اختلال پردازش حسی در کودکان چیست؟

زمان تقریبی مطالعه: 19 دقیقه

شاید متوجه شده باشید که واکنش فرزندتان نسبت به برخی محرک‌ها طبیعی نیست. مثلاً کودکتان از برخورد با صداهای بلند، بوهای تند یا لباس‌هایی با جنسی خاص آشفته می‌شود یا از آن‌ها اجتناب می‌کند. یا بالعکس، واکنش او نسبت به محرک‌های دنیای اطراف کمتر از حد طبیعی است و بی‌تفاوت به اطراف به نظر می‌رسد. اختلال پردازش حسی در کودکان خود را به شکل بیش‌حسی یا کم‌حسی نسبت به انواع محرک‌های محیطی نشان می‌دهد.

منظور از اختلال پردازش حسی چیست؟

پردازش حسی به نحوه دریافت داده‌های حسی مختلف و چگونگی درک و تفسیر آن‌ها مربوط است و اگر این روند دچار مشکل شود فرد دچار اختلال پردازش حسی می‌شود که با نام‌های دیگری مانند اختلال یکپارچگی حسی کودکان یا اختلال SPD نیز شناخته می‌شود. سیستم حواس ما نقشی مهم در چگونگی ارتباط ما با دنیای اطرافمان دارند. هر یک از حواس ما به تنهایی یا در تعامل با سایر حواس و مغز به با کمک می‌کند تا به محیط اطراف واکنش نشان دهیم، با آن تعامل داشته باشیم و سطح هشیاری و حرکات خود را در محیط‌های مختلف حفظ و کنترل کنیم.

اختلال پردازش حسی (SPD) در کودکان چیست؟

اختلال پردازش حسی کودک وضعیتی در سیستم عصبی او است که با توانایی دریافت و پردازش داده‌های حسی در مغز ارتباط دارد. این مشکل اغلب اولین بار در دوران نوپایی کودک دیده می‌شود. کودک مبتلا به یا اختلال SPD   ممکن است در دریافت و درک یک یا چند مورد از انواع داده‌های حسی مانند داده‌های شنوایی، بینایی، بویایی، لامسه‌ای، چشایی و حرکتی دچار مشکل باشد. مثلاً نسبت به انواع خاصی از داده‌های حسی حساسیت و واکنش زیادی نشان دهند یا بالعکس نسبت به محرک‌های حسی واکنش نشان ندهند.

وضعیت بیش‌حسی با نشانه‌هایی مانند بیزاری و اجتناب غیرعادی از برخی محرک‌ها مثل نور، صدا، لباس‌ها و کفش‌های تنگ دیده می‌شود. انگار کودک حس می‌کند در سرش ترافیکی شلوغ شده و اطلاعات حسی از همه جهات چنان به سوی او هجوم می‌آورند که نمی‌داند چطور باید آن‌ها را معنا کند.

وضعیت کم‌حسی نیز در نقطه مقابل، مانند خیابانی خلوت است که کودک برای آنکه اطلاعات حسی از آن عبور کنند، باید تلاش و جست‌وجوی زیادی بکند.

انواع حواس در انسان

برای درک بهتر اختلال پردازش حسی در کودکان بهتر است با انواع حواس‌ و کارکرد آن‌ها آشنا باشیم. وجود احساسات برای بقا و زندگی ما در جهان پیرامونمان ضروری هستند. ما با استفاده از اطلاعات که به‌واسطه حواسمان از دنیای درونی و بیرونی دریافت می‌کنیم، جهان را ادراک می‌کنیم و به آن پاسخ می‌دهیم. وجود این احساسات علاوه بر حفظ بقایمان، بر کیفیت زندگی ما نیز تأثیر می‌گذارند. تا کنون هشت نوع سیستم حسی در انسان شناسایی شده است که عبارتند از:

حواس پنجگانه

شامل حواس بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه که متأثر از وجود محرک‌های دنیای بیرونی تحریک می‌شوند.

حس عمقی (Proprioception)

 حس عمقی یا وضعی مربوط به داده‌های درونی است که از مفاصل، عضلات و رباط‌ها دریافت می‌شود تا مغز دریابد کدام قسمت از بدن و چگونه می‌خواهد حرکتی را انجام دهد یا در حالت استراحت قرار دارد. کارهای سنگین، فشار عمقی، لمس محکم و حرکت در خلاف جهت جاذبه زمین موجب تحریک حس عمقی می‌شوند. این حس در ترکیب با اطلاعات سایر حواس مانند بینایی و شنوایی به کنترل وضعیت بدن و حرکات آن کمک می‌کند.

