زمان تقریبی مطالعه: 14 دقیقه
ممکن است شما در منزل خود دارای نوجوانی باشید که بسیار آرام است و به انجام تکالیف، کارهای روزمره، فعالیت ورزشی و… می‌پردازد. اما به طور ناگهانی متوجه شده‌اید که نوجوان شما در موقعیت‌های مختلف اقدام به عمل اشتباه دزدی می‌کند. دزدی در نوجوانان اغلب برای والدین و حتی جامعه، رفتاری ناپسند و نگران کننده است که در بسیاری از مواقع باعث بروز عکس‌العمل‌های اشتباه می‌شود. در زمان دزدی کردن نوجوانان، بهترین اقدام این است که اطلاعاتی را در رابطه با چرایی این اقدام نوجوانان کسب کنید و به دنبال راهکارهایی برای رفع این عادت ناپسند در نوجوانان باشید.
دزدی در نوجوانان چیست؟
دزدی در نوجوانان یک عادت و رفتار اشتباه و ناپسند است که ممکن است برخی از نوجوانان به دلایل متعددی آن را انجام دهند. در برخی از مواقع، ممکن است کودک به دلیل نداشتن آگاهی کافی در رابطه با مالکیت اقلام مختلف، سعی در برداشتن وسیله‌ای از دیگران کند. اما این رفتار دزدی محسوب نمی‌شود؛ چرا که کودک بدون هیچ قصد و اطلاعاتی در رابطه با مالکیت اجسام مختلف، این عمل را انجام می‌دهد.
اما میان دزدی کردن کودکان و نوجوانان تفاوت‌های بسیار زیادی وجود دارد. اغلب نوجوانان با مالکیت اجسام آشنا هستند و می‌دانند دزدی کردن رفتار اشتباهی است که می‌تواند برای خود و دیگران مشکلاتی را ایجاد کند. بیماری دزدی در نوجوانان به شیوه‌های مختلفی ممکن است اتفاق بیفتد.
برای مثال ممکن است کودکی از کیف مادر خود پول بردارد و یا اقدام به قاپیدن کیف افراد مختلف در خیابان کند. دزدی در دوران نوجوانی به هر شکلی که باشد؛ باید هرچه سریع‌تر توسط والدین و درمانگرها کنترل شود؛ تا در دوران جوانی به یک عادت غیر قابل ترک تبدیل نشود.
دلایل دزدی در نوجوان چیست؟
در صورتی که والدین از عادت دزدی در نوجوانان مطلع شده‌اند؛ باید با بررسی دلایل دزدی در نوجوانان، برای ترک این عادت بد به نوجوانان خود در این برهه حساس کمک کنند. دلایل دزدی در نوجوانان با توجه به شرایط خانوادگی، اجتماعی، محیطی و فردی در نوجوانان ممکن است متفاوت است. اما طبق بررسی‌ها و مطالعاتی که انجام شده است؛ شایع‌ترین علت‌های دزدی در نوجوانان به شرح زیر است:
خجالت زدگی نوجوان از بیان خواسته‌هایش
خجالت زدگی از بیان خواسته از اصلی‌ترین دلایل تمایل دزدی در نوجوانان است. خجالت زدگی باعث می‌شود تا نوجوانان قادر به بیان خواسته‌های خود نباشند. نداشتن توانایی کافی برای بیان خواسته‌ها به والدین، باعث می‌شود تا نوجوانان برای رفع نیاز مورد نظر خود اقدام به دزدی کنند.
هیجان طلبی نوجوان
نوجوانی به عنوان یکی از دوره‌های حساس زندگی شناخته می‌شود؛ چرا که اغلب انسان‌ها در این دوره از زندگی مایل هستند تا هیجان بیش از اندازه‌ای را تجربه کنند. کارهایی مانند کشیدن دخانیات، دزدی کردن، ارتباط با جنس مخالف، رانندگی کردن بدون توجه به قوانین و…از جمله کارهایی است که بسیاری از نوجوانان برای تجربه بیشترین میزان هیجان انجام می‌دهند.
نوجوانی که دزدی را به دلیل تجربه هیجان بیشتر انجام می‌دهد؛ اغلب به ارزش اقلام دزدی توجهی ندارد و ممکن است بعد از مدتی از انجام این کار دست بکشند. اما باید به این نکته توجه شود که دزدی ممکن است از یک هیجان شروع شود و به یک عادت غیر قابل کنترل تبدیل شود.
فشار همسالان
در دوران نوجوانی اغلب آن‌ها مایل هستند تا در مرکز توجه قرار بگیرند و از جانب دوستان و همسالان خود طرد نشوند. این مسئله باعث می‌شود تا آن‌ها اغلب به حرف‌های دوستان هم سال خود توجه کنند و با وجود نداشتن رضایت قلبی، برای محبوبیت بیشتر میان دوستان خود، اقدام به عمل دزدی در دوران نوجوانی کنند.
