زمان تقریبی مطالعه: 16 دقیقه
بازی با توپ یکی از سادهترین و نوستالژیکترین بازیهایی است که هر فردی چه کودک نوپا و چه بزرگسال عاشق آن است. اگرچه این روزها هزاران اسباببازی جذاب و متنوع به بازار آمده و والدین نیز به دنبال خرید آخرین مدلهای سرگرمی برای کودک خود میگردند، هنوز هم اغلب بازیهای هیجانانگیز با توپ انجام میشوند و همانطور که میگویند: «یک توپ برای سرگرم شدن کافی است». اما از همه مهمتر این که بازی با توپ علاوه بر سرگرمکننده بودن میتواند نقش مهمی در رشد کودک داشته باشد.
تقویت هوش حرکتی کودکان، بهبود مهارتهای حرکتی، هماهنگی دست و چشم و یادگیری زمانبندی همه و همه تنها بخشی از مزایای توپ بازی برای کودکان است.
بچه ها از بازی با توپ چه چیزهایی یاد می گیرند؟
توپ از آن دسته اسباببازیهایی است که باید حتماً در مجموعه بازیهای کودک شما حضور داشته باشد. از آنجا که بازی باتوپ محدودیت سنی ندارد شما میتوانید در سنین پایین یعنی حتی از نوزادی نیز آن را به کودک معرفی کنید تا علاوه بر تقویت مهارتهای حرکتی، کودک را با محیط پیرامون آشنا کند.
توپ در حقیقت به کودک این امکان را میدهد تا کنترل چیزی غیر از حرکات خود را در دست بگیرد. بدین ترتیب مهارتهای تعادلی آنها در سنین کودکی و مهارت انتقال شئ از دستی به دست دیگر در سنین نوپایی نیز تمرین میشوند. کودکان نوپا همچنین از کشف تواناییهای خود در هنگام توپ بازی و فعالیتهایی مثل پرش، غلت زدن، پرتاب کردن و لگد زدن آن لذت خواهند برد.
در مجموع اگر بخواهیم مهارتهایی که در کودک به هنگام بازی های خلاق با توپ تقویت میشوند را نام ببریم میتوانیم بگوییم این مهارتها شامل:
- آگاهی زمانی که به کودکان کمک میکند تا زمان و حرکات خود را بشناسد و هماهنگ کنند.
- تقویت هوش حرکتی
- هماهنگی چشم و دست
- مهارتهای حرکتی درشت
- مهارتهای حرکتی ظریف
- ماندگاری شی
- آگاهی فضایی
- مهارتهای درک
- مهارت حل مسئله
- تعادل و هماهنگی
- مهارتهای زبانی
- مهارتهای اجتماعی
اما بیاید قدری جزئیتر به تأثیر این بازی هیجان انگیز بر مهارتهای کودکان بپردازیم و ببینیم این اسباببازی بر هر مهارت چه اثری خواهد داشت. توجه داشته باشید بهبود تمامی موارد زیر از نمونههایی است که باید از آثار بازی با توپ برای تقویت انواع هوش گاردنر بدانیم.
بهبود هماهنگی دست و چشم
هماهنگی دست و چشم یک عملکرد مهم و اساسی در زندگی روزمره است. به بیان ساده، هماهنگی چشم و دست، استفاده از چشمها برای هدایت توجه به یک کار و سپس استفاده از دست برای اجرای آن تعریف میشود و در بسیاری از جنبههای زندگی از فعالیتهای ساده مانند غذا خوردن، دست خط، خواندن و بسیاری موارد دیگر گرفته تا فعالیتهای پیچیده مانند رانندگی هماهنگی چشم و دست مهمترین مهارت مورد نیاز است. اسباببازی مانند توپ با تمریناتی مانند نحوه گرفتن و پرتاب میتواند به بهبود هماهنگی دست و چشم کودک ما کمک کند.