حس جنبشی (Vestibular)

این حس به ادراک فرد از حرکات، تشخیص جهات بدن در فضای اطراف و ارتباط با زمین ارتباط دارد. حس جنبشی از پایه‌های اصلی تمام عملکردهای انسان، تنظیم رفتار و حفظ تعادل است. این حس بین سر، چشم‌ها، گردن و دو طرف بدن و از طریق بافت عصبی موجود در حلزون گوش داخلی این هماهنگی را ایجاد می‌کند. اختلال در این سیستم موجب ناهماهنگی در حرکات می‌شود. کودکان دارای آستانه تحریک حسی جنبشی بالا، به داشتن تجارب حسی شدید؛ مانند پرش‌های بلند و شدید، چرخیدن و آویزان شدن تمایل دارند.

حس آگاهی درونی (Interoception)

این سیستم حسی نوعی ادراک درونی از احساس خود در هر لحظه است. این حس گستره متنوعی از احساسات –از حس سرما و گرما تا شادی و غم – را در برمی‌گیرد. مغز از طریق این حس می‌توانند احساسات فرد را در هر لحظه دریابد، آن‌ها را ارزیابی کند و مناسب با آن‌ها دستورات مناسب را راه‌اندازی کند. مثلاً هنگام ناراحتی رفتار اشک ریختن را آغاز می‌کند.

انواع اختلال پردازش حسی

1. اختلال تعدیل حسی: در این نوع یا اختلال یکپارچگی حسی کودکان محرک‌ها را با شدت‌‌های مختلفی (خیلی زیاد یا خیلی کم) تجربه می‌کند و در دریافت، پردازش یا پاسخ به آن‌ها دچار مشکل است.
2. اختلال تشخیص یا تمایز حسی: کودکان دارای این نوع اختلال در درک و شناسایی منبع و زمان ایجاد ورودی‌های حسی دچار مشکل‌اند. مثلاً نمی‌توانند به‌درستی منشأ تحریکات حسی را پیدا کنند و به مدت‌زمان بیشتری برای درک آن‌ها نیاز داشته باشند.
3. اختلال حرکتی مبتنی بر حس: در این نوع اختلال پردازش حسی کودکان، پردازش نامنظم داده‌ها باعث کاهش هماهنگی، تعادل، استقامت و کنترل وضعیت بدن می‌شود. این کودکان ممکن است دست‌و‎پاچلفتی، خسته و بی‌حال به نظر برسند.

چالش و دشواری در پردازش حسی

سیستم پردازش حسی با حالت عاطفی و تنظیم استرس کاملاً در ارتباط است. مثلاً وقتی کسی نگران، مضطرب، خسته یا ناراحت باشد، ممکن است تحمل او نسبت به محرک‌های خاصی مانند سروصدا، نور و حرکت کاهش یابد. سیستم حسی افراد علی‌رغم تفاوت‌هایی که با یکدیگر دارند، اغلب به طور خودکار درک و پاسخ خود را نسبت به محرک‌ها تنظیم می‌کنند. درصورتی‌که در این پردازش حسی مشکلاتی وجود داشته باشد، این فرایند خودکار با چالش و نقصان مواجه می‌شود. این مشکلات ناشی از نقص در سازماندهی سیستم عصبی برای ایجاد پاسخ کارآمد به محرک‌ها است.