جلب توجه
تحقیقات نشان می‌دهد که نوجوانانی که از جانب والدین و اطرافیان خود، حمایت عاطفی نمی‌شوند؛ بیشتر از سایر نوجوانان مایل به دزدی کردن هستند. این دسته از نوجوانان اغلب مایل هستند تا با انجام کارهای خلاف شرع و قانون، توجه والدین را به خود جلب کنند. مخالفت کردن در برابر خواسته والدین، عصبانیت و پرخاشگری، دزدی و… بیشترین رفتارهایی است که والدین برای جلب توجه بیشتر از والدین انجام می‌دهند.
تمایل به کسب مالکیت
تمایل به کسب مالکیت، معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به دلیل نداشتن شرایط مالی مناسب، قادر به تهیه وسیله یا اقلامی نیست. متأسفانه برخی از نوجوانان برای دریافت آن وسیله، اقدام به عمل دزدی می‌کنند. در برخی از موارد ممکن است والدین اجازه تهیه وسیله‌ای را به فرزند خود نداده باشند و نوجوان با دزدی کردن، سعی می‌کند تا آن وسیله را به دست بیاورد.
کامل نبودن رشد مغز
یکی از شایع‌ترین علت‌های دزدی در نوجوانان، کامل نبودن رشد مغز در دوران نوجوانی است. متأسفانه در دوران نوجوانی تنها برخی از نوجوانان می‌توانند به دلیل تکامل مغز و درک بهتر، تصمیمات درست و منطقی بگیرند. اما کامل نبودن رشد مغز در دوران نوجوانی باعث می‌شود تا آن‌ها به طرز عجولانه‌ای اقدام به دزدی کنند و بلافاصله پشیمان شوند.
انتقام گرفتن
خصومت‌های دوستانه و خانوادگی ممکن است باعث شود تا نوجوان برای انتقام گرفتن از آن‌ها وسوسه شود. برای مثال ممکن است تنها برای آزار کردن والدین خود، اقدام به برداشتن پول یا اشیا با ارزش از آن‌ها کند. همچنین ممکن است لوازم شخصی یکی از دوستان خود را جهت گرفتن انتقام، سرقت کند و بعد از مدتی به او بازگرداند.
تقلید از دوستان
برخی از نوجوانان با الگو قرار دادن برخی از دوستان خود، مایل هستند تا کارها و عادت‌های آن فرد را تقلید کنند. این موضوع باعث شده است که نوجوانان در صورت دزدی دوستان خود، ترغیب به عمل دزدی شوند.
مشکلات خانوادگی
برخی از مشکلات خانوادگی مانند مشاجره میان والدین، شرایط اقتصادی نامناسب، اعتیاد والدین، کار کردن مادر و پدر، نبود طولانی‌مدت والدین در منزل، از مشکلاتی است که ممکن است باعث ترغیب نوجوان به عمل دزدی شود.
خودنمایی بین دوستان
برخی از نوجوانان تنها برای اینکه بخواهند میان دوستان خود خودنمایی کنند و توجه آن‌ها را به‌سوی خود جلب کنند؛ اقدام به عمل دزدی می‌کنند. نداشتن اعتماد به نفس کافی و کم توجهی اطرافیان از دلایل اصلی خودنمایی نوجوان در میان دوستان خود می‌شود.
انواع دزدی در نوجوانان
شناخت انواع دزدی در نوجوانان، از جمله اقداماتی است که به درک بهتر علت دزدی و درمان آن کمک می‌کند. برخی از نوجوانان ممکن است تنها در دوران نوجوانی از جیب والدین خود مقداری پول برداشت کنند؛ همچنین ممکن است برخی از نوجوانان تنها در مکان‌های عمومی، این رفتار اشتباه را انجام دهند. در حالت کلی دزدی در نوجوانان به دو دسته دزدی بیمارگونه و وسوسه دزدی تقسیم می‌شود که توضیحات آن به شرح زیر است:
دزدی بیمارگونه
در برخی از نوجوانان، وجود یک اختلال یا یک بیماری خاص باعث می‌شود تا آن‌ها اغلب تمایل شدیدی به سرقت کردن داشته باشند و اشیاء مختلفی را بدون توجه به ارزش آن، از اطرافیان، دوستان و همسالان خود دزدی کند. در این نوع دزدی، اولویت لذتی است که از انجام این عمل نصیب آن‌ها می‌شود.
