه یک بزرگسال را تربیت کنیم» بیان می‌کند: «کمالگرایی نوجوانان نه تنها دشمن خوشحالی آنها است. دشمن بزرگسالی آنها نیز هست.» هایمز والدین را تشویق می‌کند تا مهارت‌های زندگی را به نوجوانان آموزش دهند، کمال گرایی را کنار بگذارند و به یاد داشته باشند که: شکست مساوی است با یادگیری!
عوامل بیولوژیکی
تحقیقات نشان می‌دهد که کمال گرایی نوجوانان می‌تواند ارتباط نزدیکی با برخی بیماری‌های روانی، مانند اختلال وسواس فکری اجباری و اختلالات خوردن دارد.
میل به خشنود کردن دیگران
برخی از کودکان می‌خواهند با نشان دادن اینکه می‌توانند از هر نظر بی‌نقص باشند، تحسین و محبت آنها را به دست آورند.
این ممکن است ناشی از تمایل نوجوانان به کاهش استرس والدین باشد یا ممکن است تنها راهی باشد که یک نوجوان با آن توجه را جلب کند.
خود کم ارزش بینی
نوجوانانی که نسبت به خود احساس بی‌کفایتی دارند، ممکن است فکر کنند که به اندازه کافی برای دستیابی به خواسته‌هایشان خوب نیستند.
کمال گرایی نوجوانان باعث می‌شود تمایل داشته باشند روی اشتباهات خود تمرکز کنند و دستاوردهای خود را به حداقل برسانند، اما این امر مانع از آن می‌شود که احساس خوبی نسبت به خود و تلاشش خودشان داشته باشند.
تأثیر رفتار والدین با نوجوان بر کمال گرایی نوجوان
تمجید از فرزندتان به خاطر اینکه باهوش‌ترین بچه در کل مدرسه است یا به خاطر اینکه هر بار در ژیمناستیک موفق می‌شود؛ می‌تواند باعث شود که کودک فقط به موفقیت‌ها دقت کند و برای تلاش ارزش قائل نشود.
این کودک ممکن است فکر کند که باید به هر قیمتی موفق شود.
والدینی که کمال گرا هستند
والدینی که کمال گرا هستند، محتمل‌تر است که باعث کمال گرایی نوجوانان شوند. این ممکن است ناشی از رفتار باشد که کودک از والدین می‌آموزد.
اگر کودک شاهد تلاش والدین برای رسیدن به کمال باشد. او هم به تقلید از والدینش برای رسیدن به کمال تلاش می‌کند.
تأثیر از رسانه‌ها و کمال گرایی نوجوانان
از ورزشکاران نخبه تا جدیدترین ستاره پاپ، رسانه ها اغلب افراد را در کامل‌ترین شکل خود نشان می‌دهند.
اخبار و رسانه‌ها باعث می‌شود که نوجوانان حس کنند که یک اشتباه باعث شکست کامل فرد می‌شود. رسانه‌های اجتماعی ممکن است جوانان را متقاعد کنند که باید در هر کاری که انجام می‌دهند کامل باشند.
اثر تروما بر کمال گرایی نوجوانان
تجارب آسیب‌زای معروف به تروما ممکن است باعث شود کودکان احساس کنند مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند یا پذیرفته نمی‌شوند؛ مگر اینکه کامل باشند!
مزایا و معایب کمال گرایی در نوجوانان
هرچند ممکن است برخی از والدین ممکن است کمال گرایی را چیز خوبی بدانند زیرا به نظر می‌رسد کمال گرایان با انگیزه، وظیفه شناس، با عملکرد بالا، متعهد و سخت کوش هستند.
اما برخلاف تصور رایج، کمال گرایی منفی با پیشرفت در پیشرفت تحصیلی همراه نیست.
به طور کلی، نوجوانانی که کمال گرا هستند نسبت به همسالان غیرکمال گرا خود در مدرسه عملکرد بهتری ندارند.
افراد کمال گرا سطح استرس، افسردگی، فرسودگی شغلی، عزت نفس پایین و اضطراب بالاتری دارند.
هزینه‌های کمال گرایی نوجوانان زیاد است و تقریباً هیچ مزیتی ندارد.
اگر درک کنیم که کمال گرایی (حتی در نوع مثبت آن) برای فرزند ما سالم نیست؛ به دنبال راه‌های موفقی برای مبارزه با آن می‌گردیم.
تأثیر کمال گرایی نوجوانان بر جسم و روح آنها
کمال گرا بودن فرزند شما را به اوج نمی‌رساند. در واقع کمال گرایی ممکن است نتیجه معکوس داشته باشد و موجب شکست متعدد در نوجوانان شود.
اضطراب ناشی از اشتباه، مانع از موفقیت برخی نوجوانان کمال گرا می‌شود.
ترس آنها از شکست مانع از امتحان چیزهای جدید می‌شود.