دلایل اختلال پردازش حسی در کودکان چیست؟

اصلی‌ترین علت اختلال پردازش حسی در کودکان نامشخص است. همچنین هنوز دقیقاً مشخص نیست که آیا مشکلات پردازش حسی می‌توانند به‌خودی‌خود ایجاد شوند یا اینکه ناشی از اختلال دیگری هستند. در این اختلال کودک از ایجاد یکپارچه‌سازی حواس مختلف ناتوان است و درک او از محرک‌ها بیشتر یا کمتر از حد معمول است. یا اختلال SPD  می‌تواند متأثر از چندی عامل مختلف باشد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• ژنتیک
• نقایص مسیرهای حسی و نحوه سازماندهی اطلاعات در مغز
• عوامل مربوط به پیش، هنگام یا پس از تولد مانند:
• تولد زودرس
• وزن کم هنگام تولد
• استرس و اضطراب والدین
• مصرف الکل یا مواد مخدر در دوران بارداری
• سوء‌تعذیه پیش از تولد
• محرومیت از مادر پس از تولد
• بودن در مراکز نگهداری کودکان در اوایل زندگی
• قرار گرفتن زیاد در معرض برخی مواد شیمیایی خاص
• محرومیت از تحریک حسی در دوران کودکی (مثلاً تنها ماندن زیاد، روابط سرد یا فقدان روابط و…)
• مشکلات پردازش حسی در کودکان مبتلا به اوتیسم بسیار شایع است.

علائم اختلال پردازش حسی در کودکان چیست؟

همان طور که بیان کردیم این اختلال دارای دو نوع بیش حسی و کم حسی است که هریک از آن‌ها علائم جداگانه‌ای به شرح زیر دارند:

علائم کودکان دارای حالات بیش‌حسی

• بیزاری و اجتناب آشکار از محل‌هایی که حواس آن‌ها را بیش از حد تحملشان تحریک کند. مانند صدای بلند و محیط‌های شلوغ، نورهایی زیاد، بوهای شدید و لباس‌های زبر
• احساس مکرر اضافه‌بار احساسی (بیش‌احساسی)
• احساس فقدان تمرکز، عصبی شدن و پرخاشگری هنگام تجربه محرک‌های بیش از حد
• تظاهرات ظاهری و رفتاری مانند:
• آستانه درد پایین
• نقص در هماهنگی حرکتی و یکپارچگی حسی
• دست و پا چلفتی به نظر رسیدن و مشکل در بالارفتن از پله‌ها، علی‌رغم مهارت‌های حرکتی خوب (مثلاً در بستن دکمه‌ها یا استفاده از لوازم‌التحریر مشکلی ندارند.)
• دویدن و حرکت بدون توجه به رعایت ایمنی
• پوشاندن و بستن مداوم چشم‌ها یا گوش‌ها
• بیزاری از خیس شدن
• بدغذایی، تمایلات خاص غذایی و نگه داشتن برخی غذاها در دهان
• حساس بودن به برخی پارچه‌ها یا دوخت‌های لباس و جوراب
• محدود و تکراری بودن علایق و سرگرمی‌ها
• دشواری در بازیابی آرامش پس از ناراحتی یا خشم
• مقاومت  در برابر آغوش، لمس ناگهانی و بیزاری از قلقلک
• درک اغراق‌شده از لمس‌های آرام (آن‌ها را محکم ادراک می‌کنند.)
• دشواری در کنترل احساسات خود و نوسانات شدید خلقی
• مشکل متمرکز کردن توجه
• چالش در انطباق دادن پاسخ‌های خود به محیط
• مشکلات رفتاری و پرخاشگری و عصبی شدن
• حالت گوش‌به‌زنگی و آمادگی برای انجام پاسخ‌های ستیز و گریز
• دشواری در شرکت کردن در گفت‌و‌گو یا بازی با سایر کودکان

علائم کودکان دارای حالات کم‌حسی

• احساس اینکه سایه‌ای روی دنیای بیرونی کشیده شده است.
• تجربه مناظر، صداها و لمس‌های ساکت و بدون حس
• جست‌و‌جو برای محرک‌هایی که حواسشان را برانگیزاند.
• تلاش برای تعامل بیشتر با محیط برای افزایش بازخورد حسی
• گذاشتن چیزهای غیرمعمول در دهان، مانند سنگ، اسباب‌بازی و سایر اشیا
• این تلاش و جست‌و‌جو ممکن است خود را به شکل بیش‌فعالی نشان دهند؛ درحالی‌که این کودکان تنها در پی افزایش درگیری حسی خود هستند.
• نوسانات خلقی و مشکلات رفتاری
• تظاهرات رفتاری و ظاهری مانند:
• آستانه درد بالا
• برخورد مداوم به افراد، دیوارها و وسایل اطراف
• لمس زیاد اشیا
• گذاشتن اجسام در دهان
• بغل کردن محکم افراد
• بی‌توجهی به داشتن فضای شخصی خود و سایر افراد
• تکان خوردن و تاب دادن مداوم بدن