وسوسه دزدی
در برخی از مواقع فرد به دلیل قرار گرفتن در شرایطی خاص، تمایل به دزدی پیدا می‌کند؛ که در صورت کنترل نشدن، این عمل اشتباه تا سال‌های زیادی به عنوان یک عادت ادامه پیدا می‌کند. برای مثال فرد به اصرار زیاد دوستان خود، وسوسه می‌شود تا عمل دزدی را برای یکبار انجام دهد و بعد از آن، مجدد برای تکرار این رفتار ترغیب می‌شود؛ تا جایی که به تنهایی نمی‌تواند این رفتار را در خود کنترل کند.
مشاوره در زمینه دزدی در نوجوانان
اولین و مهم‌ترین گام برای جلوگیری از دزدی در نوجوانان، این است که علت دقیق تشکیل این عادت و رفتار اشتباه در دوران نوجوانی تشخیص داده شود. مشاوره در زمینه دزدی در نوجوانان می‌تواند بسیار مؤثر واقع شود. مشاور و درمانگرها با تمام علت‌های دزدی در دوران نوجوانی آشنا هستند و می‌توانند مطابق با صحبت‌های نوجوان و سؤالاتی تخصصی و هدفمندی که از او می‌پرسند؛ علت دقیق دزدی در این دوران را تشخیص دهند و برای درمان آن به شیوه اصولی و مؤثر اقدام کنند.
راهکارهای برخورد صحیح والدین در برخورد با دزدی نوجوانان
والدین به عنوان نزدیک‌ترین عضو به فرزندان شناخته می‌شوند؛ لذا می‌توانند نقش قابل توجهی در جلوگیری از تکرار دزدی در نوجوانان داشته باشند. عادت دزدی در نوجوانان با کمک والدین قابل کنترل و جلوگیری است. والدین می‌توانند با یادگیری برخورد صحیح هنگام دزدی نوجوانان، تا حدودی مانع از تبدیل این رفتار، به یک عادت همیشگی و غیر قابل کنترل شوند. برخی از رفتارهای صحیح والدین که در زمان دزدی نوجوانان می‌توانند انجام دهند؛ عبارت است از:
خودداری از رفتارهای تند
درصد بالایی از والدین بعد از تشخیص و اطمینان از دزدی کردن نوجوان خود، به دلیل نداشتن اطلاعاتی کافی، اقدام به سرزنش کردن و ایجاد حس بد در نوجوانان می‌شوند. والدین باید بتوانند بعد بروز این اتفاق، رفتارهای تند خود را کنترل کنند و با کسب اطلاعات بیشتر و تشویق نوجوان به انجام کارهای درست، افزایش اعتماد به نفس او و توجه بیشتر به فرزند خود، مانع از تکرار مجدد دزدی در نوجوانان شوند.
پیدا کردن شغل مناسب
بررسی دزدی در نوجوانان نشان می‌دهد که عواملی مانند داشتن وقت آزاد و بلااستفاده و نداشتن شرایط مالی مناسب، باعث می‌شود تا آن‌ها برای دزدی کردن در دوران نوجوانی اقدام کنند. اگر مایل هستید عادت دزدی در نوجوانان خود را از بین ببرید؛ بهتر است شغل مناسبی را متناسب با روحیات نوجوان خود برای او پیدا کنید. داشتن شغلی مناسب و سرگرم کننده؛ باعث مشغول شدن ذهن برای مدت طولانی و حتی بهبود شرایط مالی می‌شود.
تغییر جمع دوستان
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که بیشتر از 60 درصد نوجوانان، به دلیل قرار گرفتن در جمع‌های دوستانه اشتباه و الگو گرفتن از آن‌ها، دچار بیماری دزدی می‌شوند. از این جهت پیشنهاد می‌شود که تحقیقات زیادی در رابطه با جمع دوستان فرزندتان انجام دهید و اگر متوجه مسئله خطرناک و نگران‌کننده‌ای شده‌اید؛ برای تغییر جمع دوستان او اقدام کنید. نوجوانی از دورانی است که اغلب افراد مایل هستند تا زمان زیادی از وقت خود را کنار دوستان خود بگذرانند. قطعاً اگر این جمع دوستانه دارای عادت‌های بدی باشد؛ می‌تواند در رفتار فرزند شما تأثیر بگذارد.
کلاس‌های ورزشی
یکی از اقدامات صحیحی که والدین می‌توانند در برخورد با دزدی کردن نوجوانان انجام دهند؛ ثبت‌نام کردن نوجوانان در کلاس‌های ورزشی است. از نوجوانان خود سؤال کنید تا علاقه‌مند به شرکت در چه نوع کلاس‌های ورزشی هستند و متناسب با علاقه آن‌ها، شرایط مناسبی را برای تشویق و مشارکت آن‌ها با سایر همسالان فراهم کنید. ورزش کردن با همسالان خود باعث می‌شود تا زمان کمتری برای فکر کردن به دزدی داشته باشند و در ساعات بیشتری مشغول باشد.