کودکان کمال گرا اغلب درد و آشفتگی خود را پنهان می‌کنند. آنها احساس می‌کنند که مجبورند در ظاهر کامل به نظر برسند، و در نتیجه، بسیاری از آنها در سکوت در هنگام بروز مشکلات رنج می‌برند.
نوجوانان کمال گرا سطوح بالاتری از استرس دارند. از آنجایی که افراد کمال گرا مجبور به اجتناب از اشتباه می‌شوند، همیشه تحت استرس زیادی هستند و استرس بیش از حد می‌تواند برای سلامت جسمی و روحی فرد مضر باشد.
کمال گرایی نوجوانان ممکن است منجر به مشکلات سلامت روان شود. کمال گرایان ممکن است در معرض خطر بیشتری برای افسردگی، اضطراب و سایر مسائل مربوط به سلامت روان باشند.
کمال طلبی نوجوانان بر رشد و سلامت روان آنان بسیار عمیق است. استانداردهای بسیار بالا و خود ارزیابی انتقادی از کمال گرایی ناسالم می‌تواند منجر به انبوهی از پیامدهای منفی شود.
کمال گرایی با چندین موضوع بهداشت روانی از جمله اضطراب، افسردگی، آسیب رساندن به خود، اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD)، بدشکلی بدن و اختلالات پرخوری و کم‌خوری عصبی مرتبط است.
کمال گرایی نوجوانان همچنین بر سلامت جسمی آنان تأثیر می‌گذارد و با خستگی، بی خوابی و سردردهای مزمن همراه است.
فشار برای دستیابی به کمال ممکن است ناشی از یک سیستم اعتقادی درونی یا آن چیزی باشد که با معیارهای دیگران تصور می‌شود.
نوجوانان مبتلا به کمال گرایی تنها در صورتی ممکن است خود را بپذیرند که استانداردهای برتری یا معیارهای خود را برآورده کنند. آنها معتقدند که والدین یا دوستانشان برای آنها ارزش کافی قائل نیستند.
اگر نوجوانان کمالگرا احساس کنند که معلمان، والدین یا دوستان صمیمی خود را ناامید می‌کنند، ممکن است اضطراب قابل توجهی را تجربه کنند.
کمال گرایی نوجوانان را می‌توان به دیگران نیز تعمیم داد؛ (کمال گرایی برون‌گرا) زیرا ممکن است انتظارات غیر واقعی از دوستان و خانواده داشته باشند.
آنها ممکن است به طور مداوم کاستی‌های تعاملات اجتماعی را تکرار کنند و نشخوار کنند.
کمالگرایی می‌تواند باعث انعطاف‌ناپذیری ذهنی شود که منجر به احساس شک و تردید، اضطراب، عزت‌نفس پایین و افسردگی می‌شود.
تأثیر کمال گرایی مثبت و کمال گرایی منفی در نوجوانان
کمال گرایی مثبت نوجوانان به تلاش کودک و پیشرفت او می‌انجامد و با احساساتی مثل افتخار، وظیفه‌شناسی و تلاش سالم برای رسیدن به تعالی در هر کاری همراه است.
در مقابل، کمال گرایی منفی نوجوانان موجب استرس در کودک می‌شود و عبارت است از تلاش پر از نگرانی و اجتناب از اشتباه کردن.
ارتباط کمال گرایی و عزت نفس در نوجوانان
کمال گرایی موجب می‌شود کودک دائماً تلاش کند و هرگز به دستاوردهای موردعلاقه‌اش نرسد. پس کودک کمالگرا هرگز احساس رضایت ندارد. این موضوع موجب کاهش اعتماد به‌نفس کودک می‌شود.
راه‌های تشخیص کمال گرایی نوجوانان
کودکانی که تمایلات کمال گرایانه دارند رفتارهای متوالی از خود نشان می‌دهند. در این طیف، کودکانی قرار دارند که از انجام کارهای دشوار، تعیین استانداردهای بالا برای خود و صرف انرژی لازم برای موفقیت بالا لذت می‌برند. پس برای تشخیص کمال گرایی در فرزند خود باید به رفتار او با دقت توجه کنید.
در این مقاله، نشانه‌های کمالگرایی در نوجوانان، تأثیر کمالگرایی و اینکه چگونه والدین می‌توانند به نوجوانان کمک کنند تا تمایلات کمال‌گرایانه خود را متعادل کنند، بحث خواهیم کرد.
علائم کمال گرایی در نوجوانان
در ادامه فهرستی از برخی از علائم رایج کمال گرایی نوجوانان آورده شده است:
- انتقاد مداوم از خود
- مقایسه دائم خود با دیگران
- دیدن همه اشتباهات به عنوان شکست
- صرف زمان زیاد برای کارهای مدرسه که همسالانشان فقط در چند دقیقه آن را انجام می‌دهند.