بهبود مهارت های حرکتی ظریف
توپ بازی راهی عالی برای رشد و تقویت مهارتهای حرکتی کودک شما به شمار میرود. این مهارت برای فعالیتهای روزمره مانند لباس پوشیدن یا بستهبندی کردن بسیار حیاتی است و بهطور کلی برای انجام تمامی کارها به آن نیاز خواهیم داشت. تمریناتی مانند توپ بازی بهخصوص در سنین پایین، به آشنایی کودکان کوچک با محیط اطرافشان و تقویت تحرک بالاتنه کمک میکند و باعث میشود تا عضلات مورد نیاز برای انجام فعالیتهای بدنی مانند دویدن و پریدن را توسعه دهند.
افزایش اعتماد به نفس
در نهایت، افزایش اعتماد به نفس یکی از مهمتر مزایای توپ بازی برای کودکان است که به آنها کمک میکند تا در هنگام مقابله با چالشها با اعتماد به نفس عمل کنند و تصمیمات بهتری بگیرند. اعتماد به نفس همچنین هنگامی که موانع زندگی سختتر از حالت عادی میشوند نیز به کار خواهد آمد و موفقیت فرد را تضمین میکند. برای مثال، به کمک بازیهایی مانند فوتبال یا بسکتبال میتوانیم با تقویت احساس کارآمدی کودک اعتماد به نفس او را نیز بهبود ببخشیم تا کودک در سایر کارهای روزمره نیز موفق شود.
انتخاب توپ مناسب برای بازی با کودکان
اگرچه این بازی میتواند با هر نوع توپی انجام شود اما برای این که بتوانید مهارتهای کودک را به طور مناسب تقویت کنید بهتر است برای هر بازی توپ مناسب آن را داشته باشید. برای مثال پرتاب توپهای بزرگ به دو دست نیاز دارد که نیازمند مهارتی کاملاً متفاوت با پرتاب یک توپ تنیس کوچک با یک دست است و شما باید هر دو نوع بازی را با کودک انجام دهید.
در انتخاب توپ، طیف گستردهای از گزینهها با انواع اندازه، بافت، وزن و استحکام در مقابل شما قرار دارد. اما یکی از عواملی که باید برای توپبازی بهخصوص در سنین نوپایی و نوزادی در نظر بگیرید امنیت توپ است؛ این یعنی توپی که انتخاب میکنید باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا خطر خفگی کودک را تهدید نکند.
همچنین برای بازی در خانه بهتر است توپهای سبک و نرم را انتخاب کنید تا در حین بازی به وسیلهها آسیب نرسد و توپهای سنگین و بزرگتر را برای بیرون از خانه نگهدارید. اما در خرید هر نوع توپی بهتر است از انواع رنگی آن انتخاب کنید زیرا بازی با توپهای رنگی برای کودکان علاوه بر این که جذابتر است مزیتهای بیشتری را به همراه دارد.
بازی با توپ در کودکان اوتیسم
همانطور که گفتیم بازی با توپ در منزل برای کودکان مزایای بسیاری دارد اما مزایای توپ برای کودکان اوتیسم ملموستر از سایر کودکان است. توپ بازی در کودکان اوتیسم و دارای معلولیت نقش مهمی در تقویت مهارتهای حرکتی ظریف خواهد داشت و میتواند مهارتهای اجتماعی ضروری مانند نوبت گرفتن حل مسئله و کار گروهی را نیز به کمک این بازی به آنها آموخت.
با توپ میتوان بازیهای مختلفی برای رشد مهارت های کودک اوتیسم انجام داد. برای مثال، اگر کودک در مهارتهای حرکتی ظریف خود ضعف داشته باشد میتوانید با استفاده از یک توپ بزرگ در اندازه توپ فوتبال را به دست کودک بدهید و از او بخواهید که روی سطح شیبدار راه برود و تعادل خود را حفظ کند.
برای کودکانی که در تعاملات اجتماعی ضعیف هستند نیز، توپ بازی میتواند راهی عالی برای بازی در کنار همسالان و سایر افراد باشد. همچنین برای کودکان با مشکلات و اختلالات بینایی باید از توپهای بزرگ و رنگی استفاده کرد تا آنها هم بتوانند مانند سایر کودکان از بازی با توپ در مدرسه و مکانهای جمعی دیگر لذت ببرند.