وقت گذراندن با نوجوان
والدین می‌توانند با گذراندن وقت بیشتر با فرزند نوجوان خود، تمایل او را برای دزدی کردن به حداقل برسانند. وقت گذراندن با نوجوان باعث درک بهتر، شناخت علت دزدی، صمیمیت بیشتر میان والدین و نوجوان می‌شود. رفتن به سینما، صحبت کردن در زمینه‌های مختلف، انجام بازی‌های موردعلاقه نوجوان، رفتن به مسافرت، کمک کردن به درس‌ها و… چند نمونه از کارهایی است که والدین از طریق آن می‌توانند با فرزندان خود وقت بیشتری بگذرانند و ذهن فرزند نوجوان خود را از دزدی‌کردن دور کنند.
اختلال مربوط به سلامت روان و دزدی در نوجوانان
تحقیقات و مطالعات انجام شده روی برخی از نوجوانان، نشان می‌دهد که برخی از آن‌ها به دلیل نوعی اختلال مرتبط با سلامت روان، اقدام به عمل دزدی می‌کنند. در واقع اختلال دزدی در نوجوانان ممکن است به دلیل نوعی بیماری به نام کلپتومانیا باشد. این اختلال روانی موجب می‌شود تا فرد نتوانند در برابر سرقت اجسام مختلف مقاومت کند.
بسیاری از افرادی که دچار این اختلال هستند؛ ممکن است مایل باشند تا ساده‌ترین و بی‌ارزش‌ترین اجسام اطراف خود را، حتی بدون توجه به کاربرد آن سرقت کنند. اختلال کلپتومانیا باعث می‌شود تا فرد هنگام دزدی کردن، حس خوب و رضایت بخشی داشته باشد؛ اما ممکن است بعد از گذشت مدتی از زمان دزدی دچار نفرت، پشیمانی و عذاب وجدان شود.
علائم و نشانه‌های اختلال مربوط به سلامت روان و دزدی در نوجوانان
نوجوانانی که به دلیل اختلال در سلامت روان، اقدام به عمل سرقت می‌کنند؛ دارای رفتارهای متفاوتی با سایر نوجوانانی هستند که به دلیل عواملی مانند جلب توجه، هیجان، نداشتن اعتماد به نفس و…اقدام به عمل دزدی می‌کنند. برخی از نشان‌ها و علائم بیماری کلپتومانیا عبارت است از:
- تمایلات نوجوان برای دزدی کردن مانند یک چرخه دائماً تکرار می‌شود.
- بیشتر این بیماران بعد از دزدی کردن نگران دستگیری هستند و با حس گناه همراه هستند.
- این دسته از نوجوانان در برابر سرقت اجسام بی ارزش و بی استفاده قادر به مقاومت نیستند.
- نوجوانی که با اختلال دزدی همراه است؛ برای رفع نیاز مالی و… دزدی نمی‌کند؛ بلکه او میل بسیار قوی برای دزدی کردن دارد که نمی‌تواند مقاومت کند.
- دزدی در نوجوانان به دلیل اختلال کلپتومانیا، باعث می‌شود تا آن‌ها بدون قصد، هدف و بدون کمک دیگران یا هیچ برنامه‌ریزی اقدام به دزدی کنند.
- برخی از نوجوانان بعد از دزدی کردن آن، اقلام را به صاحب خود بر می‌گردانند؛ یا آن‌ها را به دیگران هدیه می‌دهند.
سؤالات متداول
نداشتن اعتماد به نفس کافی، خجالتی بودن، نداشتن توانایی برای بازگو کردن خواسته‌ها، وسوسه شدن، اوضاع نامناسب خانواده، تقلید کردن از رفتار دوستان، هیجان و… از علل دزدی در نوجوان است.
پیدا کردن کارهای نیمه وقت و درآمدزا برای نوجوان، درخواست کمک به امورات منزل، ایجاد عادت‌های خوب، دور کردن نوجوان از شرایط وسوسه‌انگیز، صحبت‌کردن در مورد عواقب دزدی‌کردن در نوجوانان و…از کارهای مؤثر برای مقابله با عادت دزدی است.
بهترین رفتار در هنگام دست کجی نوجوانان، این است که والدین خونسردی خود را حفظ کنند و از نوجوانان بخواهند تا علت این عمل اشتباه را توضیح دهد. والدین باید آرام باشند، اعتماد خود را نسبت فرزندان خود از دست ندهند و از درمانگر برای رفع این مشکل کمک بخواهند.
پیشنهاد می‌شود قبل از تبدیل شدن دزدی به عادت، از یک درمانگر برای ترک آن کمک گرفته شود. با این وجود اگر زمان زیادی از انجام دزدی در نوجوانان گذشته باشد؛ باید در اولین فرصت بعد از اطلاع والدین، جهت کنترل این عادت به درمانگر مراجعه شود.