برانگیزاننده‌های متداول در اختلال پردازش حسی

محرک‌های مختلفی می‌توانند باعث برآشفتگی کودکان دارای اختلال پردازش حسی شوند. برخی از این عوامل برانگیزاننده عبارتند از:

• شانه کردن مو
• لباس‌های تنگ یا پارچه‌های زبر
• صداهای بلند مانند آتش‌بازی یا رعد و برق
• نورهای زیاد مانند فلاش دوربین، نور آفتاب و جرقه نور
• بوهای قوی مانند عطر و شوینده‌های معطر
• شنا در دریاچه
• چسبناک شدن انگشتان
• برچسب‌ها و مارک‌های لباس‌ها
• لمس شدن یا در آغوش گرفته شدن
• پوشیدن کفش
• غذاهای تلخ یا ترش

اختلالات مرتبط با اختلال پردازش حسی

بسیاری از متخصصین بر این باورند که یا اختلال SPD  اختلالی مجزا نیست؛ بلکه شرایطی ناشی از ابتلا به سایر بیماری‌ها است. این اختلال اغلب در کودکان دیده می‌شود؛ اما تجربه آن در بزرگسالان نیز محتمل است. برخی اختلالات مرتبط با اختلال پردازش حسی کودکان عبارتند از:

• اختلال طیف اوتیسم (ASD): در کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است تغییراتی در مسیرهای عصبی در مغز دیده شود که مربوط به پردازش اطلاعات حسی هستند.
• اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی (ADHD): اختلال بیش‌فعالی توانایی مغز برای فیلتر کردن اطلاعات حسی غیرضروری و اضافه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند موجب تجربه اضافه‌ بار حسی و یا اختلال SPD  بشود. البته لازم به ذکر است که دلیل ایجادکننده فعالیت زیاد در اختلال پردازش حسی با اختلال بیش‌فعالی تفاوت دارد. مثلاً کودک نشستن روی صندلی برای کودک بیش‌فعال به خودی خود دشوار است؛ اما کودک مبتلا به اختلال پردازش حسی مثلاً به این دلیل روی صندلی نمی‌ماند که یا دنبال تحریک بیشتری از محیط است و یا تحریکات محیط برای او قابل‌تحمل نیست.
• وسواس فکری-عملی (OCD): در کودکانی که رفتار و افکار وسواس‌گونه دیده می‌شود ممکن است نشانه‌های اختلال پردازش حسی و حساسیت غیرعادی نسبت به برخی محرک‌ها نیز مشاهده شود.
• اسکیزوفرنی: در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مکانیسم‌های غیرطبیعی سیستم‌های حسی مغز و شیوه سازماندهی ارتباطات بین سلول‌های مغز می‌تواند باعث تغییر پردازش حسی حرکتی و اختلال پردازش حسی بشود.
• اختلالات خواب: اختلالاتی که باعث نقص در خواب یا محرومیت از آن می‌شود، ممکن است به طور موقت منجر به تجربه هذیان و مشکلات یا اختلال SPD  بشوند.
• تأخیرات رشدی: انواع تأخیرهای رشدی در افراد مبتلا به این اختلال متداول هستند.
• آسیب مغزی: آسیب مغزی می‌تواند از علل ایجادکننده یا اختلال SPD  باشد.

تشخیص اختلال پردازش حسی

اختلال پردازش حسی- یکپارچگی حسی به طور رسمی یک وضعیت عصبی شناخته‌شده نیست. در نتیجه هیچ معیار رسمی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد. در نتیجه متخصصین با مشاهده و تعامل با کودکان، مسائل مربوط به پردازش حسی را در آنها ارزیابی می‌کنند و مطابق آن، بهترین روش‌های درمان و برخورد را پیشنهاد می‌کنند

در برخی موارد متخصصان ممکن است از پرسش‌نامه‌ها و آزمون‌هایی مانند پرسشنامه یکپارچگی حسی و آزمون‌های پراکسیس (SIPT) و مقیاس اندازه‌گیری پردازش حسی (SPM) استفاده کنند.

چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

• زمانی که نوع و شدت واکنش‌های کودک نسبت به انواع خاصی از محرک‌ها، روند طبیعی زندگی روزمره و را مختل می‌کند.
• علائم کودک تغییرات شدید و محسوسی دارند. مثلاً کودک ناگهان در ایستادن یا حرکت کردن دچار مشکل می‌شود.
• کنترل و مدیریت واکنش‌های کودک به محرک‌ها دشوار شده باشد.
• مشکلات ناشی از اختلال پردازش حسی، توانایی یادگیری کودک را دچار مشکل کرده باشند.

تشخیص ابتلا به اختلال پردازش حسی در کودکان توسط والدین

مشاهده برخی رفتارها در کودکان، ممکن است شک شما به ابتلای کودکتان به این اختلال را تقویت کند. این اختلال به اشکال مختلفی خود را نشان می‌دهد؛ اما برخی از رایج‌ترین رفتارهای این کودکان به شرح زیر هستند:

رفتار کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی در خانه

• آرام گرفتن زمانی که کودک به صورت وارونه قرار می‌گیرد؛ مثلاً سر خود را از تخت به سمت پایین آویزان می‌کند یا از وسایل بازی به صورت وارونه آویزان می‌شود.
• عدم علاقه به چیزهای چسبناک؛ مثلاً کودک دوست دارد به شما در پختن کیک کمک کند، به‌جز مرحله‌ای که در آن خمیر کیک به ورقه یا قالب کیک می‌چسبد.
• شکایت از بوی شوینده‌ها روی لباس یا زبری پارچه لباس پس از شسته شدن
• عصبی شدن با لباس‌های دارای دوخت داخلی، مارک دوخته‌شده و جوراب‌های دارای دوخت و نخ اضافه
• احساس انزجار از گل و لای یا گیاهان موجود در آب یا خاک حین بازی در طبیعت (مثلاً شنا، گل‌بازی و…)
• احساس درد زیاد و عصبی شدن زمانی که موهای کودک را شانه می‌کنید.
• مقاومت داشتن نسبت به در آغوش کشیده شدن
• برآشفتگی حین شنیدن صداهای بلند، حتی صدای آتش‌بازی‌های جالب برای سایر کودکان

رفتار کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی در مدرسه

مشکلات تحصیلی احتمالی در کودکان دارای SPD به دلیل آن است که نحوه آموزش اطلاعات به گونه‌ای است که سیستم پردازشی آن‌ها از درکشان ناتوان است. این مشکلات معمولاً به شکل‌های زیر خود را نمایان می‌کنند:

• شکایت معلم از ناخوانا بودن دستخط کودک
• صرف زمان زیاد برای انجام تکالیف رونویسی
• دشواری و مشکل در انجام تکالیف هنری شامل انجام برش یا رنگ‌آمیزی
• عدم علاقه به انجام بازی‌هایی مانند دنبال‌بازی که کودک مجبور به فرار برای بردن و نجات خود باشد.
• اغلب زخمی یا مصدوم بودن!
• حساسیت به موضوعاتی مانند بوی کمد باشگاه یا سالن‌های مدرسه
• حساسیت به نور زیاد در محیط‌های مختلف
• شکایت از فقدان تمرکز یا عدم موفقیت در انجام فعالیت‌ها به علت فقدان تمرکز (مثلاً به علت سروصدای کلاس)

درمان اختلال پردازش حسی کودکان

در درمان اختلال پردازش حسی هدف کلی، کمک به کودک جهت انجام بهتر فعالیت‌هایی است که به طور عادی در آن‌ها عملکرد خوبی ندارد. همچنین به کودک کمک می‌شود تا از عهده ایجاد سازگاری و تنظیم حسی خود در مواجهه با محرک‌هایی که توان تحمل آنها را ندارد برآید. به طور کلی هیچ درمان استاندارد و مخصوصی منحصراً برای این اختلال وجود ندارد. با این وجود برخی از مداخلات درمانی کمک‌کننده عبارتند از:

کاردرمانی

 کاردرمانگر به کودک در یادگیری انجام فعالیت‌هایی کمک می‌کند که اغلب کودک به دلیل مشکلات ناشی از اختلال یکپارچگی حسی، از انجام آن‌ها اجتناب می‌کرده است. در محیط مدرسه نیز روانشناسان می‌توانند با معلم‌های کودک در ارتباط باشند تا آن‌ها را در جریان شرایط، نیازها و حمایت‌های ویژه کودکان دارای اختلال پردازش حسی خردسالان بگذارند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپ می‌تواند در اجرای یک برنامه رژیم حسی به کودک کمک کند! چنین برنامه‌هایی برای ارضای نیاز کودکان مبتلا به یا اختلال پردازش حسی طراحی می‌شوند تا به نیاز آن‌ها برای دریافت محرک‌ها و داده‌های حسی پاسخ داده شود.

