زمان تقریبی مطالعه: 14 دقیقه
اهمیت بازی برای کودکان پیش دبستانی
بازی کودک پیش‌دبستانی، علاوه بر اینکه یک قسمت زندگی روزمره کودک است یکی از عوامل مهم برای رشد هوش و پرورش خلاقیت در اوست. امروزه بسیاری از مدارس به آموزش از طریق بازی روی آورده‌اند. یکی از مقاطعی سنی که نقش بازی در آن بسیار پررنگ است پیش‌دبستانی است. انواع بازی برای کودکان پیش دبستانی وجود دارد که می‌تواند علاوه بر آموزش مفاهیم حس خوبی را از آموزش در کودک ایجاد کند. بازی‌ها در این سنین به تقویت مهارت‌های کودک و رشد ذهنی او کمک می‌کنند.
کودکان در مهد و پیش دبستانی با دوستان‌شان به مسابقه می‌پرداختند و بازی‌هایی را انجام دهند که خود شما از دوران کودکی خودتان آن را می‌شناسید. باید بدانید که این حضور و انجام بازی های خلاقانه برای آموزش کودکان پیش دبستانی فقط برای نگهداری از کودک و بودن او در اجتماع نیست. بلکه انواع بازی های آموزشی برای کودکان پیش دبستانی می‌توانند آموزنده باشند.
انواع بازی برای کودکان پیش دبستانی
بازی برای کودکان پیش دبستانی در واقع بخش مهمی از فرآیند یادگیری هستند و به آنها کمک می‌کنند تا مهارت‌های مفیدی را برای آینده بیاموزند.
در ادامه بازی‌های مناسب برای کودکان پیش دبستانی را بر اساس نوع رشدی که در کودک تقویت می‌کنند، بررسی خواهیم کرد.
انواع بازی برای کودکان پیش دبستانی جهت تقویت مهارت‌های شناختی
مهارت شناختی کودک پیش دبستانی شامل مهارت‌های از جمله: دقت، حافظه کوتاه مدت و بلند مدت، استدلال و منطق، پردازش شنیداری و دیداری و پردازش سریع است. مهارت‌های شناختی به مغز کمک می‌کند تا بهتر به خاطر بسپارد، فکر کند، یاد بگیرد و مسائل را حل کند.
بازی برای کودکان پیش دبستانی عامل اصلی برای رشد و تقویت مهارت‌های شناختی کودکان در این سن است؛ زیرا توانایی فکر کردن، دریافتن، ارتباط برقرار کردن، به‌یاد آوردن، تخیل کردن، منطق و استدلال را در کودک پیش از دبستان تقویت می‌کند.
برای تقویت مهارت شناختی کودکان پیش‌دبستانی با بازی، باید به کودک کمک کنید تا عملکردهای دنیا را درک کند. کودک باید به شناخت خوبی از چیستی خودش و جهان هستی و علت و معلولی برسد که در این راه، بازی کودک پیش دبستانی بهترین ابزار است. بازی‌ها می‌توانند با روش‌هایی مانند حل یک مسئله، وادار کردن کودک به اندیشیدن و درگیر کردن قسمت‌های مختلف مغز کودک موجب تقویت مهارت‌های شناختی او شوند.
از جمله مزایای بازی‌های شناختی برای کودک پیش دبستانی آن است که کمک می‌کند تا درک کند که خودش کیست و جای هر چیزی در این دنیا کجاست و مشکلات چطور حل می‌شوند.
در نهایت این بازی‌ها با دادن اعتمادبه‌نفس به کودک، او را پرسشگر تر نموده و به تقویت مهارت حل مسئله منجر می‌شوند.
معرفی چند بازی برای تقویت مهارت‌های شناختی در کودکان پیش دبستانی
انواع بازی برای کودکان پیش دبستانی که منجر به تقویت مهارت‌های شناختی کودک شما در سنین پیش از دبستان می‌شوند عبارتند از:
پازل: پازل‌ها با آموزش مفهوم کل و جز به کودک، به رشد مهارت شناختی او کمک می‌کنند.
مار و پله: مار و پله از جمله بازی‌هایی است که دارای یک سیستم علت و معلولی است؛ بازی‌های این‌چنینی از جمله مار و پله و دیگر بازی‌های فکری به تقویت هوش شناختی کودک کمک می‌کنند.
جورچین اشکال: جورچین‌های اعداد و اشکال نیز مانند پازل‌ها عمل خواهند کرد.
آشنایی با اعداد و حروف: یادگیری شکل و کاربرد اعداد و حروف با درک بهتر جهان به رشد مهارت‌های شناختی کودک کمک خواهند کرد.