- ناتوانی در پذیرش انتقاد سازنده
- تفکر سفت و سخت
- کناره گیری از فعالیت‌ها و گروه‌های اجتماعی به دلیل ترس از خوب نبودن
- تا 100% مطمئن شدن از نحوه کسب نمره بالا در تکلیف به تعویق می‌اندازد
- او بارها و بارها شروع می‌کند تا “کار را به بهترین نحو انجام دهد”.
- اضطراب شدید برای امتحان و ارائه
مقابله با کمال گرایی نوجوانان
اگر علائم هشداردهنده‌ای می‌بینید که نشان دهنده کمال طلبی نوجوانان است؛ چندین راهکار وجود دارد.
به فرزندتان کمک کنید تا عزت نفس سالمی داشته باشد
فرزندتان را تشویق کنید تا در فعالیت‌هایی شرکت کند که به او کمک می‌کند احساس خوبی نسبت به شخصیت خود داشته باشد. داوطلب شدن در فعالیت‌ها، یادگیری چیزهای جدید و درگیر هنر شدن تنها چند راه برای کمک به کودک شما در حفظ عزت نفس است.
به کودک خود کمک کنید تشخیص دهد چه چیزی را می‌تواند کنترل کند
چه فرزند شما بخواهد بهترین بسکتبالیست در کل مدرسه باشد؛ چه بخواهد در هر امتحان زیست‌شناسی بالاترین نمره را بگیرد؛ باید به وضوح به او توضیح دهید که او نمی‌تواند بسیاری از شرایطی را که بر موفقیت تأثیر می‌گذارد؛ کنترل کند.
انتظارات خود را کم کنید
اطمینان حاصل کنید که به فرزندتان فشار نمی آورید تا کامل باشد. انتظارات معقولی از کودک داشته‌باشید. و انتظارات خود را در طول زمان زیر نظر بگیرید تا مطمئن شوید که انتظار زیادی از فرزندتان ندارید.
تلاش‌های فرزندتان را به جای نتیجه آن تحسین کنید
از تعریف و تمجید فرزندتان برای گرفتن نمره 20 در املا خودداری کنید. در عوض، او را به خاطر درس خواندنش تحسین کنید.
مهارت‌های مقابله سالم با شکست را به کودک آموزش دهید
اگرچه شکست ناراحت کننده است؛ اما غیرقابل تحمل نیست. به فرزند خود بیاموزید که چگونه با ناامیدی، طرد شدن و اشتباهات به شیوه‌ای سالم کنار بیاید. صحبت کردن با یک دوست، یا کشیدن یک نقاشی تنها چند روش مقابله با احساسات پس از شکست است.
چه زمانی برای درمان کمالگرایی به دنبال کمک حرفه ای باشیم؟
اگر کودک شما فقط نشانه‌های کوچکی از کمالگرایی دارد؛ می‌توانید به راحتی در خانه از پیشرفت این مسئله جلوگیری کنید. اما در صورت مشاهده این علائم باید به فکر کمک گرفتن از یک متخصص باشید:
اگر کمال گرایی فرزندتان باعث ایجاد مشکلات اجتماعی می‌شود
به عنوان مثال، اگر فرزند شما از بودن در جمع امتناع کند؛ چون می‌خواهد درس بیشتری بخواند. یا اگر هر زمان که در کلاس نمره 20 نمی‌گیرد؛ گریه می‌کند.در این صورت زندگی اجتماعی او احتمالاً آسیب خواهد دید و ممکن است به کمک حرفه‌ای نیاز داشته باشد.
مشکلات تحصیلی یکی دیگر از علائم هشداردهنده است
به عنوان مثال، اگر فرزند شما نمی‌تواند پروژه‌ها را به پایان برساند؛ زیرا فکر می‌کند کارش به اندازه کافی خوب نیست.
یا هروقت که تکلیفش را اشتباه می‌نویسد؛ دفترش را پاره می‌کند، ممکن است کمک حرفه‌ای لازم باشد.
پزشک ممکن است کودک شما را برای ارزیابی کمال گرایی به یک روانشناس ارجاع دهد. اگر درمان ضروری باشد، کودک شما ممکن است از درمان برای کاهش کمال گرایی و اضطراب بهره‌مند شود.
نقش والدین و معلمان در برابر کمال گرایی نوجوانان
نقش بزرگسالان در تشخیص و درمان کمالگرایی کودک بسیار پررنگ است. شما به عنوان یک والد یا معلم باید رفتار کودک را بررسی کنید و هر زمان که احساس کردید کودک به کمالگرایی تمایل دارد سریعاً از روش‌های مؤثر بیان شده استفاده کنید.
سؤالات متداول
کمالگرایی در نوجوانان می‌تواند موجب استرس، افسردگی، عزت نفس پایین و اضطراب شود و این مسائل می‌تواند آسیب‌های جدی به سلامت روان کودک بزند.
فشارهای تحصیلی، عوامل بیولوژیکی، کمالگرایی والدین، مهرطلبی، تروما و تأثیر رسانه‌ها می‌تواند موجب کمالگرایی نوجوانان شود.