انواع بازی های خلاق با توپ برای کودکان
برای توپ بازی در منزل برای کودکان هزاران بازی مختلف وجود دارد که هرکدام را میتوان تنها با بهکار بردن قدری خلاقیت به یک بازی جدید تبدیل کرد. در ادامه، چند ایده از انواع مختلف این بازی در مدرسه و خانه را برای شما بیان میکنیم تا بتوانید انجام دهید و علاوه بر سرگرم کردن آنها مهارتهای مورد نیاز را نیز تقویت کنید.
در ادامه به معرفی این بازیها به تفکیک سن میپردازیم:
انواع بازی با توپ برای کودکان زیر سه سال
انواع توپ بازی برای کودکان زیر سه سال عبارتند از:
بازی قل دادن توپ
بازی قل دادن توپ یک بازی کلاسیک و ساده و یکی از بهترین بازیهای با توپ داخل خانه است که میتواند یک نقطه شروع عالی برای بازیهای شما با کودکتان باشد. برای انجام این بازی، روی زمین روبروی کودک نوپای خود بنشینید و توپ را به سمت یکدیگر به جلو و عقب بغلتانید. برای حفظ توپ، میتوانید با پاهای باز به شکل V بنشینید و انگشتان پای یکدیگر لمس کنید.
سپس به آرامی توپ را به یکدیگر پاس دهید. برای این که بازی جذابتر شود میتوانید یک هدف را در وسط قرار دهید و سعی کنید آن را بزنید. همچنین میتوانید بازی را با چرخاندن توپ بهصورت آهستهتر یا سریعتر تغییر دهید.
جدا کردن توپ ها
بازی جدا کردن توپ از جمله بازی های تکنفره با توپ و یک سرگرمی بسیار مناسب برای کودکان نوپا خواهد بود. برای این بازی شما به چندین توپ رنگی نیاز دارید و باید از کودک خود بخواهید رنگهای مختلف را جدا کند و هر رنگ را در یک سبد بیاندازد. این نوع بازی میتواند در یادگیری رنگها به کودک کمک کند.
انواع بازی با توپ مناسب برای کودکان 3 تا 6 سال
انواع توپ بازی برای کودکان سه تا 6 سال عبارتند از:
عبور با توپ
بازی عبور توپ از مسیرهای مشخص شده یک بازی عالی در منزل برای کودکان و یک راه عالی برای تقویت هماهنگی چشم و دست کودک و انواع تواناییهای شناختی او است. در این بازی تک نفره با توپ شما باید از کودک بخواهید توپی را از مسیرهای مشخص عبور دهد. مسیر میتواند سطح شیبدار یا مسیر صاف با مانع باشد که میتوانید از وسایل خانه برای ساختن موانع استفاده کنید.
حمل توپ
بازی حمل توپ را میتوان نوع پیچیدهتری از بازیهای با توپ دانست که میتواند در خانه یا حیاط بهصورت گروهی و رقابتی انجام شود. وسایلی که شما برای این بازی نیاز دارید یک قاشق و یک توپ پینگپنگ است. بازیکنان بازی نیز باید توپ را روی قاشق نگهدارند و مسیر مشخص شده را بدون انداختن توپ طی کنند. استفاده از دست برای نگهداشتن توپ نیز مجاز نیست و اگر توپ بازیکنی افتاد باید مسیر را از اول شروع کند.
پرتاب توپ
بازی پرتاب توپ یک بازی آسان و سرگرمکننده دیگر است که میتوان بهراحتی در هر مکان و با هر تعداد نفرات انجام دهید. برای این بازی کافی است تا نفرات شرکتکننده روبهروی هم بایستند و توپ را به طرف یکدیگر پرتاب کنند. هنگامی که در شکل ساده این بازی ماهر شدید، میتوانید همزمان دو توپ را به جلو و عقب پرتاب کنید یا از کودک بخواهید توپ با به هوا پرتاب کند دست بزند و دوباره توپ را بگیرد تا بازی چالش برانگیزتر شود. همچنین برای درگیر کردن مهارتهای بیشتری از کودک، میتوانید یک جعبه را روبهروی خود قرار دهید و از کودک بخواهید تا تلاش کند توپ را درون جعبه بیاندازد.