آموزش رنگ‌ها: یادگیری رنگ‌ها نیز مانند آموزش اعداد و حروف به درک بهتر کودک از جهان و گسترش دانش او از دنیای اطرافش کمک کرده و ازاین‌رو به تقویت هوش شناختی او کمک می‌کند.
بازی کودک پیش دبستانی در فضای باز: بازی برای کودکان پیش دبستانی در فضایی بجز اتاق و کلاس درس، به آنها کمک می‌کند تا به درک و شناخت بهتری از جهان و خودش در فضا برسد.
آشپزی با کودک: آشپزی و بازآفرینی دیگر نقش‌ها به پرسشگر شدن ذهن کودک کمک می‌کند.
انواع بازی برای کودکان پیش دبستانی جهت تقویت مهارت‌های حرکتی
کودکان باید تا قبل از ورود به مدرسه و در سنین پیش دبستانی، استقلال کافی در استفاده از اندام‌های حرکتی را یاد بگیرند. این کار که شامل دست‌ورزی، پا ورزی و تقویت چشم و دست می‌شود؛ در زمان‌هایی مانند باز کردن در اتاق یا یک بطری، باز یا بستن زیپ لباس، مسواک زدن و شستن دست‌ها بدون کمک والدین، خود را نشان می‌دهند. بهترین روش برای تقویت این مهارت‌ها انجام بازی‌های مناسب است.
بازی‌های تقویت مهارت حسی- حرکتی، با تحریک اندام‌های حرکتی کودک موجب تقویت توانایی حرکتی ظریف و قوی می‌شوند. این بازی‌ها به کودک کمک می‌کنند تا بعدها بتواند فردی ماهرتر باشد و نیاز به یک تعمیرکار برای تعویض لامپ خانه‌اش نداشته باشد.
یکی از مزایای بازی‌های تقویت مهارت حرکتی برای کودکان پیش‌دبستانی آن است که علاوه بر بهبود توانایی حرکتی کودک، موجب تخلیه انرژی صحیح او نیز می‌شود و حکم یک آرام‌بخش را برای او خواهد داشت. (خصوصاً اگر فرزند شما کودکی پرانرژی است)
معرفی چند بازی برای تقویت مهارت‌های حرکتی کودکان پیش دبستانی
موارد زیر بهترین بازی برای کودکان پیش دبستانی مناسب برای تقویت رشد حرکتی هستند:
بازی گدازه‌های آتش روی زمین: این بازی با پریدن و جهیدن به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های حرکتی خود را بهبود دهد.
قایم‌باشک: در این بازی حرکتی، کودک فرز تر می‌شود.
گرگم به هوا: این بازی مانند بازی گدازه‌های آتش روی زمین عمل می‌کند.
بازی لی‌لی: لی‌لی به پا ورزی کودک کمک می‌کند.
بپر روی بشقاب‌های کاغذی: پریدن روی بشقاب‌های کاغذی که روی زمین چیده‌اید تمرکز حرکتی کودک را تقویت می‌کند.
طناب بازی: طناب بازی علاوه بر تقویت مهارت‌های حرکتی به تقویت ارتباط بین اندام‌ها نیز کمک می‌کند.
یوگا مخصوص کودکان: تمرینات ذهن آگاهی کودک را به سوی استفاده بهتر از اندام‌های حرکتی بدنش سوق می‌دهد.
ورزش‌های هوازی: ورزش‌های این چنینی به خون رسانی بهتر اندام‌ها و تقویت مهارت حرکتی کمک می‌کنند.
هولا هوپ (حلقه بازی): این بازی برای کودکان پیش دبستانی به افزایش سرعت عمل حرکتی آنها منجر می‌شود.
راه رفتن مثل حیوانات مختلف (جهیدن، خزیدن، پریدن و…): این کار موجب افزایش توانمندی حرکتی کودک می‌گردد. پس اسم یک حیوان را به کودک بگویید و از او بخواهید مانند او حرکت کند. (بجهد، بپرد، بدود و…)
بازی‌های لباس پوشیدن: کارهای روزمره مثل لباس پوشیدن، بستن دکمه و زیپ، بستن بند کفش، تنهایی غذا خوردن، نقاشی و خمیربازی به تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف کودک منجر می‌شوند.
انواع بازی برای کودکان پیش دبستانی جهت تقویت مهارت اجتماعی
از آنجایی که انسان موجودی اجتماعی است؛ داشتن مهارت‌های اجتماعی قوی باعث موفقیت او می‌شود. در نتیجه تمام این‌ها والدین به دنبال راهی برای تقویت مهارت اجتماعی فرزند خود هستند. در زمینه مهارت‌های اجتماعی نیز مانند بقیه مهارت‌های بیان شده؛ بازی بهترین روش تقویت این مهارت است.