درمان اختلال پردازش حسی- یکپارچگی حسی

دو درمان کاردرمانی و فیزیوتراپی از اجزای درمان یکپارچگی حسی هستند. این نوع درمان به کودک کمک می‌کند تا به شیوه مناسب و مؤثر به داده‌های حسی پاسخ بدهد و پاسخ‌های خود را تنظیم کند. همچنین در این درمان به کودک کمک می‌شود تا دریابد که تجارب حسی او چه تفاوت‌هایی با دیگران دارد و مطابق ابن تفاوت‌ها کودک یاد بگیرد تا پاسخ‌های حسی خود را تنظیم کند. برخی دیگر از روش‌های درمان یکپارچگی حسی عبارتند از:

• درمان رشدی مبتنی بر رابطه و تفاوت‌های فردی (DIR): این روش شامل جلسات متعدد بازی با کودک و والدین است. مدت زمان جلسات حدود 20 دقیقه بوده و در آنها از والدین خواسته می‌شود که حین بازی از کودک خود پیروی و تقلید کنند. مثلاً اگر کودکی بارها دست به چیزی می‌زند، آنها نیز همان کار را تکرار کنند. این اقدامات به والدین اجازه می‌دهد تا وارد دنیای کودک شوند. در جلسات بعدی والدین چالش‌هایی در بازی کودک ایجاد می‌کنند تا او را وارد دنیای مشترکی کنند که در آن کودک مهارت‌هایی مربوط به ارتباط و اتصال، تعامل و تفکر را تمرین کند. جلسات و بازی‌ها متناسب با شرایط و نیازهای کودک طراحی می‌شوند تا او به مرور در بستر این تعاملات، با مشکلات ناشی از اختلال پردازش حسی خود سازگار شود و آنها را حل کند.

برخورد مناسب والدین با اختلال پردازش حسی کودکان

• نشان‌دادن درک و حمایت خود از شرایطی که کودک در مقابل محرک‌های حسی تجربه می‌کند.
• مراجعه به پزشک متخصص اطفال و ارائه شرح‌حال کامل و دقیق درباره علائم و وضعیت کودک
• در جریان گذاشتن معلم‌ها و کادر مدرسه درباره اختلال پردازش حسی خردسالان
• مراجعه و پیگیری انجام درمان انتخابی (شامل کاردرمانی، فیزیوتراپی و…)
• بررسی مداوم کودک و حساس و آگاه بودن درباره اینکه کودک نسبت به محیط اطرافش چه حسی دارد. با آرامش و بدون برانگیختن نگرانی یا افزایش حساسیت کودک
• آموزش دادن کودک برای گفت‌وگو درباره احساس و نیازهای خود
• نشان دادن حمایت، درک و همراهی خود به کودک در انجام درمان و یادگیری مدیریت شرایط و پاسخ‌ها

کودکان دارای اختلال پردازش حسی در آینده

هیچ درمان قطعی برای اختلال پردازش حسی وجود ندارد. در برخی کودکان با افزایش سن علائم یا اختلال SPD   کاهش یافته یا خفیف می‎شوند، درحالی‌که برخی دیگر تنها می‌آموزند که چگونه با این علائم کنار آمده و آن‌ها را مدیریت کنند.

برخی شواهد حاکی از وجود ارتباط احتمالی بین ابتلا به این اختلال و سایر مشکلات روانی یا جسمی هستند؛ اما اثبات این مسئله نیاز به مطالعه و بررسی بیشتری دارد.

برخی از پزشکان مشکلات ناشی از یا اختلال SPD  را هدف درمان قرار نمی‌دهند؛ بلکه آن را به عنوان نشانه‌ای از اختلالی دیگر مانند اوتیسم یا بیش‌فعالی در نظر می‌گیرند. درنتیجه در صورتی که کودک فقط علائم اختلال پردازش حسی را داشته باشد گزینه‌های درمانی او بسیار محدود می‌شوند.

سؤالات متداول