بازی بولینگ
بازی بولینگ یکی از لذتبخشترین بازی های با توپ است که هم کودکان و هم بزرگسالان را سرگرم میکند. این بازی بسیار ساده بوده و نیاز به امکانات چندانی ندارد بنابراین شما میتوانید در خانه، مدرسه، پارک و یا هرجایی بولینگ را انجام دهید. برای این بازی شما به چند بطری آب خالی یا هر وسیله استوانهای که بهآسانی میافتد علاوه بر یک توپ نیاز دارید. حال کافی است تا بطری یا وسایل را به شکل خطی بچینید و از کودک بخواهید تا سعی کند با قل دادن توپ بیشترین تعداد بطری را بیاندازد.
بازی بولینگ علاوه بر تقویت مهارتهای تمرکزی کودک، هماهنگی چشم و دست او را نیز بهبود میبخشد و در مهارتهای حرکتی کودک نقش مؤثری خواهد داشت.
انواع بازی با توپ برای کودکان بالای 6 سال
انواع توپ بازی برای کودکان در مدرسه و خانه بالای 6 سال عبارتند از:
تنیس یا بیسبال
تنیس یا بیسبال نیز یکی دیگر از بازیهای با توپ در حیاط یا مجموعههای ورزشی هستند که میتوانند بهخوبی مهارتهای حرکتی و عضلات کودک را تقویت کنند. از آنجا که هر دوی این بازیها فعالیت بدنی نسبتاً زیادی را میطلبند بهنوعی سبک زندگی کودک را از کم تحرک به پر تحرک تغییر میدهد و سلامت جسمی او را نیز تضمین میکند. این بازیها همچنین هم برای کودکان و هم بزرگسالان مفید است و میتوانید یک رابطه دوستانه به واسطه این بازی با کودک خود شکل دهید.
فوتبال
فوتبال را باید محبوبترین بازی با توپ در مدرسه بنامیم. این بازی به اندازهای جذاب و هیجانانگیز است که تفاوتی ندارد در چه سن و سالی هستید و میتوانید ساعتها با آن سرگرم شوید. بازی فوتبال همچنین باعث تقویت عضلات پای کودک میشود و روحیه تیمی او را نیز بالا میبرد. فوتبال یک تمرین بدنی حرفهای نیز به شمار میرود و در نهایت باعث بهبود هماهنگی چشم و پای کودک در هنگام ضربه زدن میشود.
چگونه میتوانیم از بازی خلاقانه با توپ در ایجاد هوش و خلاقیت کودکان بهره ببریم؟
انواع بازی خلاقانه با توپ نه تنها فرصتی برای سرگرمی و تفریح کودکان ارائه میدهد، بلکه ابزاری قدرتمند برای توسعه شناختی، هوش و خلاقیت آنها نیز محسوب میشود. از این طریق، کودکان میتوانند مهارتهای مختلفی را تجربه کنند و با مفاهیم پیچیدهتر آشنا شوند. در اینجا تعدادی از راهنماها برای بهرهبرداری بهینه از این سبک بازی در ایجاد هوش و خلاقیت کودکان ارائه میشود:
۱. تنوع در بازیها:
استفاده از توپ در بازیهای مختلف و متنوع میتواند تواناییهای مختلف کودک را تقویت کند. از بازیهای پرتاب توپ به هدفها تا بازیهای محیطی و تخیلی، تنوع در بازیها باعث تحریک مغزی و توسعه مهارتهای مختلف میشود.
۲. ایجاد چالشها:
با ایجاد چالشهای مختلف در بازیها، کودکان ترغیب به فکر کردن خود میشوند. ایجاد مسیرهای پیچیده برای پرتاب توپ یا تعیین هدفهای دقیق برای بازیها میتواند باعث تقویت توانایی تفکر و حل مسئله آنها شود.