مهارت‌هایی از جمله توانایی برقرار کردن ارتباطات کلامی و غیرکلامی از طریق زبان، حالات بدن و چهره و حرکات، شامل مهارت‌های اجتماعی هستند. به افرادی که رفتار صحیح در موقعیت‌های اجتماعی را می‌دانند؛ افراد اجتماعی می‌گویند.
بازی‌های تقویت مهارت اجتماعی به کودک کمک می‌کنند تا با شبیه سازی شرایط اجتماعی مختلف، برقرار کردن ارتباط کلامی و غیرکلامی را تمرین کند و یاد بگیرد و روابط بهتری با دیگران داشته باشد.
این بازی‌ها می‌توانند به کودکان کمک کنند تا مهارت‌های اجتماعی خود را با دیگران توسعه دهند. با گوش‌دادن، توجه کردن و به اشتراک گذاشتن تجربیات بازی، به کودک کمک می‌شود تا: احساسات خود را کشف کند و ارتباطات خود را توسعه دهد.
بازی چه ارتباطی به رشد هوش اجتماعی کودکان پیش دبستانی دارد؟
بازی (به خصوص بازی‌های جمعی) چه در کودکان کوچک و چه در کودکان بزرگتر یکی از راه‌های بسیار عالی برای تقویت مهارت‌های اجتماعی آن‌هاست. این بازی‌ها با برقرار کردن ارتباط چشمی و مکالمه به رشد هوش اجتماعی کودکان پیش دبستانی کمک می‌کنند.
نمونه‌هایی از بازی‌های برای تقویت مهارت اجتماعی کودکان پیش دبستانی
موارد زیر بهترین بازی برای کودکان پیش دبستانی مناسب برای تقویت رشد اجتماعی هستند:
پانتومیم: این بازی با ایجاد ارتباط غیرکلامی میان اعضا، توانایی‌های ارتباطی آنها را افزایش می‌دهد.
اجرای نمایش: اجرای نمایش مانند یک کنفرانس عمل کرده و کودک را اجتماعی می‌کند.
حدس کلمات: در این بازی کودک باید سریع فکر کرده و صحبت کند.
گیم بوردها و بازی‌های فکری: تفکر و تکلم کودک در این بازی‌ها تقویت می‌شوند.
بازی نقل قصه و شعر و داستان: این کارها مانند پانتومیم عمل کرده و ترس از اجتماع کودک را از بین می‌برند.
کامل‌کردن یک داستان: قصه گویی به افزایش دایره لغات کودک کمک کرده و باعث بهبود توانایی ارتباط گیری او می‌شود.
بازی‌های نقش‌آفرینی مثل معلم‌بازی و دکتر بازی: فرورفتن در نقش افراد، به کودک حس همزاد پنداری می‌دهد و او را برای حضور در اجتماع حاضر می‌کند.
بازی به سبک پرسش و پاسخ: این بازی به خصوص برای اجتماعی کردن کودک خجالتی مفید است.
انواع بازی برای کودکان پیش دبستانی جهت رشد هوش هیجانی
هوش هیجانی به معنای توانایی در مدیریت و ابراز احساسات در یک جمع است. هرچقدر کودک این کار را بهتر یاد بگیرند؛ می‌توانند ارتباطات جمعی بهتری داشته باشند. هوش هیجانی به کودک کمک می‌کند تا با آگاهی از احساسات خود و دانستن نحوه بیان آنها به روشی صحیح و مؤثر، به صلح با خود و دیگران برسد. بهترین روش برای آموزش احساسات به کودک، تقویت هوش هیجانی اوست.
از جمله مزایای بازی برای کودکان پیش دبستانی در تقویت مهارت هیجانی آن است که بازی‌های هوش هیجانی، کودک را با نام احساسات و علائم بروز آنها آشنا می‌کنند. این بازی‌ها کودک را به درک بهتری از خود و دیگران می‌رسانند و توانایی بیان خود را در او بالا می‌برند.
چه بازی‌هایی به تقویت هوش هیجانی کودک کمک می‌کنند؟
موارد زیر بهترین بازی برای کودکان پیش دبستانی مناسب برای تقویت هوش هیجانی هستند:
اجرای نمایش: از آنجا که کاراکترهای یک نمایش دارای حس‌های مختلفی هستند؛ قرارگیری جای آنها به تقویت حس‌های کودک کمک می‌کند.
خاله بازی: خاله بازی روش خوبی برای درک احساسات اعضای یک خانواده است.
بازی مشاغل: یکی از انواع بازی برای کودکان پیش دبستانی بازی مشاغل است. این بازی به کودک حس موجود در آن شغل را القا کرده و می‌آموزد.
ورزش: ورزش به کاهش هیجانات کودک حین بیان احساسات کمک می‌کند.
کارت‌های خرسی و بیان احساسات: استفاده از کارت‌های عواطف یا لیوان‌های آموزش احساسات به کودک کمک می‌کند تا به راحتی با احساسات و علائم و بروز آن آشنا شود. برای تهیه این اسباب بازی مفید کافیست روی کارت‌های مختلف یا روی یک لیوان شکلی از یک خرس با احساسات مختلف (مانند ایموجی) بکشید و اسم و حالات آن را با بچه دوره کنید.
کتاب‌خوانی: خواندن کتاب همزاد پنداری کودک را تقویت می‌کند.
انواع بازی برای کودکان پیش دبستانی جهت تقویت رشد مهارت کلامی
بازی یکی از بهترین روش‌های تقویت هوش کلامی کودک است. اختلالات کلامی از لکنت زبان تا لالی انتخابی (لالی که طی تروما و به انتخاب کودک صورت می‌گیرد)، همه با بازی قابل درمان هستند. زیرا کودک در حین بازی می‌خواهد حس خوب خود را انتقال دهد؛ و چه روش انتقال حسی بهتر از کلام؟!
بازی‌های تقویت هوش کلامی در تمام سنین قابل اجرا هستند و یادگیری مهارت‌های کلامی را برای کودک آسان می‌کنند. اما بهترین سن اجرای آنها در پیش دبستانی است.
چه بازی‌هایی به تقویت هوش کلامی کودک پیش دبستانی کمک می‌کنند؟
موارد زیر بهترین بازی برای کودکان پیش دبستانی مناسب برای تقویت هوش کلامی هستند:
بازی بیست سؤالی یک فعالیت جذاب برای توسعه واژگان کلامی کودک است. این بازی به کودک کمک می‌کند تا درباره واژه‌ها و مفاهیم پشت آنها بیاندیشد و اندیشه خود را بیان کند.
«هر کسی یک کلمه اضافه کنه» یک بازی هیجان‌انگیز برای آموزش آواشناسی به کودک است که به حضور فعال توأم با شادی کودک در مکالمه کمک می‌کند. در این بازی اولین نفر از افراد حاضر در جمع یک کلمه می‌گوید و به نوبت هر نفر یک کلمه معنی دار به توالی ساخته شده اضافه می‌کند.
آموزش کنترل تنفس به کودک با بازی شعرسازی: شعرسازی به کودک کمک می‌کند تا هماهنگ بین مغز و زبان خود را بالا ببرد.
رشد زبان کودکان پیش دبستانی با بازی‌های نمایشی: انواع بازی برای کودکان پیش دبستانی که به صورت نمایشی و نقش آفرینی است به افزایش دقت اجتماعی و گسترش دایره لغات کودک کمک می‌کند. کودک با انجام این بازی‌ها یاد می‌گیرد خود را جای دیگران بگذارد و با لحن و لهجه آنها سخن بگوید.
جدول جستجوی کلمات: جدول جستجوی کلمات تکنیکی عالی برای بهبود تکلم کودک است. اگر کودک شما تازه خواندن و نوشتن یاد گرفته، پیشنهاد می‌کنیم یک جدول پر شده جلوی او بگذارید و از او بخواهید کلمات گفته شده را در آن پیدا کند.
سؤالات متداول
بازی برای یادگیری مهارت‌های حل مسئله مهم است. کودکان می‌توانند در حین بازی مشکلی را حل کنند یا خودشان راه حلی پیدا کنند. آنها باید طرز فکر خود را بیان کنند که تمام این‌ها موجب بهبود توانایی‌های شناختی کودک خواهد بود.
اجرای بازی‌های هدفمند و تقویتی، شناختی، جسمی، اجتماعی و عاطفی کودکان پیش دبستانی و نوجوانان را بهبود می‌بخشد. کودکان از طریق بازی با جهان و خود آشنا می‌شوند. آنها همچنین مهارت‌های مورد نیاز برای مطالعه، کار و روابط مانند اعتماد به نفس را یاد می‌گیرند.
بازی زیربنای یادگیری و همه جنبه‌های رشد کودکان پیش دبستانی است. از طریق بازی، کودکان مهارت‌های زبانی، احساسات و خلاقیت، مهارت‌های اجتماعی و فکری خود را توسعه می‌دهند و از آنجا که هوش اکتسابی است؛ با افزایش مهارت‌های کودک، هوش او نیز تقویت می‌شود.
محققان بیان می‌کنند که بازی یک عنصر اصلی در یادگیری است و به کودکان اجازه می‌دهد رفتارهای بزرگسالان را تقلید کنند، مهارت‌های حرکتی را تمرین کنند، رویدادهای عاطفی را پردازش کنند و چیزهای زیادی درباره دنیای خود بیاموزند. از آنجا که این رفتارها پایه رشد هوش کودک هستند؛ پس بازی به رشد هوش کودک پیش دبستانی منجر خواهد شد.