۳. ترکیب بازی با یادگیری:
میتوانید این بازی ها را با فرآیند یادگیری ترکیب کنید. برای مثال، با استفاده از توپها میتوانید اعداد را به کودکان آموزش دهید یا بازیهایی طراحی کنید که به کشف مفاهیم ریاضی، علمی یا زبانی کمک کند.
4. تشویق به تخیل و خلاقیت:
توپ میتواند به کودکان اجازه دهد تا خلاقیت و تخیل خود را از طریق بازیهای مختلف به اثبات برسانند. ایجاد بازیهای تخیلی، ترکیب توپ با اشیاء دیگر یا تعامل با توپ در محیطهای مختلف میتواند این خصوصیتها را تقویت کند.
۵. بازیهای تعاملی و گروهی:
بازیهای خلاقانه با توپ گروهی میتوانند به کودکان کمک کنند تا تواناییهای اجتماعی و همکاری خود را تقویت کنند. بازیهایی مثل پاس دادن توپ به یکدیگر یا تشکیل تیمهای بازی میتوانند مهارتهای اجتماعی را تقویت کنند.
۶. ایجاد تمرینهای ذهنی:
این بازی میتواند تمرینهای ذهنی را شامل شود. از کودکان بخواهید که توپ را به گونهای پرتاب کنند که به چالشهای مختلف مثل تخمین مسیر توپ، پیشبینی جهت حرکت آن یا حل مسائل بپردازند.
۷. مشارکت والدین:
شرکت والدین در بازی نیز میتواند موثر باشد. به عنوان والدین، میتوانید بازیهای جدید ایجاد کرده و به کودکان کمک کنید تا توپها را برای تجربههای مختلف استفاده کنند.
این مدل بازی ها میتواند به کودکان فرصتی عالی برای توسعه شناختی، هوش و خلاقیت شان ارائه دهد. با بهرهگیری از تنوع در بازیها، ترکیب آموزش و تفریح، تشویق به تفکر خلاق و استفاده از بازیهای تعاملی، شما میتوانید از بازی خلاق با توپ بهرهوری حداکثری را برای توسعه هوش و خلاقیت کودکان به دست آورید.
تقویت هوش گاردنر با توپ بازی
نظریه هوش گاردنر که در سال ۱۹۷۰ توسط هاوارد گاردنر طراحی شد، به بررسی انواع هوش و نقش آنها در زندگی میپردازد. اگر با این نظریه آشنایی داشته باشید حتماً میدانید که انواع هوشهای گاردنر تعیینکننده شغل و زندگی هر فرد بوده و نشان میدهد که او در چه زمینهای استعداد دارد. اما خوشبختانه طبق گفته گاردنر انواع هوش قابل تقویت هستند و در صورتی که از کودکی بر روی آنها کار شود، فرد میتواند بهترین استفاده را از آن ببرد تا با چالشها به طور مؤثری روبهرو شود.
از آنجا که این بازی مهارتهای بسیاری را درگیر میکند همواره بهعنوان یکی از بهترین راههای تقویت هوش گاردنر شناخته میشود. به کمک این بازی میتوان به طور همزمان چندین هوش گاردنری از جمله جسمی- بدنی، درون فردی و برون فردی و سایر هوشها را تنها با تغییر بازی و هدف قرار دادن آن نوع هوش تقویت کرد تا کودک علاوه بر سرگرمی از بهبود هوش خود در آینده نیز بهرهمند شود.
سؤالات متداول
تقویت هماهنگی چشم و دست، تقویت مهارتهای حرکتی درشت و ظریف، افزایش اعتمادبهنفس و… همه تنها بخشی از مزیتهای توپ بازی برای کودکان است.
برای انتخاب توپ گزینههای بسیاری وجود دارد اما برای کودکان نوپا و نوزاد باید توپهای بزرگ که خطر خورده شدن ندارند و بهطورکلی توپهای رنگی استفاده کرد.
هوش حرکتی، هوش درون فردی و برون فردی و هوش منطقی- ریاضی از انواع هوشهای گاردنر هستند که میتوان به کمک توپ بازی در کودکان تقویت کرد.